Ko Hawaii Pae Aina, Volume VII, Number 7, 16 February 1884 — KA LA 12 O FEBERUARI. [ARTICLE]

KA LA 12 O FEBERUARI.

Ko lioomoe liou mai nei ka mea kakau oka Elele'Poakolu i ālaaui ē'loaā ai: ina alii a ia aoao e kiekie ai, aohe no e hiki ke kiekie, no ka mea, māi ke kiekie mai i iho m&i ai-a hiki i ka haahaa. Aole loa e hiki i ka pohaka i haale i P Jalo ke pii hou ae iluna. Aole ma na ano a pauehiki ai ko hoao. He mea liilaliila maoli o ano lalatt loa ka lawe ana mai ina kuauhan a lakou, a okioki mai la ma na hakina ina koko alii mai ka 1 okoa, ka i, s a pela aku ahiki ina hapahaneri. Aole loa keia ano mai na paa kuauhau kahika mai, aole loa. Aole i ike ia ke ano o ita hakina o keia ano mai ka wa kahiko mai, aole loa. Ua ikea keia no keia au oke ao palapala. Oka helu aka poe kahiko, ua lielu ia ma na l*ah ina kav/ia, na kanaha, na lau, na mano, na l'i«f, na īehn, a helelei wale aku. A o kekahi mau hela a lakou, aia ma na hipuu laui, a lauhala palia, a o nim. &o ina na mananianalima o kukulu ai a polu pakahi i nn mauamana a liiki 1 ka pau ana, ina mo na knhi e helu a» a I»* ina na pa umi, ā īdr na pa kanaha paha, a pela aku. O keia mau hoonohonoho kohu ole o kela aoao, he wuhi hana wahahee wale ne a kohu ole maoli e uhi ae ai ika kilahila oka uele. A ina hookomo _ -a mau hoike an». mai na paa kuauhau kahiko ana a lakou iliilinai ai, ame ka nele maoli iuai na buke kuauhau a lakou e kuhi - kuhi mai nei, alaila. he hoike ana mai ia iko lakou nawaliwali maoli, nhe inakehewa ka lmpo ke hoaano mai. Aia no ko na alii heln ana raa na Pnpa a makou i hoikeike mua ai, oia ka pololei. Cla hoomaka mai nei lakou i ko lakou aoao o ke kiekie mai ia Keaweikekahialiiokamoku mni, oia ke koko nlii okoa, Peh'ea? O * anei ke kumualii makanma * . o fcn Ha-n aii aoao? Ma o Keawe ■ „Io anei kona alii hookumu anaf He hoole nei ko makou ike ia mea, a kē lioole mai nei na kuauhau kahiko a pau, ake hoolo mai nei na paa i?uke e malama ia mai nei, Alna ua hookumu mai ko lakou kumualii inai laila mai, alaila ua mnlan» # lcatr--lel wale no'kōlakou walii kuleana alii ana. Aka ina e olelo mai lakou, ua loaa mai ke alii ana ia Eeawe mai kona mau knpun» mai 3 a ina he 1 okoa ke koko alii o KeaWl, a heaha hoi ka helu f oke koko alii o kona makuakane ame kona makuahinel A healia hoi ka helu

