Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 8, 21 February 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE LAU OLIVA. Ka mea nana ka Poka Daimana o na MAUNA HELANI! Ka Olali hoi o ke Aupuni Sisiliana [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE LAU OLIVA.

Ka mea nana ka Poka Daimana o na MAUNA HELANI! Ka Olali hoi o ke Aupuni Sisiliana

Helu 7. :A ikt» au» o ka Moiwahioo ua ko a iaio na mea a pau i kiihikulii ia ai iaia maka moeuliaue, ualiooiloa u Ia kona uwe, oiai aohe mea i koe mauao e 'kanalua ai. He mauawa 5 ke kupilikii o ke alolia makuaike i, a pela no hoi ke keikii ka makua ;ou wale iho no ekolu maloko o ka [, o ka hooko ia aua keia o ko'u mau a o ka'u mea hoi i lia ai, oiai, u» iki paa iho au, i ko'u wa eike kino ea mea i puka aku ai mai loko aku lhila, e lilo loa auanei au i vh'igiue !oa b hiki i ko'u la hopo, a iaia hoi )Kximauao aku ai no ka wa pau olē, i\ Kauauionapua i pano ae ai. salcic iho la lakou nei i ka rumi r. lakon nei e noho aua, a puka aku koa i walio no ke Kumulanu Olh'a hoi e waiho ana o ke klno make o Uuna Biudala a mē na *lil hoi a p lualai ana. 2 imna i ko kakou Moi opio, ao ka iiua lioi oke kalauuu o Sisiliaua walii a Kananiouapua i pauo ao !ai oia e ku aua iwaena o ka poliai uie ka leo hooko o ka hauoli ua pulike mai la na 'lii a pau me ka ma[okahi, TTa manao mua no makou a ua lia mua hoi nona, ao ka makou uo hoi ia i ohumuhumu liilii iho ioua, a lie nani hoi ia, nau no i liokl la, a mai a oe mai la no kona alii ! hiki no, aohe a makou olelo fio m mea, oiai, oka mea i hiki i Imauao, he hooia wale aku no ka bu. kunhaua aku, ae kukala akea hoi [ia pea a pau o ke aupuni holookoa |e pna huln la maikeialaaku, Eliata ana he ike alii malalo o ka nialu |la Kuianlaan Oliva, e ik® mai na me na makaainana iko lakou Moi L ahi aka moiwaliine i pane ao pua o ka Alihikaua, a ua hooko kop aku la he kauoha me ka hakalia r ua pahola koke ae la ia lono ma iea'a puni o ka aina, e lioike anano luoa o* Lau 01iTa, a me kana mau i imua o ke kahua kaua. i lilo ka inoa o Lau Oliva me he manuahi 'la ua ka puuwai onamea u, mai ka poe i ke kiekie a hiki i ka i kahi haahaa, ke kau nui aku nei tanao o na mea a pau o ke kaahope na la, ao ka hiki koke mai hoi o lanawa i olelo ia no ka ike alii, ao a hoi ia e hooko ia ai ka iini a ko a mau puuwai, ae hoike ai hoi i ko i aloha piha, ameka hauoīi palena 0 ko lakou Moi opio Lau Oliva. hoolewa ia ana o ke keiki alii iala.) Eka mea heluhelu, aole au i aiailio aku ana, ae kuek'aa wele aku | make ano hoololoiahili no na mea; 1 atia i ka lioolewa, aka, e kamaHio' au ma ka mea kupono. amua ae oka hiki ana c ku ika hora eumamalua o ka la i ole'o ia no ka ewa ana ike kino kupapau oke na Bmdala, ua piha kai ka pa alii poe a pau x kono ia no ka hooīewa ele hoi na alanui a hookeke fka w likai. '0 ka hora umikumamalua i manele ia 'ku la ke kino m&ke mn ina kupapau j& Hke m« ke ano man aia keia wahi, ua pau ka '-■h ' o Biud&la, ua h&k i ke ala hoī Kfc kokfjke vm laka manawa i u'i\ih v. koi km o !3fe la he umi, r - ia 'ku 1a na m&kminann e mm r*v. ; kt, &•: UV a:.a nō tei ka :k< ana '*'• ? l'.'w M-,i ■ >$,',<, Q!;v». -ki l ***"!'" tk ĪL**. i > '*•« •i' aw* k*i«

