Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 25, 20 June 1885 — NA NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII

Q ka nui o na waiwai Hawaii i lawe ia aku i waho e ka Mariposa i ka la 15 , iho nei, lie $210,809.35 ka waiwai io. I ka Poaono i liala, ua lawe ae o Hon, H. A. Wielemanu i ka nolio Luna Nui ana no ka maliiko o Waianae. I keia Poakahi ae, e ku mai ai ka mokuahi Alameela ma ko kakou nei awa mai Kapalakiko mai, I ke ahīahi Poaha iho nei laa Kapa lama, Honolulu, ua make aku la o RG. Ausetina, kaikaina o Maiiuia. Ua hoouna aku ka oihana leta ma ka "Mariposa" he 4063 palapala a me 952 aupepa, no Amenea, Eui'opa, Asia a me A£erica. He hōokahi mano akule maea a ke Einau i lawe mai ai i ka Poaonoi hala, ifi&i Lahaina mai, aka no ke ino loa, ua kioia ia aku ka hapa nui, a kopiia ka hapa uaku. I ka liora 1 wanaao Sabati ilio uei, ua ku mai ma keia awa ka mokuahi 'Zealanflia" mai Kapalakiko mai. Ua hookaulna iki oia maanei n ma ka hora 7 no o ia kakahiaka, ua holo loa aku la oia no Nu Kilani a me Kikane, 0 ka kuiaa o na dala i loaa mai i na Luna Hooko Kauoha o ka waiwai o Pauahi pihopa i make, ma o na aina la i kuai kudala wale ia no ma ke awakea Poakahi iho uei ma ka Hale Kuaala o E. P. Adams, he §37,525. He omaimai ko ke Kiaaina Domini6 e waiho la ina Lahaina, a ua Lolo aku kana aliiwahiue maluna o ke Kinau i ka Poalua nei, e lialawai me ia. A malia paha o hoi mai i keia Ia maluna o be Kinau, 1 ka Poakalii iho uei, lune 15, ua huli hoi aku ke Kuhina noho mua iiio nei o Ameiūea Huipuia ma Honolulu nei, oia o Hon. R. M. Baggelt uo kona nina oiwi. Ua hoi pu aku mo kona kokoohia o keia ola ana. I ka po o ka la 11 o lune, maloko o ka Halekula liui o Wailuku, ua hookaukaulele iho o Mere Kuke a me kana k&n6 i ka laua mea i paka ai a maa, i mua o ke anaiua nui i akoakoa ae. LV kokuaia na puukani e Miss L. Alekauedero a me Miss 0. A, Kakela. Da hwmiia ke kumukuai o ke Aina!rim (Elele), he hookahi dala no ka 12 iwilei (malama), e hoomaka ana ka iioemi mai lulai aku. No na mea i koe e niiiau ia Kahikina ma Iwilei, ia Hose ina ka lae ino, a i ka holoholoua hihia ma Palahemo. Ua lawa keia. Ua heuaiakaukauia e ka maliiko o Waiauae lie halemai no ka poe paaiiana 0 ia mahiko, e lawa ai lie ewalu moe ka nui i ka wa hookahi. Oiai, e lawelawe pu ana o Kauka Ci*addoek i ka lapaau ana i na paaliana, nolaila, ua kuene poao ae oia no ka liooliolo poao ana i na mea a pau e pili ana i ua liala la. I keia po, maloko o ka luakini o Kawaiahao, e liaawi ana ka manu leo lea Mere Kuke a me kana kaue liō anama mele nui, mamuli o ka laulaha aole iiele nui na kanaka ma kahi maa ole ia lakou i ka hele. Nolaila, ke konoia aku nei na kanaka a pau e hele nui ae e lohe hope ia laua mamua okoīaua liuli hoi ana aku nq Ameriea Huipuia. Mawaena o ka liora 9 a me 10 o ke kakahiaka Poakahi i hala, lune 15, ua kipu iho kekahi haole iaia iha ma Ho- ' nolulu nei, oia o Mr Ebling, a ku' ma kona kino, no kela kumu hooilina kahiko loa no o ke ao nei, oia ke kuikahi like ole o ka noho ana o ke kane me ka wahine. Ua kauoha ia na kauka, a ua hiki koke mai e wahi i kona mau palapu. Oiai aia iloko o kona kinoka poka kahi i waiho ai, aka aole nae i manaoia e poino ana oia. O keia haole he puhi ko no ka wiliko o Kukaiau ma Hurpakua Hawaii, Ma ka hora 11 paha, a i ole ia mamua iho paha o ka po Poakahi kbkuhi uiiiu iuiuu o ka moku kaiepa Bexitmiū Onenl» e pili neimak«i mai o ka laapo o Burua Ma me ka £>«a rama a hooUaunae-Ie iho la malana q koua oneki me ka mm&o e h&na paj»a 1 iwkahi karaimct, aka uu &1& mat \m j kapew & hoopuiwa ia hkoa m& ke ki | aaa i ka pa i ka lewa me ka mauao oia '> ki? knmu r- mhkku ai JU, ] n*<i pii ioa iuu> W ka mm,! U'jitnb. ufc ku.Lt ii un iumhmi, a Ja n<c \u,un h |a >sj hh. L&lew aj t b , ii* f Jakfe hi* U'sA' L'.'U U.- o ik*. teO#.u, ]

