Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 15, 11 April 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena.

KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane.

Helu 9 I I KA MEHA ana iho o keia mau uluM>a ana, ua ike ia aku la kekahi kanaka e hele ae ana i mua o ka kakou koa, a me keia mau hUaolelo i pane aku ai oia: E ke koa opio wiwo ole, ko makou hoola ma keia mua aku, i hoihoi mai nei au ia oe i ke ki 0 na lua huna o keia mau kakai mauna e waiho mai nei, no ka inea, 0 ka nui o na lua huna i piha me ka waiwai he 28 no na 'lii a he 66 no na makaainana, nolaila i keia manawa e lawe aku ai oe i ke Id a paa ma kou lima. I ka lohe ana o ke koa opio i keia mau huaolelo, ua pane aku la oiaE ka puuku maikai e, e kali iki ee i kou manao, o ka īnea i holo i ko'u noonoo ana, o oe no ke noho i haku maluna o keia poe, a nau no e malama ia lakou me ka maluhia. No ka mea, aole au e loihi ana ma ko oukou wahi no ka holhoi ana aku ike kaikamahine alii i ke kulanakauhale alii, oiai ke aupuni e no ho ala me ke kaumaha no ka nalowale ano e ana o ke kwkamahiae alii, a pau hoi ka la nui a ka'a mau kamu 1 kauoha mai ai, oia ka la o r u a me ko'u mau ukali e hookahakaha ai ma ke kulanakauhale, a o ko'u la hoi ia e poni ia ai 1 moi maluna o na kila, ke Itnakila Loi au maluna o na moho kaulaua a pau o ke ao nei"ke hiki mai ua la ala. I ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka nui, ua waiho wale ua kualono, na awawa, na puu a me na wao laau, a e hoike ana hoi lakou i ko lakou mau kahiko nani, a i ka hiki pono ana i ka hora ewalu, ua ike ia aku la ī»kahi huakai nui 0 na naita a me na lede e kamoe ae ana no ka hale alii, e hoopulu ia ana hoi e na kulu kehau o ka wao laau. I ka hiki ana aku o ua huakai nei i ka hale alii, ua nui ko lakou mahalo a me ka oli'oli no keia mau hana a ke koa opio, a ua pahola mai la lakou i na hoomaikai lie nui, a i ka hiki ana ae i ka hora eiwa, ua puka mai la ke koa opio i ukali ia e kona mau ukali, a wehe mai la oia i kekahi mau olelo i ku i ka nanahe a me ka walohia, oia keia: E na makaainana aloha a me na kaukau alii, na leele hoi o ua kaona lai nei a oukou i noho ai a kupa, a ua aloha maoli no hoi oukou no ka nani o keia home kuahiwi, aole a'a mea nui e hai aku ia oukou, eia wale iho no, mamuli 0 ka make ana o ko oukou mau alii ia'u, a ua HIo au i alii maluna o oukoa a e noho oukou malalo o ka'u mau kauōha. Nolāila ke kapa aku nei au i ka inoa o keia home, f, Ka home 0 ka hooluolu", A ma keia mua aku aole oukou e hele wale e powa, e waiho 1 na malihini me iā a e hookipa mai ia lakou me ka maluhia, aole me kā hoiuo a lawe wale mai 1 ko makou olā. Aka e kaua aku no oukou me ka wiwo ole ina lakou e kue mai ana a mauao paha e hookaha i ko oukou mau waiwai. A o na waiwai a pau a oukou i !uhi ai, e puunaue Hke ia mea mawaena o oukon me ka maikai aole hoi me ka auuau o kekahi, a o ko oukou alii e noho ako ai oia ka Haku Puuku a malana oakoa ona e malohia al A owau e hoihoi aku ana i ke kaikamahine a]if a ko oukou mnu alii 1 la«e m.al af m'e ki> ika ole in, & ma keU hope aku ka | iuki mmi m «Ulla e uoho lAhi aaa k«ki>o m* ko kikm» mau jbome ko«hi- ■ wi tm, noUHe o ke «loba ko ouko'i l k*. m*. <> k*)U A+.h h i ie m pWmi MUb kwn : Wī « « w#w*lo hēU ' 3f | o o* *}« !•»«, a f t« aue «{i'