o ke koko alii o konn kupunaknne n me kona knpniwwahine? A pela akn, a e hiki anei i ka Elele kehoike niai i keia? A e like me ka lakon Papa nma i hoomoe mai ai a pela hoi ko keia aoao e hoihoi hou aku nei. Kh.akaua ma o Kapaakea. ( Aole nae na Kapaakea oia) Na Keaikekahialuokamoku o Kalaninuiamamao he kane; a o Kalaninuiamamao, k, noho ia Kapaihi w, he noa, hanau o Kaolali w, a o Kaolali w, noho ia Kanae k, hanau o Alapai w, a o Alapai w, noho ia Kepoookalani k, loaa o Kamanawa k; a 0 Kamanawa k, noho ia Kamokuiki w, hanau o a Q Kapaakea k, JSA»SSttā k na iS.apaakea; a he mau keiki © ae ka Kapaakea me Keohokalole. Ma keia Papa maluna ae, e waiho aku ana makou he mau haule ana aoao. He aiii nui a kapu Niaupio o Kalaninuiamamao mai ia Keawe mai, Aka v ua haule ia aoao o ua alii !a ma o Ka-! paihi w la, no ka mea, he wahine noa' oia, a ua kaumaha kona koko 1 ka nme ana ia Kaolali w, o kana kaikamahine i lalo, aole nae hoi i like kona haule i lalo e like me ka haule ana 0 kona makuahine oia, o Kapaihi w. He wahine txi a maikai o Kaolali, a no keia maikai, lalau iho ai ua aIH la i ke kaikamahine a noho, aole nae he noho anae loaa ai ke keiki, aka he noho ana no ka makemake i ka ui, a he hoonoa ana i ka maluhia o kona uoho ike ole ana i ke kane, oiai o ke kaikamahine, he kala okoa o ka hale kona wahi moe, a he kala okoa hoi ko ka makuahine, & ua kipa mai ke aK'i uo m po, a a noho pa uo !aaa me Kapaihi m po, a. 1 ke kakahiikanui, āla iQai k k« alii iue kona manao 'i'A i; i &!a <,• Kjti pailii, hele aku la w aliila ma ' moe o Kaolali a noho iilola 1 ke katkamaMne, « paa puka alkn !a ok i -aho, a ku iki mn ka !jakak -Az Ll le. Lohe aku l» ke s!ii i ka o Ihi, e ninau mai iwl ke ta "Ui iwho ?}ao la ke «Jis ia <*<? j»ai; a Kapuhi A«. <,<, -.<■ „;:]/♦ 1 wahi a k# laakiaAhia»-, .o' 1

