Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 20, 16 May 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena.

KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane.

Helu 18 AOLE 1 liuliu iho ko ianei nolio nua ilio, uiua aua ke pani oka puka a komo mai la kekahi kaikamahine ui i ano like me ka Ūi Bosehila. ' 0 keia kaikamahine, oia iio ke kai-, kaiuahiue a ka Moi o lialia, Niuau mai; ia ka Ui Losehila, he Ole aha keia a ke aiii o oukou ? Pane aku ls ua kaikauiahine uei. oke auo o keia Ole, e kauoha aua iua naiia a pau ona lua liuua uei e puka iwalio no ka hoomakaukau ana ike kaua, no ka mea ma ka po uoi, ua hoouuaia aku he 300 nnita e hele e hoomakakiu i na enemi, eia iiae ma ke ala a oukou i hele mai ai_, ua halawai aku la lakou me kekahi poe iiaila, aho elua wale no mea uana i luku, a pau loa keia poe 300 a koe uiai hookahi, aua hai mai nei aole lakou e emi i hoj>e a halawai me ka uaik Momiana, a lawelawe me ua mea kaua a hiki i ka hopeun oko Inkou mau ola. I ka lohe aua o ka uī i l.oia mau olelo, ua kf s vi iho la kann u, a pu. wiH ae la, e knu aloha ina o oe un f ola ua iwi, I';u.e aku la ke kaikamahino tUi o lua hoi la o liin keia e huli mai uei ia oe, ahe koa oia khe ikaikn, alaila eia ka'u noi ia oe, a i lauakila oe, e hoomauao mai oeia'u. No ka mea. ua lawe aihueia mai ho hoi au, a owau ke kaikamahine a ka Moi o lialia uei. Ua nui na malnma o ko'u hoouiauawanui ana iloko o keia Ina huna, ahe mau mahina wale no koe } alaila e mare ia ana nn rne keia pupuka inu, a ina e lanakila ke kane a kana hookahi no au uku, e noho kanakn aku au lualalo o olua. Paue aku la ka Ui Loēehila, ke hai aku uei au ia oe e kuu hoa hoomanav»auvii o keia wa« K\a liuna, iua he oiaio o kuu aloha keia, alaila ke olelo aku uei au ia oe, aohe he olelo ana, no ka mea, iua oia hookohi ame kona mau naita he 16, alaila, ua hiki loa iuia ke luku i keia mau tausani naila me ka hakalia ole, a e ike aku auanei oe e puka laelae aku ana kaua mai keia lua huna aku, ka lua weliweli hookahi o ke ao uei, Ia laua nei e ohumuhumu kamailio ana, ke haluku mai nei o loko ona Ina huna, ke nakeke mai nei lioi na mea kauB, aole i liuliu komo mai ana ka naita Momiana a paue mai la ike kaikamahine o Italia. ia'u e liele aku ai e paio me kela mau moonihoawa, e malama loa oe ia ianei o mahuka aku auanei, Ua ae aku la ke kaikamahine 0 ltalia, huli aku la ka naita Momiana heie a pani mai la i k«i puka, a huli aku la ua kaikamahiue nei a pane aku la i kona kokoolua, e manao ana p t aha 01 ala he hoihoi ia aku kana mau hana. Ia oukou e o'u mau hoa hooipo oka moolelo o Kale Keoki, e hoalu iki iho ko kakou kamailio ana no ka Kaita Momiana oiai oia e liuliu kaua-ana a e huli ae ko kakou kamaillo ana no ka laea nona keia moolelo, Oiai o Kale Keoki ma e kaukoe nei ike alauui, ua ao loa ae la, a aia hoi tt& kukuua inalainalama oka Ia e pahola iko am maluua ona laau, a iloko oia iuanawa, ua ho<jpuiwa loa ia ka ja&n&o o I-etero ka nui a kaohi mai la oia i kona lio a pane aku ia. L kuu fclii kuu haku, o mhi a kaua e kau nui nei 6 io&a mua ia kaua, V< hai aku nei au M <#i &ole eko ana, tjq kh mea, eia kekalii iio ke hoi hou »<.i i liope. a iioiatia ua pau ka inanaol&na ana no keia wahi ; h eia «ale no kau oielo ia oe } me ka t hn »ale wo ona iii o kskoti e pono n, » vm\ i' 33al*m oe fio la nae*. 1 1« loU* fe»e «> K-wki}

