Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 14, 4 April 1885 — NA HANA A KA AHAOLELO O 1884 [ARTICLE]

NA HANA A KA AHAOLELO O 1884

I ko makou Lahui aloha, a me na makamaka iloko o ka lioino hookahi, a e luhi aua i na inea a ka jx)e kumakaia ia Hawaii u ma ua lelmlehu a pau maluua iho. Ma ko uiakou uiau hoomanao aoa i na hana auo nui a ko kakou kau ahao. lelo o ISS4 i hala, ua lawe mai makou i na hiohiona akaka o na Hoa ma ka aoao o ka lahui i hoouua mai ai ma ko Jakou kolio. aiia, kokahi mau kumuhana a lakon i kokua ai. 1 Ke Kanawai e huikala au» i ke Kuhina Waiwai. t*UI ka huHeala ia rq ka mea hewa, no ka laweliala, uo ke 1 kalohe, a pili hoi i ka .mea haihai kanawai. Huikalaia ke Kuhina Waiwai no ke aha? A heaha ka hewa ana i hana ai. ? He mau ninau maikai keia, a e hpakaka ana makou i ko makou poe helu'helu no keia. , • 0 ke Kuhioa Waiwai tua kor«a oihana, he mea i hoohikiia ma ke ano oihaua, e hana i kana mau haua me ka [>ouo a me ka |»ololei, e likj me ua mea i kohikuhiia ma ke knmukanawai, a me na kanawai, a e j>ono e hoomaepopaia ke Kumuknnawai. Pauku 15" Aole no e kauUa, a eohiia kekahi dala kokua, a o kekahi paha, a 0 kekahi auhau paha o kela a me keia auo, mo ka ae ole o ka Hale ahaolelo; aoie hoi e uuuhiia kekahi dala o ke aunum me ka ae oie o ia. ahaolelo, koe nae ka liiki aua mai o ua pilikia, oīa ke kaua, ke kaua ia e ka aina e, ka mai ahulau, a me na poino e ae o ka lehulehu i ka wa e akoakoa ole ai ka ahaolelo., Pauku 75. Na ka ahaoleīo e hooholo 1 ka Bila Haawina no na makahiki elua mohope o ka noonoo pooo aua i ka palapala a ke Kuhiua Waiwai e hoike aku i mua o lakou, e hoakaka ana i ka loaa mai a me ka lilo aku no na makahiki elua i hala, a me na makihiki elua e hikī mai ana. 0 keia mau pauku maluua ae la, pia ka ke Kumukanawai kauoha i ke Kukina Waiwai no ka malama ana i na waiwai aupuni i waihoia malalo o kana malama ana. He pouo ole i ke Kuhina Waiwai ke -kue i keia mau mea (pauku rnalunaj. Ua akaka ma keia ko ke j Kuhina Waiwai kue Kumukanawai. Ma ka pauku 4 o ka Bila Haawina | 0 1882, a penei e heluhelo ai: Pauku 4. Aole e ku i ke kanawai ke uku ke Kuhina Waiwai, aole hoi e ae e ia aku kekahī dala mailoko ae .o ka Waihona no na kumu e ae, aka, ao na kumu wale no i hoakaka ia ma keii kanawai. 1 Ma k Ja pauku, ua maopopo i H lehulehu ka manao o ka ahaolelo o 1882, no ke aoo a ke Kohina Waiwai e hoolilo aku ai. A e hoike aku ana makou i na a ke Kuhina Waiwai | mawaho ae o ku {»uku 4 o ke Kanawai | !>i?a Hawina a k*t Km o 1812, a ka | ahaoWo o 1884 i hooholo iho m\ i k«j nawai e huikak ai i kt Kuhina W&iwai 1 £ oao» Uokub* L o ma Kaoawai o » ieo*. f ŪE KA^ĀWAi, • L uiiikaiM KuuOi* 'AW|j £& ' I V, « *• kwkui

