Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 4, 24 January 1885 — KO MAUA MAMA ALOHA UA HALA. [ARTICLE]

KO MAUA MAMA ALOHA UA HALA.

UA V, * !»e impepa Ko Hawaii Pae Aiua, ka uwoa kelepo na ahai lono, ke kolopa uneune i na kihi ©ha oke aupnni, ka mak&i kiu nana i hue j»u mai na mea pohihihi o na lua huna pouliuli a Milu e noho maiia, Waimaka pu kaua: Ma ka Poaono, hora sr. M., Jan. 9, j 1885, ua kii ia mai ka uhane oko maua Mama, a ua iawe ia &ku ma kela aoao. "A h&la ka kuina o&a makaliiki e hele akn no an i ke ala lioi ole mai" l'a hanauia o Mrs. Mary Kamai Kauai, ma Kamalo Molokai, na Lili Hiua. Ua loaa oia ikeau o ka aikapu, a mamuli o ia au, ua hoi o Hina ika halo pea, aua lilo ka malama ana i ko&a kupuna wahiue; a mamuli o ia iiio ana na ke kupunawahiue, ua makemake na kupuna e pepehi no ka manao ino a makemake oie o ua maa kupuna oei, a mamuli oia manao ino, ua lawe ua mau kupuna nei a kiloi, me ke kau ana iiuna o ka Wiliwiii no ekolu la me ekoiu po. Aka, mamuli o na ulia oka pomaikai ame na Aneia kiai, ua holo aku ke kupunakane e noho ana i Kaanapaii, no ke kii ana i ua moopuna nei i Moiokai iiuna okp Wiliwiii, i ka liiki ana akw e ola ana no, a hoihoi ia ika hale, a hanai ia no e Hina ka mea nana i hanau. Ano keia hana lokoino ana kupuna oia o Kanelehulehuk a.me Keawa w ua iiio ia i mea nuno ia ena makua nana i hanau a me ka lehulehu r pan. No keia mea, ua eu ae la ke kupunakane mai Kaanapali mai me i Liii ame Hina, no ka Loi ī Kaanapali j Maui, A noho i Kaanapah a nui, mai |ka hana iokoino ana kupuna. A oiai, o ke an hoaa no ia, i kona lilo ana i kaikamahine, ua hoao ae ia oia me Mr. Koiku, oiai, e noho ana no oia he haumana no Lahainiluna. A mamuli oia hoao ana, ua loaa he mau keiki eha make ekolu koe no hoi au o Mary K. Kaaialii Nawaa. - A oiai o Mr. Koiku ame kona makuakane, he luna Ekalesia o Hosea, ua makemake ole oia i ka Doho hoao, ua lawe ae la o Koiku ike -kaikaina oM. K, Kauai a mare me ia'/ īkawa i mare ai o Koiku me ka wahine opio, ua mare ae la o M. K. K. me Kaupena, a he mau la loihi ihake aku la o Kaupena, mahope mai mare hou oia he haole oia o Hairama Peka, aua loa» he mau keiki na laua eha, make *ku ekolu, koe hookahi a ke ola nei oia a o maua a elua ahiki i keia la. Ano ds hana pono ole a kana kaae kwi i ke I kaoawai o ke aupuni, ua hoopiio M. K. !K.no ke oki, a uh. hooko i& ka hoopii. | Mahope mai, m mare o'm m Pilimaka, : oa \QM h Iw. hunhihi keiLL uu »o, HoM o Pilimaka I kt Okohok a I M