makua, o ko'u manao e nolio nei, aole' o'» makemake e waiho i ka'u I pahi leana iloko o kona wahi, e e hoohana iaia ilok® o na wa a paū. Nolaila e kuu makua, mai kanalua kou naau uo kau keiki nei, he mau, Uma konH a rhc na 'aa hiiki i of 'ae'ka l?ilS4i mauiua o ke kauīa huki o kekahi kaka-. ka iwi Hipopolamu i j)a tausani iakōfia uaua a he vitiiatima koha i hoopiha ia xne ke ahi o ka wiwo ole, a he puu- t wai hoi i piha pono me na lapt. iu|a 'o ka hopo ole, a o leo'u mau naita ua like lakou me kekahi luai pele nui e hoolilo ana i mea ote, nolaila mai makau oe uo kau keiki nei. ī ka pau ana o keia inau olelo a 14kou nei, na hiki aku la lakou ma ko a!o o kekahi kuālnpa, ku iho la lakwi e hoomaha, a akn In o Petero l<a Nui, maanei kakou e hoomaha ai, a e IwomakaMu ai i na |in," a e 'lioolmhn na !io o kakou a maha, alaila pii akii kakou ma keia knalapa, a o ko kakoii I pono e paina i na mea i loaa ia kakoij. ' Nolaila paina iho la lakon nei a maenk" hnule aku la ke alii opio hiamoe, iaik nei e hiamoe ana, ke ku makaala kekahi o kona mau haita, a o poe ua haule aku !a hiamoe, a ia Īakhii nei e kaia loa ia ana e ka hiamoe, uk pīi aku !a o Petei'o ka Nni ma via kuae 'lapa a!ft hoomakakiu ai i ke knfhnH o na eneml n iaia nei e kiei a e lin!|> non, ua sko nkn la oīa i na na> ita e hoopnni ana ī kokalii kahua palalmlaha a e kn una me ka makaukaiī' a e paikan ana no hoi kekahi poe, nnna aku la keia a ike pono, o na naiti a pau o ka lua huna ua pau loa i ki puka i waho, a ua mahele ia ka puAll naitn i na maliel? elima I Jift tansani poe heluhelu o ka mooj lelo o Kale Keoki, mai knihe ko oukoii manao a wiklwiki hoi e f>.ko ans o ka ike koke akn i ka kakou koa iloko o ns huna ahi okooko o ke kahua kana* akfj ekali "iki iho h'f' iki aku nu ia oukon i ke nno'o na mahele naita kaaa o ka naita Momianai a peneī eo īa: ' + 5 Ka mahele o na naita kana lio ē paa ana me na pahi kaua nunW a lako kana a pau, maīalo o ko lakou a!if *ka naita Momiana, he 15 t«usani a ko lakou nui ke hui īa me k:ona ponoi. Mahele ehia e paa ana ī nalaau 1 īhe lolon, malalo o ka hakn PftHkn® Kelina, he 15 tansani ko lakou mu.' Mahele ekolu, e paa ana me na koi! kaua, malalo o ke alakai ana a ka naī-f ta Memoria ka hoahanau ponoi o ka nsita Momiana. Mahele oha, e paa ana* mo na newa, na pahī hon pnuwai a me' na kaleaka, malalo o ke alakai ana a ! ka naita Ohela, ka mea i kapafe *kili- ! ma koko. 7 Ma keia wahi ua pau ko'u kamailio' ana no ka naita Momiana, a e nanea f hou *kakou me ka mea nona keiā nioolelo. ••••*"' Oiai o Petero ka Nui e lalama hele nei i ka pali, ua hiki pono aku la oia maluna pono o ua kualapa nei, kiei aku la oia a ike aleu la ua makaukaft na puali kaua a i hakalia wale no d ki hiki aku o na enemi. Kilohi h hfc!o pono loa aku la oia, a ike aku la o ka aoao mai mahope, oia ka aoao e hiki ai ke lele kaua mai oia hoi ka puka ke Komohana. laia nei no e nana ana, ua ike.aku la oia i ko lakou mau' > pl3 ae's&R ina kekahi hiili o ua kualapa ala, īiolāila hoikeike loa aku la oia iaia, a īkē mai la kekahi mau alakai, kxt iho !a ka puali holookoa, a ha'awi akū la oia ma kekahi heailonae kanoha ana ē kali malaila & hiki aka lakou. Huli aku la o Petero ka Nui hoi no kahi a ke alii opio e hiamoe ana. laia nei i hiki aku ai, e