hoi a ia 6e kana hana." Ia wa no, ulupuni ae la k,& huhu o ua alii la, a komo iiou iloko o ka iiale, ā olelo aku la. "A he, huhu aenei oe i kuu no'ho i ko kniheaha oel Ka inoa he lepo Oe, a i «cho hoi au iaia i loaa ko Haku" o ke nao aku la no ia ika opu o Kapaihi me ka leiomano oia ka aiho tano i humu'ia, a koe mai la nahae pu l opu, a waiho anā i waho na mea a iwaho o loko, a o ka hele aku' lā no ia o ua ālii la.-Kahea aku la ka makuahine i ke kaikamahine, "e hele mai oe, na hana iao iho nei ke alii ia'n." A hiki keia, "eowili mai oe ia'u i ka ahu a paa, akn oe a hele loa, aoie i ikeā~< aku ka ihānao o ke alii, o hoi hou mai aaanei, papapatt k«ua a eīua* ' A pela i m&ke al "o Kapāihi, he noa ia, aohe alii, a oia ka moolelo oiaio. A no Kaolāli, aole e hoole ia kona alii. no ka mea, he kaikamahine na ke Ttlii me ka wahine noa, aole nāe ia he kiekie e hiki ai i kela aoao ke kei ae. "' Aole nōhoi o kela hoonoa "ima'ā ke alii i kā mnluhia a KaolaK he mea ia e hapai ai ma ia komo mtm ana. Ua ike na me-a a pau, aiā no ka loaa keiki a hP noho maū, aka, aole nae pela keia. A o ke kane maoīi a Kaolali i noho ai, oia no o Kanaf), a loaa aku f Alapai w, a ka makou -hoike anā ma!uis| ae. A pehēala hoi ka mea kakau Elele e kapae ai i ka oiaio, a hoike mai i ka oiāio ole. Kuhi anei kenn aoao, ūa poeleelo makou, a na ike ole ina kcr o ka aina. Aole nae makou e hoole It>n i ke a4f ana o Kapaakea ma keiā moo; aka, e olelo ana makou, aoTe keia Papn alii e kiekie ae ia Kanikeouli, aole loa. Hoo le nui, a hoole loa makoū m mea, o m»-' a he" oki loa aku hoi o KalftkauB, no ka mea aole oia he keiki na Kahaakea. E nana hou mai i keia. 0 Kamaaav, a k, ke kane a Kamokuiki w, a o ka inakuakane lioi o Kapaakeā k, ua liana oia he iiana okaeka loa, ina kona hanai aua lielaau make ia Kamokuiki, a make aku la, a no ia hewa, ua hookoia ke kanawai iaia, ma ka~~liia ana, Peheaf Kiekie loa ae anei ia aoao o ka piipii loa ana ae, a oi ae i ko Kauikeo\ili» Aole, ua uhi ka lepo o ka hoinoia maluna oia aoao. Aohe he auka Sopa e pan ai i ka holoia a maemae. A ina noka mare ana o Kapaakea mo Keoliokalole e manaoia ai o Ealakaua he keiki, alaila e oi ae anei ko Kalakaua kiekie ma ke koko alii imua o Kauikeaouli? Aole loa. Ike pono no ka lahui i ko ,ī£alakauS ma niu mnra -b -TratJTK6€>nirj iiF mi: mrir loa a ano ole i ko Kāuikeouli wa e ola ana, a manao aenei kela aoao, ua nele iloko o ko &r. lahui he keeo ana nona ? A manao i.nel kela aoao, ua ike ole ia ko Kaukeouli aoao e ka Lahui? TJa ike a akaka ia i kamelii. Aole anei no ka ike o kela aoao, he kiekie loa o Kauikeouli ma kona Pupa alii, a oia ke kumu o ko lakou piikoi ana ua Kaukeouli me Keohokalole o Kalakaua, oia ka mauao, aka, aole nae iie oiaio oia mea, ua nele lo», a ua haule i lalo loa iho. A o na hakin» koko e kiekie ae ana o Kalakaua o Kauikeouli, he wahahee wale lio, e like me na pale ana ma keia pane ana. 1 "Ma olla, oia kiekle no ia o Kalakaua." 0 I hea keia? o I iio anei mahope iho o ka 0 la? Oleloa io no. * 0 ka hua I me ka hua mahi, ua like no iaHe mau inoa ia e hea ia ai no kela a me keia mea, ua liiki ia mau inoa ke moa' lioonapaMpai īa, !Tno ka hooili'wa- 1 le ia oia mau inoa i keia a me keia mea ua liio na klno kanaka' mua he w&hi mea liilii wale no. O na inoa o na alii nui, aola ia e hiki ke hea wale ia e ke unu o lalo, uo ka mea, he kapu ka inoa o na alii ke hea wale ia e keia me keia mea, he make ke kanaka ke lawe ia ka inea o ua 'alii nui ke lawe ia e na alii haahaa, a he oki loa aku hoi ke hooili ia aku i ka makaainana. Pehea 1 He kumualii kiekie auei o I ke noa jvale ia inoa e heaia ana i kela a me keia mea ia inoa, ke hoole nei makou. Aole ia he kumu alii kiekie, aole loa. Pehea/ Kiekie anei o Kalakaua maluna ae o Ka* uikeouli. Aole. Pehea la? Hiki anei i kaki alii ke iawe ae i ka inoa Kaipkeouli, a hea iho m kana keiki? Aole, hiki anei ke hea ia ia inoa i ka mak&ainana ke hea ia inoa, a ke o mai? Aole, a iio ke aha la i hiki ole ai ke iiaiīa pela ia ūioa? E'm, uo ke kapa loa,* A peh aaei ke kapu o ka ima o I, m o Kalakaua ? Aole ht kapu, Le mu ia i&oa i kahea ia i kela a xue keia men e Uke ua i*oike aua m&lumi at. > m e poim i kn k&kahi knkul u o Lt ZMtJPukhulu o ka u*alauj fe o |*āka liuua kt j jX>O Oiā bJkii '' ■*>■ >? J iL.> • , . ii t .Lt i. "j J .11 ! ... yst uh L,. //«/ii L< ' OkwU" L<-. "Mu- < i;u* 'hu:-, £ik«k, a. ! ;

kiekie aaei o ma ° | keiainau inoa kupuna la oīl% W**E ka'paa Bute Kttatthattli #SM*k), o koti ibe kakaolelo anei maiaiia hope o kou mau Bfl*' alakāi aku nei oe ia oe iho °. . i haūle e haulo loa ai loaa. Paxr hewa ka iaia i a Ml 611 * poo hakahaka, mahea la oe * ka.Buke a D. M. 118 » a o na aiakai ana p keia «4-k» Imi Hale. Pehea'ko poo e haihai ko papaniho eka hp|r a *ka j puupuu aka ui. . |