lo® i» %e Ktttilna Waiwal ma li►.nmi aa mea i hopllloia e llke im oa wea bo»k&k» ls aialalu iho atl, p. a el,, ; N« !flo Aha Kaapaa! «t{«na 4, fū3. i Koai &aa i aa pukuaiabi |1 jM.4D. | Uka o aa I<fwe LeU f1,4«'2.Q7. Kek a me keia lilo o ka Hale Letn $2,802.89 ; K«l» a m« koia lilo o ke Keena Kulaiaina f,116'59. Kokua mai lepera t7,640.54. No oa Kaoka Auponi $3,979-96, Na Halemaī; oa lilo kukulu a tne nmlama ana $3,659.85. Malama aua i ka hale papole $2,422.03. P«i paiepala aaponi $1,802.49. Ola o na paahao $10 099.43. Na iiio ō ka Oihana Wai $972.12. Hoomaikai hou ana i uapo $12,870.58. Hoomaemae wai f52,123,m Hale Alii Hon f5.154.44. ! Na lilo koho barota $488.52. Na lilo o ke Kanawai aie $3,005.25. Huikala ia I) Bfactarish $2,000. Haawina no ka ahaknkamalu (Sue?.) $3,351.94. Uku paiee aie kuikawa $2,070.10. Ūkupanee o ke kaoawai aie o Aug. 5, 1882 $11,652.00. Ukupanae kanawai aie o Sept.27, 1876 $6,423.00. Huikala la Judd a me Kapena $1,923.31. Haawiaa na ka aha kuhiua do ka Hale Leta $2,060.01. Kelaa nie keia lilo Keena ou aina e $400.00. Na Hale aupuni a me na halemai $54.682.63. Hana ana i oa «ianni a me na a)ahaka $19,077.57 N« lilo Uwe* telegara{>a a me telepooe $7,408.00. Hm'na o keia mau hoolilo mawnho «e o fe« Bila Haawina o 1882 m ke kMi»irai hnikala i ko Kuhina Waiwai $174,400.29 Ka huina flala nui Toa keīa i uhauha ia, a i hoolilo kanawai ole ia ai, a kue kumukanawai hoi. Aole hoi kau wah! o keia mau hoolilo ana i komo i kaKi o na mea i oleloia ma ka [iauku 15 o ke Kumukanawai. Aole he kaua kuloko a kuwaho, aole 4 he kipi, aole he inai ahulao, aole he mai pilikia nui e ae o ka lehulehu a ka lehulfhu i ike ai: Me keīa huiua nui i hooliloia, ua loaa ka mea e pane aku ai uo keia inau ninau i ko ke Kuhiua Waiwai hew», Ire kue Kanawai a me ka haihai Euiuukanawai. Malia o uianao ae kekahi o ka poo e kokua an* no keia hana kalohe, aole ia a* ke Kohiua Waiwai; aka ma ke kauoha wale no a ka aha kuhiua, u o ka. ahakukamalu paha. Ua hooiuauae uiakou, i ka maka mu« o ko S lv Kaai: komo mua aua he Kuhiua Waiwa?, a o Keo Kaaka koua kakauolelo, ua pas pouo ka waihona me na h«olilo ole ia: ma ka Bila Haawina, ua loaa he ano hoopemo ia S. K. Kaai, ma koua hoolo-1 he aua i na olelo ho a kona KakauolelOj hoopono, a pela i noho ai ka pono iioko | o k« aoponi ia wa, a ae ole aku ke Kuhina W. i aa koi mai a kouajuafia lio*. Kahina aia no ka p»a a nlē ka lilo akuj o kedala ina o ke Kuhiua Waiwai la. j O kekahi iiauui iloko o keia hoolilo j •aa, ua huli ka ahaolelo i ke anu o na j hoolilo ana o kela itamu. No na llale, aapnni a me nv Halemai $54,682.63; | aole io* i ipakaukau no ke