Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 26, 27 June 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane.

Helu 18 IKA I ANA MAI:—E ba makni alii aloha, ua nui ko makou kaumaha a me ko makou luuluu no kou kaawale ana aku mai ko makou alo aku, ia oo i hnaleie ae li ia makou e noho i ko kakou mau h ile lua e "waiho mai la ina ktahiwi anu oko kakou aina aloha ; ua manao makou kou mau Naita 3 e aluālu aka mahope o kou mau meheu, a e kaana pu la hoi me oe ina pilikia au i alo hookahi aku la, eia nae ua kaupale mai oe ia makou e noho e malama i Ita maluhia oko kakou aina aloha. Eko makou alii aloha, ua lawe aku no oe i na manu i hou ia ka ihu a koe iho eaakou ka poo manu aole 1 puka na ihu. E ko alii opio i hoopiha ia me ka puu* wai oka hopo ole, i kou kaawale ana aku, ua auana hele makou ma na puu ame na kualono e hoomakakiu anā o ka ike aku i kou mau aupaokp kaua a oka lohe mai hoi ike ano nui o kau huakai, a i keia manawa ke ike nei ko makou mau maka ia 00 a mo kau uiea 1 kii aku nei, akahi uo a moo pono iho ko makou mau poo i kahi moe. Aloha olua. I ka pau ana o ka haiolelo a ka haku puuku o na mauna o Pelekane, ua tu mai la ke alii opio a paaai mai la 1 kekalii w&hi olelo pokole: E a'u mau ke> iki wiwo oīe, na ahikanana o ko'u mau hale mauna; Aloha oukou: Ua loheia' ka leo oka oukou pule, no 'ia mea, na pae maalahi mai au ko oukou wahi alii me kona kino i kikohu ole ia ena pa~ lapu a na mea kaua. Ika noho ana iho ake alii opio, ua kuu pau hou mai la ka puukani kaulana o Ifca!ia i kann inau mele hoeha puuwaij ikb nana aku no hoi iua puukani nei, me he mea la na like loa kona leo mē ka apapane inu wai lehua o Mokaulele, ke likiko'u i ka pua o ka lehua, ana ia mau mea i hooni loa i ka manao ona keonimana haiiohano 0 ke kulanakauhale alii o Pelekane. Ika hiki ana okn lima kuhi hora 0 kawaki ika hora 10 okn po, ua hookuuia na hana aua hoomakaia na hana lealea hulahula ia manawa, a pela wale no ka lealeā ana a hiki ike ao' ana, a o ka poe inu, ua inu a kēna i ka Ika wai aka naulu, ika ua mea oka nui o ka wai ona. Ua hoomauia no ka malama ana i na lealea a hiki ika piha ana ona pule ekolu, ia wa i hookuaia ai na lealea a pau, a hoi iho la ke kuftinakanhale o Pelekane a iloko .0 ka maluhia a me ka olioli, a e pa kolonahe ana hoi na aheahe lau makani a me na iniki hui aka hau ona kuahiwi. Ma keia mua aku e kali ana kakou no ka la e mare ia ai ona alii opio. I o'u poe heluhelu oka moolelo o Kale Keoki, ua pau ko kakou kamailio ana no na mea 6 pili atia ina leafea, a e huli. ae ko kakou kamailio ana no ka hoomakaukau ana ina mea e pono ai no ka la mare o na alii opio. Ilok .oia nau mahina ekoiu, ua kuahauaia na kame na a pau oke aupuni o Pelekane ahe mau tausani ko lakou nui. Ika hiki ana mai oke a!ii kamana i mua o Kini Keoki. ua pane aku la oia, i kauoha aku nei au ia oe ame ko kaua mau tausani kamana, e makemake ana au e kukulu i mau hale nunui i iwakalua, a oka piha o ka baJe hookahi i eono bwieri kenaka ka nuf e piha ai ka hal« hookahi, nolaila e hiki ana no anei ia oe ke hena ame ko k&w mau kamana? Ae, e kuu haka ; m j hiki loa iioko o m mahina ekolu rm Ika pau ona iaemahema a pao. ' Pma Lou mm ls o Kini KeoH im p*1 e huna koke ak« oe. eia k« pooo 0 |k* imm. maik o hiki io tmi »a moi o ' u* 4wpmi t. £oe ko