ike i ko lakou Moi opio a ua hauaiā na hana me °ka maluhia, ame ka maikai aole I ike ia lie hauiiaele ao ke anoano aloha a me ka. liauoli ke hoalii iho ana maluna iho o na mea a pau, Nolaila, i ko ai kana wanana imua o ka alihikama oiaio laua makekahua kaua, ika wa ana koa aupuni e alualu ana ina inahope iho oka make ana o Biudala, wahi ana i pane ae ai imua o ka alihikaua. E hookuu aku ina enemi pela, a mai alualu aku mahope o lakou. Na ke au o ka maluhia e hooliui ina mea a paū, a lilo i hookahi pūiiwai, a hookahi hoi pana ana, \ia ko ia mau wanaua. Oiai, ma ka la i oleio ia ne ka ike alii ua hoike piha raai na makaainana i ko lakou hauoli, a me ka lokahi o ka manao me na leo hooho o ka hoilioi, ua lohe [ aku la na makaainana e hoopuka ana me keia snau huaolelo: "E ola ka Moi opi :< i ke aheahe lau makani", He mau la ka malama ia ana 110 ka ike alii, a oia mau no ka maluhia, o ka ike ana o ka Mo?wahine Kananionapua i kana keiki aole ia i hoa'ia'i ia aeimna 0 ka lehulehu, aka, iwaena wale iho no ia o laua me ke kauwawahine, o ka manao o na m?a a pau, o ka ioaa ana o ka inoa hooilina Moi ia Lau*o!iva, maleilo iho no Ia ia o ka loaa ana iaia he lanakila maluna o Biudala, a ua iawe la k'a Moiwahine iaia i keiki hookama, a hookau aku la iaia i kelA iuoa hanohano (Hooilina Moi), eia ka 'uanei o ka io no ia ona io, ao ka iwi hoi ona iwi, j Ua ike no ka mea heluhelu. Ua loaa mai ka mea nona keia uanea Lau Oliva malalo o ka mana o kekahi mau mea i koohui ia iaua iho a lilo i hookahi, a maialo uo oia mana i. hoonoho ia ai o iiau Oiiva iioko o ka Moiwahine Kananionapua, li like paha mo ka Meeia i koouoUo ia ai iloko o ka opu o Maria, a 1 kona oili aua inai ua lilo oia he hoola no ke ao holookoa, a he inauhanamana k«UH i hana'i, a pela uo hoi o Lau 01iva ke uui na hana mana i hana ia me kona kiuo poaoi. Aoie oia i manao nui no kona inoa Moi & me ke aupuni, aka, he mau haliaiia manao okoa kai ioko ona, ae ike ana uo ka£ou ma keia mau helu aku. Ua noho wale no ka moiwahine ma ke auo inoa moiwahine, aka, aohe ana mau iawelawe a hoopouopono ana no na mea e piii ana i ke aupuni, a ua wniho ia aku la ka niaaa malalo o kekahi mau mea ekolu, oia hoi kahi makuakane J)anai o ianei a me ka alihikaua o 'aua na mana kiekie, ao ke lii koa nana i alakai mai o Lau Olha imua oka alihikaua oia ka mana malalo aku. Ua loaa i keia mau kanaka ka hanohano piha i moeuhane mua oie ia e lakou, a hookahi no manawa o ka hanohaweo kau ana i ke aki, hee ana na pilali, kalali ka Mahioie, kau a mea.o ka laki. Kehoomahua ae nei ka kakou Lau 01iva, ake iiele ae nei kona mau la ika hookanaka makua ae. Aia ilokooko kakou mau moolelo Hawaii. Ua kaao nui ia ta moolelo o Ulukaa ka aina pahaohao oke kupua Kanehunamoku. ma ka olelo k»kahi ; po§j he ike ia 'ku no ke kanaka ika holoholo mai iluna, ika a mai no ake : alii, i ke kani mai no a ka Moa, a uahiIki kino kekahi poe ilaila, aka, aole nae he oiau hoailona nana e hoike mai i ka oiaio, ua olelo ia, ma na Koolau ae nei kahi e ike mau ia ai, he mau manawa wale no nae iloko o ka makahiki. Pela hoi keia, aia mawaho mai ona kapakai o ke aupuni o Sisiliana ka mokupuni gula ka aina hoi oke kupua Liiano, he kanaka hinuhinu eleele o ke ano hiwapaa. ao ka aina keia a kekahi poe ī makaleho nui ai, aka, he meajjaakiki ka loaa aaa, a me kahehi ana iluna o koaa mau ae one gula. Iloko o ka makahiki, ua hoomaopopo ia na la e ike ia ai ua aina 'la, mamna ae oka hiki ana mai o ka la ua piha kui na kapakai 0 113 P° e e kali aua oka ike aku ina hiohlona nani o k» mi/n I kona wa e hoomaka ae &ī b pii ia&iloko aa okē kai un oia me'ka wnkim malam&la ka a bfi ano olo!o hoi ma huamoa e kahikani a pihe auanei ka poe makaik&i no ka piti& fteo.ob. nm wale ® na ka«kaualii n w-. kn pO6 W&IWH' i wMUi'-k&likhu Wub i,t: . ; kfe * r ' M : 1 h'- txm ki» īr«b 5 ioe«, V'. ** « h<XJiūtkz ff& l Wh '< *» V i i A-W.