Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 5, 31 January 1885 — OLELO HOOHOLO NO KE NOI I PALAPALA PAPA. [ARTICLE]

OLELO HOOHOLO NO KE NOI I PALAPALA PAPA.

Aha Kiekie o Ko Hawaii Pao Aina mā ka Palapala noi a Kameeui, Kealo. ha a me Palikapu, no ke kuleana papa. I mua o ka Lunakanawai nui Judd. Ka manao o ka aha. Ma oka palapala noi iloko o keia hihia, a me kekahi mau mea e ae e pili ana, ua maopopo aia ma ka la 8 o Novemaba 1884, ua hoomaka ia he hihia komoliewa ma ka aha apana o E>rsa Akau mokupuni o Hawaii, e Ben Tenorio a meJSJoeawftkea kue i na hoa noi. Ē hoike ana, ua kuls:ulu hewa ia he pa a roe ka hale ma Kahaluu iloko o Kona Akau, i kue i kā pono o ka poe hoopii ame ke poho he £40. Ua hoolohe ia ka hihia e J. G. Hoapili ka lunākanawai apana ma ka la 10 o Novemaba, ua pane mai na hoa noi ua komo no l&kou iloko oka aina make ano he kuleana no ko iakou ma o kekaki aiea i kapaia o Halani w, ka mea hoi e hoike ana nona ua kuleaua la, a ua booholo o J, G, Hoapili wa kona olelo hooholo, e lawe aku ka poe noi i ko lakou hale a me ka uku ana i ka poho he f4O, me ke koina oka aha he $20 10 keiifcta a ua makaukau ka palapala hoomalu e hoopuka aku iloko o !a manawa. Ke noi ne! na mea noi eloaa ia lakou he kuleana papa, me ka hoike akaka aku ika Lunakanawai a me ka poe i hoopii ai ika aha ilalo, me ka Loiko ana aple i loaa ka mana, a ua helo loa ia alia mawalio aku o koua kule* ana ma ke kanawai.

T7a olelo na poo hoopii Hoko o ka hihia komoliow», a poe kno hoi i!oko o keia kikia, ua hoike ka lakou palap»la uoi aole i kupouo uo ka uiea a lakou i noi ai, oiai ua ulu ae ka uiuau ma o ke kanawai, ina lie kuleana i ua aha la ke hoolohe ika hihia komohewa o keia aao. Ua liiliuai ua loio oka poe noi M. Poepoe ā me W. L, Holokakiki nia ka hihia o Conēy kue ia Manele Imke 4 o ka Hoike H&waii 154, ma ke ano aole e hiki ina »ha apana ke hoolohe, i na moo kuleana, oiai aole i noho iia poe eoi ma auia me ke kuleana ole, aka ua uoho lakou uia o kekalii olelo aelike i hana ia mawaeua o lakou a uie ka mm nona ka aina Helaui, a i ai me ka WaiU Actions 6, a me Defeuees aoao 90, me ka liiliuai aua maluua o ka Ckaudlet kue ia Walker 21 N. H, 282, TTt\ ; .trLaau ma o ke kouiokevi a 1119 eb a peln pu me ka Waits ma ka Actione and Defeuees, Ma ka hihia o Coney kue ia Manele, ke kikia keia ma ke kuleana ole o ka mea i hoopiiia iluua o ka aina, a ua hoike ia aole he kiUeana oka lunakanawai apana e hoolohe ai i na hihia koopaapaa kuleana, Aole i kue mai na poe e koi ia uei, aka ke koi nei lakou aole ka ke kuleana o ka moo kuleana ma keia hihia. Iloko o ka Waterman ma_ ke komohewa, j)aiiku 1119ua hai ae oia, e hooholo ika pono uo ka mea i koopiiia, uo ka mea, aole o ka noko ana iluna oka aina i lawe pu ia mai me ka moo kuleana, i kuleana ai ka hoopii komohewa. Aka he mea klki no ke hoike ia mai ke kuleana ma o ka moo kuleana, aika wa e pouo ai o ia ninau, a kookolo ma o keia auo, a aka koi i loaa ke kuleana "maua" ma o ke kanawai, me ka nana akakele ana i na olelo ike, alaila ua hiki ke hoopono* pono ia ka hoopaapaa mawaena o laua. E nana 4 Oowen 589, XI N. Y. 420

Maioko 0 ka Greenleafa Lvideufie pauku 613. Ua olelo oia ma o ke koinohewa penei: Aole e hiki ke hana ia ia ano hihia ke ole e hoike pu mai ika moo kuleana, a ma ka pauku 626, e ulu ae no ka ninau penei, oiai ina aia ka mea hoopii iluna oka aina,. aua komo aku ka mea koopiiia, alaiia e nana ia ke kuleana o ka mea koopiiia i ua aina la. ' Ma ka nana ana i keia hikia, ua ae no na poe i hoopiiia ua komo lakou iloko oka aina, aka me ka koike pa mai iko lakou kuleana ma ke ano ke aoao ekolu ā ma la k'uleana iakou e noho nei, ama ka hooholo kupono ana ī keia kikia ke pono e koaponoia ke koleanai ka aina, a iloko ona aka kakau a pau o kela aupuni aoke ke pokihihi o ka hoapono ana i keia noi. Aka, aole he mea pono ka ae ana I i na lonakanawai apana e hoopouopono i i a& kulaaea aina, oiai ma o keia mo, ke |Mki ke ike ia, u& hikim Sm i m aka : apana e kooloke i na kikia Mpaku a uo ■ tia mea e pili ana I ke komohew& m ae 1 ia mea ua komo r.o. ( Ab&, ma ka ii'x>»oo aaa, ua kuleana l ua uh& apwm e kooloke a h</oyjis;i poeo iu& iu<sj kalfcfeusj. A ke : u&a h'A i V >xh -Ak h iu&, <; loiv o u.t> h'/AĀi A k<4 JSU ebiki ī kf'm Uih'i t!.'j hht jw J ;nt koisMjh*i*Ki. NoUmā, k<; i yl& 4ri) i kt L k*. I£vi«viuJu lfrl.