M . !. ■ b ka 1a Sabati m&i Kapaiakiko mai, i kan pu maī , ai ka matai kiu James Tracy a me luna aupuni G W. Badger, no ke ki: e hoihoi mai i ka pepehi kanaka i mao io 1 ia o Mr Jiax\vell ka iuoa i hopuia n>a Hu Kilaai no keia liewa. Un lohe mai makou, i ka wa i hoolele īa, ui iia lapana i kai o ka moku akulikuli, lona iho Ia aehe wai no lakou e lawa ai no ka hoolako ana ia lakōu. Me he mea la, ua waiho palaleha ia. ka malama ana i na pono wai elialiia ana ma na hale hoomalu i keia wa nanea iho nei o ke aupuni no ka loaa ole o na ulia mai. Ua awiwi iho ka luna wai i ka hoomoe hou i ha-wai nui ae no ia wahi o ke aupuni. Ua lohe mai makou, i ka wa a ke Kanikela Hawaii ma lapana i lele pupuahuiu mai ai i uka nei, ua kahihu hele ae oia i kona ohana, ma kahi o ke Kuhina Kipikona, a ina aole makou i lohe hewa, ua hokai aku oia i ka paepae kapu o ko kakou pa alii. Nui keia kahinu ana, a laula ka mana o kona hele ana. Aole loa he kanaka mailuna 1 mai o kekahi moku mai i loaa ka lanakila oi loa o ka mana mamua aku nei,; akahi wale no i ka wa e noho mana ana ke kanaka i kahakaha iho ma kona, lae me na huaolelo penikala, " he hoola no ka lahui Hawaii. " Koku anei ka akena a kahi nupepa ana i kela pule aku nei. Ma ka pepa haole o ko aununi, i ike iaiho ai, ua hiki ae na noi he 28,000 o na lapana i ke Kaiiikela Irwin, no ka holo mai i Hawaii nei, aka ua hoole aku, oia i iioi e ae a pau, koe wale no na noi a ka poe maamaaīea mahiai a me ka poe ui. Mailoko ae o keia heluna ua hoole loa ia aole e ae aku no ka lawe mai i Hawaii nei keia mau papa kanaka ponoi; ka poe aohe i pau ko lakou manawa e noho koa ai no ko aupuni o lapan;», ka poe kahiko i komo īloko o ka oihana koa, a me ka poe lawaia. I ka Poaīua iho nei, ua noho o Lunakanawai Kiekie Aīapaki e hoolohe i ke i\oi a ka Luna Hooko Kauoha o ka Moiwahine Emma i make, e noi ana e' hooiaio ia ka palapala kauoha hope loa a ke alii niake. I ka heluheluia ana o ka palapala noi e ka Loio o ka aoao hoopii, nia hoi, ua ike ia kekahi mau hemahema o loko o ka palapala noi oia keia, o ka palapala noi, aole i hooia ia e ka Lona Hooko Kauoha na oīeīo o loko mamua o ka īaweia ana mai i mua 0 ka Aha. No keia hemahema, nolaila; ua noi hou na Loio o ka aoao hoopii e hoopanee i ka hoolohe ana a hooponopono hou ia na hemahema. Nolaila, ua hoopaneeia ka hooīohe ana i ka palapala hooilina a ka īa 17 o luīai. 0 ka hiUia kipu a A. B. Spreckles i ki ai ia Mike de Young, Luna Hooponopono o ka nupepa Chronicīe o Kapalakiko, ma ia wahi, i ka la 19 o Kovemaba; 1881, ua koomaka mai nei ka uoho ana ma ka la 21 o Mei, aka, ua hal& he ekplu la ma ka wae wala ana no 1 kiure e noho ai ma keia hj)iīa He eha ka nui o na Loio ma ka aoao o ke aupuni, a pela no hoi ma ka aoao o ka meapale. Mai ka la 2G niai o Med a' hiki i ka la 5 o luue, e ninaninau ia ana no na hoike, aole i hoonohonoho na oleīo a na Loio a nie ke kaukau a ka Aha i na kiure. Ma keia moku aku I paha, e lohe hou aikakou nokeia liihia. Hekipu