naita ame na ohana, alaila ua makau-' ! kan ko kaua aupuni i ka halo no lakou : e hookipa aku ai. Ika pau ana oka ke alii mau olelo, ua huli hoi aku la ke alii kamana i koua liom.e. Oiai pa alii opio e luakaha ana ma : ka Halealii me ke ake nui o ka Ui Losehila © hoohui koke īa no laun mn. ka berita oka mare, aka oka kakou koa aole ona manao e hana pela, ua kali maiie no oia a hiki ika manawa, aua hoouna. ,leta aku no hoi ke alii opio i kona ohaua me ka hai pu aku, e mare ' ia ana laua me ka Hooiliua oke kalaunu o Pelekane, oia hoi ka Ui Roßēhi--Ib. Ika ike ana o kp, makuakane, ua kani ihp la kana u a pane ae la oia me ka leo.uwe, o kona kaikoaliiue no ka, o kana wahine iho la no ka ia, aka aole no he hewa. Iko kokoke ana mai okala e mare ia ai ona alii opio, aia hoi, ua ike ia aku la na aumoku kaua e nee papa mai ana ma ka moana/ a e kau ana ma ko lakou mau kia waena ka hae moi o ke-' !a ame keia aupuni, a e hookomo ana| kekahi mau moku iloko oke awa, ao ■ ka nui aku ke nee mai la no ika moa-1 na. Mai ia la a hiki i ka hora eono o ke! ahiahi, ua piha kui ke awa kumoku a! hala loa aku i ka moana. I Oiai na moku alii o kela ame keia 1 aupuni eku ana iloko oke awa, nolai ! la ua hoouna aku la ka moi Kini Keo-' ki i kona mau kaa moi e kii ina alif! ai aupuni a e lawe mai Ika hale alii.! Ua eleu koke ae la na kahu kaa, aole 1 i emo liiki ana ika uapo, ao ke kau mai la no ia o na alii. : I Oiai na alii i hiki aku ai ika Hale-, alii ua pihakui ka halealii, in& moi o kola amo koia aupuui, na liooilina alii : a pau, aua hiki pu mai no hoi ua kaikamahine.aln a me na keiki alii o kela a me keia aupuni a j?ihākwi ka hale alii. I ka hiki ana mai o ka paina ahiahi, ua hoopiha ia he eono pakaukau nunui loloa i hoolako pono ia me na mea ai e lawa pono ai ka ajna ahiahi no keia nui lehulehu, aka ona alii uh inu a lawai na kuhinia o la papaaina, ua iiiu a kena, ai ka maona ana, ua hrti 1 aku la na alii o Europa a ninau aku la ia Kini Keoki, ikeia mai nei hoi ko olua mau maka, koe hoi ko na alii opio. Pane aku la o Kiui Keoki, aole paha oukou e ike koke aua ia- laua a hiki i ka wa e mare ia ai, a o ko oukou la auanei ia e ike ai ia laua, no ka mea, aole laua maanei iiei, ua hoi no laua ike kuaMwi, i ka home aloha o kana kane. Pela ka olelo hoopunipuni aka Moi Kini Keoki, aka o ka pololei loa aia no laua iloko oka hale alii kahi i laalai ai. oke ake nui hoi ona Moi o kela a me kei» aupuni, oka ike lihi aku ina helehelena ona alii Opio, ka mēa hoi a lakou i lohe wale ai no ka ui a ine ka nani. Mamuli o keia mau hana hoopunipuni a Kinf Keoki i na alii o Europa, nolaila, ua mihi iho la oia a hele aku la e hai i kana mau keiki, ika i ana aku: E a'u mau keiki, ke manao nei au a keiapo oukou e pii ai ike kuahiwi, me ko olua mau ukali, ai ka Poakahi 0 keia pule ae e hoi mai ai oukou, ho ka mea, ua hai aku nei au ina alii o Europa aia oīua ike kuahiwi, a ma ia hana ana a'u, ua