moe ana no ke alii opio, a hoala aku la oia pane aku la, e kuu aiii o keia alanui a kawa e hele aku ai he ala pohihihi, a he apuepue ke komo ana aka, no ka mea ua kuahauaia ria naita a pau o na !ua huna a ua manao au aia ke alanui molaelae ii'i kaua a o ko kaua alanui ia e lanakila m. m aku īa ke lii opio. i la lakou nei e makaukau ana e knu j | ae ma na iio, ua p&m &kn la o Petero | ; ka nai ; ua ike au i ko kaua »*« hhit>i uiu iakou iloko o k«4fc ulu k&hi i ' hoooi&ha ti, aa k*w>hn aku tm tsu U ! lAk<m *t aoiio me.laii.6 a Wki i kfe *>« h ' p*k* *k« «i khw. P*t*u »•< I* l;i j su* I*l* Ufc hiki ue k* Uooak j i* kfeUfc tm Mm km,. «4ci

la. o Petero ka Nui, ua hiki no, ao mea aole 'n manao e lanabl& naanio au.. aola a paa ka ikaika o ko c p iaau lima pau lakou ika paehu liilii mai ko lakou mau laina mai. I ka hoea ana aku o lakou nei a hui mp kp.lakoii wau juajiaawi kol;e ae la kqR» wm maa lep hurp : QkoJu, a m keia mau leo huro i liooiftoj9.kfcae manao o na puali o ka naita Moioiana, no ka mea o kei,a mati Jeo. ua holo.aku nei ka wawalo p. | ptmi n& pali ewala a tomo loa aku la iloko o na lna hiina, a ua Loopuiwa ia ,kfl Ui. Kosebila i ka lohe ana i keia īoau leo ]uu >,ajiaw heu, iho la u, a hoopuka W Ia oia ī keia ma|a . p km ]&> toro a, he leo ia nq ug, &lq-. ha e lei,.. .BaU» kani, o ko'u mau popeiao i ka wawalo o na , leo huro o ko kau^JßauNaita. f ta meiia" aua 'iKo o na leQ_ o o ke alii Jiāa'wiia aku . ta ta i'eo JPetprp ka e' nee aku'na puati laua i eaua, a ua.lilo' aku la īa ka Np ke $lakai ana. 'A ē alftkaī'oia ma na walii liiluni!ii krtM f»bi aMu ai i nja ' ewalho^ā ! 'MomWa, a o keift mftu "a k"e koa* b|!o o hoo-, ni(iilAWa\nif t>e!7"©Bl na pale 6 waloloa, t> kn hnfe fftWntto\i&'k'aeaeu neī, a"u|.. ta*B"*lsiou ke anu o U, A ti o £Tiift pūle keia he-» le nmi, Ua hiki I>6rfo fa puali o mA trait^ i *Wa 'tl!iW! S ī'lnu niiī 'ai a pane li <S PoWi'o l.a i kēia I>ft\i ko liiuia piHkia,' a a ko'« iāMEiao e kii mim kaua i ke kam| aliiwahine, a mai me 'kan» hoomaka aku ko kaun. I k& ws a k< x Hi jpio i" keia ] man otejo « koūa .alakai, ,ua pauo uku īa oia» i>ehen auauei aiki ai. Pane a»ku la o Petexo ki.;Ncfi, a»i malihu oe op ka Qjeß, o āß.:pdka a pau ua i&Mpih paks aek- iskiw! ike., ua huna au .i ieia puk» owau wale no ke ik€v &o ka: meā,' ina au e makeMii kekahi iaeā oi&ko o na' Ina hjin6, akila o kela ka .piika e loaa! ai ia'o ua a paii au e makēma- 1 ke Hi. J»olai!a nia' keia la, e ii a aaita o kak<>u* a* e kl\ mua kanā I lfe: alii wahiue a pili ma leo kana aoao, n ' ka mea loa au ke hooili tx i knkwi i Wkoirf, mWia Q ike iho k 1 naitiTMoml?uia e pio 1 ana ōia, kena u 1 Oīa i kekahi o koua ' iiau' nkili e Vu e ' pe|fehi tffcake'\nai-wile ana hoi k(U,. i&>lftil« oka lilo s6irfa teaiis iīihāka' i.pono. " " '• '■ ' fr " " tJft ae koke ak\i fa kV alii opīo a paīie aku la, ina peīa koke i ( kpia manawa, tia &tl la o kp Nui A m i kekahi o' to nai a p!i aku lā. * i - Oi&i lakou nei pii ana i)u £ualiTwf ni!iMßl Ul%-\ kou nei ilōko o kēiain mgkgiaiuiJyil» sar loa aka Ta fakou nei a ka hapalua I 0 >ja, | k<s£V a uoha aku la eleahili ae i ka opala, ua lele iike mai la na ukali o ke alii a kaia hepapa pohākn nui e waiho ana, kauoha aku la oia e hapai i ke kuiho la ka lūaa o Ui opīoi na pauku hao la a kukulu aela iluna, a 0 ka wa no ia a "Peteio ka KM i 'lmuoha ae ai 1 n& piea. ppu e. hooka^wa)Q , v ~.M y.