aupuni ma ka-; na mau Bila i waiho ae ai i ka ahaolelo j bo na hoolilo ana, oiai o kekahi o ia mau hoolilo ana, aole i pau na hana i j I» hanaia, a nolaila ka ahaolelo i waiho aku ai i na hoololi ana iloko o ua kanawai huikala }a i keia mau olelo pakui. *'3So ka iiamn $54,682.63, e hoike akn ke Kuhina Waiwai i hoike e hoakafea pono att£ i kahi i hooliloia ai i ka nmnawa ē noho hou mai ai." O ka hakilo nono ana, a me ka nana pono ana i na hoolilo wale ia ana o ka waiho-' na waiwai o ka lehulehn, ua akaka ke 1 kn ana o ke aupuni iloko o ua īima o ka poe kumakaia ia Hawāii a'me kona lahni. Aole ?oa i ike ia f na au i uoho anpiM)j fa ai o Hawaii i hala, na lit»a lawelawe aupuni kalohe. I ke an ia Lota Kamehameha ma ke Kalaiaina, ua olelo ae kona Kakauolelo "aole hookahi keneta i hooliloia mai ko'u keena aku iloko o na makahiki kokoka e 20 a*u 1 noho ai malalo o ke aupuni." No ka mea, ua maikai ke poo kiekie loa; a ua maikai kona poo kuhina t»a hooliloia na 4ala aupuni a pau me ka ai pakikoia, a e like me na mea a na Hale ahaolelo i hookaawale ai uo kela a me keiahuawina. Mailoko mai o ka huiua $174,402.29 ua unuhiia kekahi mau itariiu e komo » baawin»j a «? hoopaa ia e ke Knfakm Waivrai no ka aie aupuni. Na lilo oihana wai $972,12. Hoorua<;uiae oihaoa wat $2,12360. Hale Alii Hou 44, Na Hale aupem a iut m hmm aua i ua a'mum a lee m alaiuaka hou $19,077,57. Uh •wea tofegarapa & me $7,405 wm% ka hain* $89.41 ?.3C. Ua JU*i w*k ija wi.ii» au^Li:I© i u >j > tb Lw Uu HAo 9 k» mg kel* a Lut k ti* *|j a mam I U U-4, :;.. v^ m j U-ik? i» u* U k*u» *•! « U A

' " 1 '-i A U ka ?H1 „! a">* | i hanai» na alaoul, a ua h»na liilli Ui| 1 , UU.. % ] m&i ua LunauMkaaiuaaii nana kakou t kumakaia ma keia hans, t apoao aua i ua hana Uoolilo kalohe īa o ka waiuoaa o ka lahui. J 1,. Kaulukou, j | Baker, E K Lilikalani a ine J Keau noj iiou«lulu, A Kaulia no Koolaupoko, J Amara no Waialua, eouo no ka moleu o Oahu, O G B Palohau no Hanalei, oia hookahi ko Kauai. L Aholo kfl Lahaina J Kamakele no J Kakana no Hana; J Nakaleka me S K Kupihea no Molokal me Lanai; he elima lakou nei no Maui me Molokai. J K Kauuamano no Hamakua, D H Nahinu no Kona Heuia; he elua laua no ka moku o Hawaii. . Ma o keia poe la he 14, o lakou ka hapalu» o ua waha olelo o ka lahui i hoolil» i ka hewa i pono, a i. ka ino i mea maikai, i pilau i mea aia. A ua koe ma ka aoao o ka lehulehu he 14; e kue ana i keia mau hana kalohe a pau. Ke nonoi nei makon, i ko «nakou mau hoahanan, he io a he koko no Hawaii, ame na makamakā » pau, e makaala a e wae ma ko kakou aoao i iawa pono kakou no ka hoopakele ana i ko kakon aina, a i ko kakou ola iho oia ka waihona waiwai o ka lahui.