A halā ke au oka noho u ana, na mare oia me Na Eauaihiio i lioouiia ia'u e liooutiftuab i kfe tu!a o Haleiwa ma Waialua 1 ka M. H. 1867, ai ka 1869 maie au ike kane o Mr. Simeona K, Nawaa, a ika mahina o June, ua holo au me ka'u kane no ka oihana misionari no Maikonisia, a ia maua mia Mille ika 1872 na make he keiki no me ia kanē hookahi, ua make nonaē. Hoko o keia noho kane ole ana, ua loaa oia ika mai makapo, mahope o ko'u hoi hou ana me ka'u Sam. P. K. N. i Maikonisia. Oini oia e noho ana no ia mai, eia no oia me ko maua kaikaina e noho ana. A i kekahi ws i hala, ua maikai ole na hana a kuu kaikaina a he ku no ika lokoino, No ia mea, ua hele wale keia i kauhale me ka hookui mau ia ena poino o ke au mai makapo. Eko maua oiaio, ma keia wahi, ehaeha a mokumokuahua ko maua naau uo keiamau ino i hana ia maluna oua a owai la e ehaeha ole? No keia hele ana mao a maanei, ua komo ka walohia i ka ohana o Mr. Kekahuna o Papalaua Lahaina. A oiai, he papa makapo no hoi ko lakou, ua olelo iakou penei: "E kii kakou i kela ma- j kapo wahine a e hoohui ia laua ma ka' berifca mare, i lilo ia i mama no kakou j a m&iama kakou i ka kakou makapo a malama pa hoi iaia e like me ko kakou malama ana i fca kakou uiakapo « hiki waie ina la hope ete." No keia mea, uahooko ia ko lakou iini. Nolaila, ua mare ia oia me Mr, Kaaikahāla, a ua noho laua he mau makapo mamuli ona hana aloha a ka ohana o Mr, Kekahuna, ake puana ae nei maua i ko maua hoomaikai nui no lakon, a mg ka oiaio, he aie nui maua na ia ohana lokomaikai a waipahe. A Ika makahiki 1 h&ia iho nei, ua make aku la o Kaaikihaia a i keia makahiki hoi, imi pu »ku UoM. K. Kauai la ala hookaliL £1» kekal)i ( ika 1883, ur u!ukn ka uianao o ke kaikaina o mana m ko ol* i ke au o Kauka Pika, ua lawe bou ia wai «ai k« ohina hana aloha mai, a ua noho «o i Honolulu, a e iw>ho ana oo boi laaua i llouolulu. Ina mahina 0 ApeiiU me Moi 1882, ua hoi ke kaikaiua o laaua no Kohala no ka hana i 1 iou i k« k&ne, a u» lilo m&i la me inaua ka malama *ua. Ika malnua mai o ea pa»e r.c !a ka īeo e E*;a iiei ia luaua auaae uo ka hele idsi, luno il, u« kau m&koa m&lui» o ka uioku m* ko makeu mau hi a uoho aua i k« Ao One o Kupahu W&ipio Ēwa, a noho ma ka i.a!e i hoomakaukau ia eka Kka!esia, k mai īune SI ahi'ki i ka I9 9 o lanuari nei piha na makahiki 2 me ka hapa me na la keu.

A oiai m&kou i uoho ai k» aiaa iusliliiui neii ua liīo oia ina īa a paa i ki&i liale a i mer\ uaua e hoopumekaaa ika liome maUlnui nei, A iloko oko makou U o ka nolio m&liliini aua, h« ma« hana oluolu wale 110 l.&ua ia luaua, Ao!o ua liaua hosuc c a hoouluhua» aka, liē m&u liaua walohia wale uo, a uie ia ma» Lana wak uo aliiki w&io i koiīa wehe aua uiai nei i ka makou pili aloha aua uia ka aiua xusdiliini He hoauauau oia uo ka Ekaleeia M&kua o Knuuiakapili i ke au o ka uiakua Ilev, L. Smiih t a me ia iuoa oia a liīki wale i koua liele aua aku la. A oiai oia »ie uiaua aole oia i haalele i ka haipule aliiki wale i ka hea ia aua mai la e koua Haku. oka uui oua uiakalūki o koua ola aua ua 70 paha a oi O K&auapali i Maui, lve kupa a he kamaaiua oia: Pela ka Malu Ulu o Lele a uia Haleu Lahaiua koua liome kulaiwi. Kolaila, e Kamalo i MolokaL ua hala o M. Kamai Kauai uie ka walohia. E ua hala o M. K. Kauai, koua oue oiwi a-ua i holoholo ai, he pua i mohala aua mae. Eka Malu Ulu o Lele, eka Ua Paupili, eka ualu haimuku Ouo ame ka malu uiu o Mala, ua hala o M, K, Kauai, ua pau ka hehi ana i kou mau pipa alanui, kala a ua hala loa. Auwe/ Aloha A?ale.

O keia ka moolelo pokole no ko maua mama hoapili o ua OnekaiUina nei o Ewa e aloha 510. Me ka waimaka, ke liaawi aku xiei maua ika lioomaikai nui loa no J. P. Kanahele no kana naau hana lokomaikai nui ia maua, no kona aua ana iko maua mama lepo nana ē malama a e knlaiwi maua i kona aloelio. Pela pu no hoi ine ka poe a pau i waimaka 'pu me maua, ame na kokua aloh'a a Mrs. Malie Kaanaana, me oukou ko maua hooaaaikai nui. » 1 0 maua no me ka waimaka walo^ia Sam. P. K. Nawaa M. K. K, Xawaa. Waipio Ewa, Jan. 19,1884,