hele aku la lakou nei e hoomaikeike ia ianei ina lua huoa a pau kahi hoi i waiho ai o na waiwiu a pau. Oiai lakou uei i aku ai ma ua mau Ina huna nei e waiho mokaki mai 1 ana _no na waiwai h$ nui loa. Ua hele makaikai akn la a pau ina lua huna, ama ka 7o ke ua ' hiki a"ku la lakou'Ma ka hale alii a hoomakā iho la e paina nb ko iakou aina ahiahi. Ika pfha ana oE& lua oka inaina, tia huli hoi aku la Ihkoa no ka rumi ] hookipa, a malaila lāikou kahi i hoona' nea ai a hala wale aku i na hora kulia oke kulu aumoe a hoi nni aku la! e hiamoe, a mamna f»e o ko Kalo Keoki, hoi ana no kona ruuu moe, ua ! Mo mai la o Kale ka Haku Puuku, apopo au e hoi ai, nolaila eno ho oe me ka mal&aa ina naita oko kaua aupuni nei, 1 e makemakie oiia j an e lawe i ehia hāneri me kanalima | mau naita hēlu ekalji i wae ia mai 0 ka poe ui a Ē§aikai ona helēhe lena, ua ae mai la ka' Haku Punku, huli hoi aku ia o Keoki ma kona rumi moe a hiulaui f|u la, . . I ka puka ana mai okala i ke ka kahiaka nui, ua ika.ia aku la ka eieu nua mai ona nailale 250 i lako pono me na mea kaua a &na iioko o ka pa alii a o ko nei mau lio lioi. ua makaukau ae la. * ■ ' I ka pau ana o kakahiak» ua puka mai la ke alii opio a me ka Ui Sosehila a me ko laua mau pkali aku aua ika puka, ua haawi na makaainana i mau leo huro ewawalohele a 0 k£>aa wa no hoi ia i liaawl aku ai iioua alp, ha hope a puia ae la ka lewa iua Iqo huro. lho aku la Ukou jnai ka lanai a hiV ma kahi eku anap ua lio a kau uui ae la, a0 ka wa no iai ulele $10 ai o na mea kani, a i ke kuu ana iho ua ku mai la na kēiki maka palupalu ame na kaikamahiue maka onaona a mele mai la ike mele lahui o ke. aupuni o Pelekane, a ika pau aiia ua iho aku Ia ka huakai no ke kulauakauhale. la lakou nei e iho ana ma ua «ilanui eke kulauakauhalo ke haawi mai la ke anaiua ina 100 huro ame ka panai pu aua mai i keia mau hu&olelo; E ola ko makou Moi ike Akua, a 3 mau hoi ka pao aua o kona inoa a puni ke ao a aole i liulia, ua komo aku la lakou īloko o ka ululaau. He elua la ko lakou nei iho ana, ua hiki aku la lakou nei ike Kakela Oma omao, a hooluoiu iho la lakou malaila noia po, aua hookipaīa lakou ena kamaaiua me ka maikai ame ka hano h&uo, a hoaunioe iho la lakou uo ia po a hiki i ke ao ana. Oiai na kukuna malamalama 0 ka La e hooieie pau ana maluna oke Kakela Omaomao, ua hoomaka aku la lakou nei e iho. A oiai e iho ana a haia paha na mile 0 mai ke Kakela Omaomao mai, ua iohe aku la lakou 1 ke kapuai o kekahi lio e holonui mai ana, nolaila ku iho la lakou nei hoo lohe, ua maopopo he lio keia e holo pololei mai ana i o lakou nei. Ia lakou nei no o ku ana e hoolouo, aia hoi hoea ana ua lio nei i mua o lakou me keka hi kaikamahino ui 0 kau ana maluua ona, o kona lauoho ua helelei a e luhe ana ma koaa kii>ophiwi, ia manawa no i kahea aku ai ka Ui Rosehiia, e kuu aikane, e kuu aikane, 0 huki mai ik« kaulawaha a 0 kaohi mai ika holo o kou lio. Kaohi mai la ua hololio ala apa ne m Q .i la, E holo/ E holoī mai kali ; no ka mea, ei aku ma ke alauui e holo pololei mai Ia i mua o lakou nei he 12 Liona kane, a o ko makou poe a pau "ja pau pahu i ka haehae ia. Ika lohe a«a o Kale "Keoki i keia inau olelo aka Ui, ua pam kpke aku ia ka koa epio, y lele keke i lalo a e p&a ika oukou mau pahi hou paawai ms ko oukou mau lima, a i keia wa m hoi i lelfe iho ai o Kaie Keoki i laio a paa ae ia i ka»a pahi hou puawai «Kt j kom iima, a hele wawae aku la im k§ j alauui. Aoie 1 haia eiima k&im wa; w&e, aia uoī halawai wui la oia ka, mnknrauti o aa iioon. I kn jke &qa 0 U& hiA i)m, mhk m*i 1« </m, j * m W'i* wau i m , k» pwUhk a vk« kiikoa n 1* k mm u , | A.ok i puu.