<ri«r.iri ai! tta kahea ī£ui pie ka leo nui ma ka inoa 9 īe knpua noi i noho p)ana iloko o tsm laa penei; % Um k# iwpeia nui o nna It»a pia k®n • ipoa s »e leou ia#ni( ke aku aei aa ia ,96 e ;i ka pu)ffy ,a i ihcr«ku uaakou ilalo o im?. h Im. , I ka pau ana o keia mau olplo a tero ns,. ua feti6s $1w }$ ka ulna an» «la» 9 I&lo no 13 kani a wa like iwlioi kek^a pu Muii*fci |te 12 i ki U I ka w&~ iihwh hookahi, a ike aku Ja lākou |'|ā i pii matie a»a ae o \<f p# l « kw mu iut b pi\ lfQ MHI i A m u* ** poM/ r> i*b rm]f mie H* kh * 'kl «a kae- " V? * pmA Uf«i !«, t 1' ] ' 1; ; mnl piOL'W ■ '*> n ; t-i M i U 1».-

Mw.e Ia «jna ae la ko ma o la, a komo aku la . o kft pooa nui, a hala he mau . ua loaa aku la ia lakou nei pani hao n&ii haha ae la o. a loaa aku la kekahi kf a ia wa i |xuli mai ai o Petero ka Nui a pane maj la, ua pau ko kakou ma keia aku la ea, e loaā ana kakou ka malamalama, aole nae e me ka nralanialani<\ o ka la, aka.ua like ka mah^palaiaa, 0 keia wahi aku ka po makina piha, a oia mai loko ,mai no ia ona pohaku da|ma«ii na momi, na pohaku me aoo, .a aa % lakou b|alamalama laiga^ wahi aku. ~ ... f Ia i( iQjpawa i.une ae ai 0 Nui 1 oia hoi he ana kela malamulania p, a ija puiwaia ke alii ,opio a t map ukālī, a'hala he mau, minulp na myap, ae la. Komo aku la lakou nei t !To£o aku la « hele ina ke alanui p . hiki *ks ai i īi& rumi alii " ' , Oiai h£iu nei e hele ana, aku la o, Petero ka Nui ike lii ojaq, pela no anei ka nui ona waiwai ,0 io.piiliou mau lua ? "Aole, hp fajiw44iQ he nuku nae aoie hoi a a'\i e īVq nei" Pane aku la p ka X,ui. aole kakoj3ui l#jl ,ak|, ij>a 0 )&, .bf ,f,ai4 wakihoiio; .Nh..i . . •4. . .'!i Ouaea 0 keia wahi he oi ala k 9 Ja^L a ( pua'Hla i. ai f Oiaj. uq\ | ' ."hwaMa iloko o ke ala wai4niiida a , l>i i)ja»m oua loa hoea na ( liuli ka !)ui apant mal ltv. eia na m'ana ne 12 a nia keia walu . I*.W. H.« • ■ T . ,«I 1 houna okoa la ai na puka, a oia kei^ 12 e &§k| kako a f i manao au aia maiaiia k.- uiwahme ka- ( hi i 119119 ai, ua W aaia \o&. Ae aku ja o _ K%ic a^^Q ... **~ n M. y W* Lek aole Wi ku i#ou ouiou, 4 e m o^ mai ana he .ia^ la oia « 30 W kmm M?:. | oīe t hemo mni 1 H' 4 U >, m\ ka hamumumii ī a mea 1 lioop.āaia ma keia rumi. A .. Oiai !atou nei ekn malie ua iohē fa nei i fial|ilu b kekahl mau kapoai wawae, a lohe,pu MW 'llu. liahi a 'aole i iiufiji |$|je]ia aku fa !eo nanalio o Ikekaiiī mau fru; »»oi ' 1 leae 0 ana. f I ke.alii opi.e koolohē W nw. .»te m»t» ImaHa ufT. ta mea ua lohe pono aeu I «?lei otKa la oKt, %Vitt ' aloha ( e !cun no ua poj»a ōo' ia'ul o t o f o e^kau^ * '.aS,.WKp^flā kanmaha »a īa au no na leo. yrtflohjg a knn Molis i'j«fiAia maī riēt lie olaip au o kan H)ōbdl liull mai piahope .0 hoolohe ia kaU 'ulono ana ma Aa 'makaiii, $ ano e hui hoa «ea'loAia h? alo ahe alo. V t K* 'i&i'&l&' U"Hiau TralokāTo ana a HlSff opfo 'K'aīe Keokl, a auHee aka lahof na Jfiaawlnß b ke' & ihe kfe"*frollk!f maluna ona 4 ua h'oo, \o& m la iākon neH paele eei. V' [A keia puie akn e puka akā tnek a k*Ci hemMh. H. J AOei's^ur M* U īisl« \ i*)U? oa I 4k* *kb , \ kaa h H koßi«u awĪN'j 1 m ,J Bn4iu« %* « JU4 k*ol*4 VAh tus Vkm ] H fcW4*f v ;; 5 1« mrj&\n | k« iy*i «tr« *» J 1, -1- -J?\ fi&«* Itātum i WftdM. fr •✓>!«'!* > ®* s rll &*%'#! •'