me ka manao e lawe i ke ola ka hoopii. | 1 ka po ana iho o ka la 11 o lune, maloko o ka Hotele Hawaii, ua uīu ae, he hakaka mawaena o kekahi mau haole o keia kulanakauhaīe, oia o H. J, Agnew a me Horan, me he mea la ma j o na heihei Ia no o ka la iho ke kumu i ala mai ai. Ua kuikui maoli keia mau haole a elua, a ua eha like no lattā. Aka i ko H. J. Agnew hoi ana a hiki i ka hale; ikeia iho la ua moku pahi kekahi wahi okona kino. _ Ua kauohaia ke kauka, a ua hiki ae e lapaau i kahi i hoopoiuoia. Ua hoopukaia ka palapala hopu no Mr Horan, a ua hoopaa ia ma ka halewai, aka bela e ia. I ka hookolokoloia ana iho nei, ua ho«paiia o Mr. Horan i elima malama ma ka hana oolea a me $150 uku hoopai. He pono ke lioopai ooleaia na poe hewa a pau. Ua loaa mai ia makoa na lono, ke mahuahua nei ka inu ona a me ke kuai rama malu ma ka apana o Hana, Maui. O k*s, kma mnkai o kela apana, oia k<* knmu i hoolana ai na kanaka, no ka mea, ike maka no lakou i kona ona, a aole no oaa hopu aku i ka poe ona rama a me ka mea kuai rama m&lu. Aole oia i mle j ka ike a me ka lohe i keia mmi mm, aka aole me m^ rmisx Imhm o m k&ww&i o ka ūua. Ma ka o ka pm o Hu uh,& j h<xmulirwU Uok, haloU bsUi i o kn Ulo lm , m> e uku huh , kn iMkik&ki « koUo iS*Ht iHi*. L g iU4tiU)j . | yuiuj h i k* ku*h* poe i u . iu.hu u'JTi h* k* ūwāiMkiii '|

Tlseiß i'uh', «'» nnho jm )>..•* r in» . ! ' . ' '» hi mao hemHhe;ji!> i T" keia Poakaln ai , ■','i.> !hn! no Hnnioa ;i TT \. , * Poalua aku lioikaPnl' i ' n hniin awa kU inau ma K:in>>i Ua kehaia ka inoa u l.r ki iainu o Kauai mu ka hookipa uiuliliiui, a "Hn oha makamaka,. I ka lu nui aku .u<'i o Kamehameha, o Hon. "\V. ]'. .Vlk'n a me kana wahino kaiia ui u, īualihini kiekie o ia la, a e nei ka na mau heahea. "lia maluna o ka moleualii Samola ke keiki a ke Kuhina oko na aina e o, lapana, i hoounaia mai o ia aupuni ma ke ano Komisina e nana i ka noho ana ona lapana ma Ilawaii nei. Ame he mea lu, oia kekahi o un poe i hoomalu pu ia maluna o ka niokuahi mai. . S Ma keia po Poaha ae, Tnuo, 2", ISSo. 6 wehe hou ia ana he Ahn Melenui ninloko oka luakini o Kaumakapili, na

ke kahuli leo lea a puuknni kaiihma hoi, oia e Mere Kuke a mo kana kane. E loaa no na palapala Tcomo ma kaīii o A. L. Sroith ma alanni Papu, a raa ka j lima o na komiiekuai palapala," Ca hoomaluia ke Kanikela Havvaii lapana iluna o ka mokuahi m,ai Bamo]a poki, mahope iho o hona leahinu ana ia uka nei, aka o ke paila% a msy Kikalia na poe i kau pu aku iluna o ua paokuahi mai nei a hookomo loa mai la iloko nei o ke awa, ua liookuu akea i.i laua e hele ioa ia nei, a e launa īue kela a me keia. Ke holo mama nei na iono ; mawaeua o keia anaina mai ka nupepa Gazettc ae, e hoomau ia aka aua ka haiiiiali leia mawaeua oke aupuni mukualiine a ine kona mau panalaau m;\ A|Usetalaria ma ke ala aku o Hawaii a, me Auienea Huipuia, me ka hoenii ana i ka manawa halihali mai na panalaau a hiki i Enelaui īloko o®ii 30 pah . n 0 0 na mokuahi nui ho!o !oa >■ ! t u-wLa Aieīanika ka .a i.e O īaua ka holo i hooia in !;e 1" fnile o L » hom e īaweia mai ai.-. n:. i, ko na!ka īanahu amela !; i O !.eiu manmokuaki, he nu! ~ ka launa o\o, aoīe e hiki i !, i )■.. h. u.i o ka imku o ke awa o Mai-.aīa ke i ko laua kiīa, aka ua hiki eo 'ia ] ,kcu ke hookaanaīe ia ''Hii .kn" «j La holo &na nku e lialawal n: lia wa" ku mai ame ka holo ak;;, i:::| : oialo keia mau hoohoihoi e haukaweweia mai nei.