pau ko lakou koi ana mai e ike i ko olua mau helehelena. Nolaila e pono olua e pii ike kuahiwi ine ka nalo īka maka o na alii a pau. Ika uhi ana mai oka malu po, a e hoalii iho ana ho! ke anoano eehia maluna oke Kakela alii, ua makaukau iho Ia na alii opio no ka pii ana aku i ke kuahiwi, ai ke kani ana oka hora ewalu, ua kau aela lakou maluna ona Ho a huīi hoi aku 1& lakou no ka home 'kuahiwi', ka home āloha hoi oka mea nona keia moolelo. Oiai na alii opio e ahai ala ka pupuhi ika ia oukoa no ke feuahiwi,'a i ke ao ana ae, ua hiki aku Ia lakoh nei i ka home kuahiwi, i ukali ia e ko laua mau ukali, aia lakou i hiki aku ai, ua apo aloha mai !a na makaainana me na hoohiwahiwa he nui, a o a% alii opio hoi ua hali hol aku la lāua n6 kahi aaoe e hooluolu af, no ka luhi o'ko laU8 man m«ka o ke ala ana i ka pb. Ika fcik| sna m*i oka hora limika» rPBtn«loao ke ua ala jmaf !a ] na a!ii opio wai I * pUmo* ane/a n.o\p 1 ua kam mal m ka dka *e" 1* Imm « hel« t-l n!» w k rataoH aina,' a i ko Ua« fciiri fus« «Jtu au auAl&ekaii

r fat ea a P au oia P a P a aina, 'a o'ko. ltTOiiiaTi ukali, eia no ke iioho nei ma aoao, a hoomaka ifio la lakou, | n|rl paina me ka nuu āna.i na tiēa a; 0 l|sra nme keia ano ana ka maona i' kai^e. Oa piha i,ana o ka lua aka inaina, ua kpopuka ao la ke alii wahine i keia mau*wahi huaolelo, o kou mea no ka ia ijpolia loa ai i keia home kuahiwi ka nui no o na mea ai. o ko'u Kakela alii a me ka uhiwe&ipehi o kona mau paia, oia la e kuu^loha. I 4» lohe ana o ka ui Pua Rose, ua henej iho la kana aka a pane aku la: E kw aloha, e manao anei oe ua like I ko'uipakemake i kau olelo me ko'u puuif#? Pa& aku lao Kale Keoki: Aōle oei Mai ko'u home, ame a'u pu, I pela no hoi au e puana aenei, aole hoi alolia ia oe aka o kuu puu#B ua welenia ia oe ī na wa a pau. i m lohe anaoka Ui Bosehila i keia lfcu olelo a kana kane, ua kuln iho mau waimaka a e hiolo makawtdV ana ma kona mau papalina, a ] la oia, eke aloha a ko'u puuA?ai|fca mea hoi nana i kaupaoiia a f «»ila Mh a paa aole hoi he mea nana e mawflfe ae e hemo ai, aia wāle no a he makepUa lohe aku nei au mai kou waha m|l e i ana, aole ou aloha ia r u, ina pela,|Uila e hookuu mai oe ia'u e hoi au e fl|e i ko'u mau makua a me ko*o ohanf mamua oka waiho ana aku d kino i ka honua, anao Kale Keoki i keia mau «pilo, ua ku koke ae la oia iluna l& Ui ka lima o kana wahiu,© a !a, E ka mea a kuu puuwāi 1 wnUlia ai, ke hai aku nei au ia oe, 1 aol« 'pu p hookuu aku ana ia oe, aia wala no aliookoīa ko*u mau makemake oia hoi keia, aia wale no a mare ia kāua ma ka berita hemolele o ka Mater£monia, a ina e haalele mai ana oe ia'u ia manawa, alaila maikai ia, kaulana hoi paha. 1 Pane aku la ka Ui TJosehila, aole au e kuemi a hiki ika wa e hoohuiia ai 1 kaua a lilo oe na«u a owau hoi na\i 4 a oka makt> wnle no ka mea nana kaua 1 0 hookaawale, aka ua makemake au o' hoi i ke kulanakauhale i keia manawa, 1 no ka mea o kau mau olelo i puka mai mai kou waha mai, ua like ia me te : kni o honhou ana i ko'u puuwai, oiai 1 1 hele mai hoi au mahope ou, eia ka' hoi e apa mai ana oe ia'u. Paue mai la o Kāle Keoki, e hamau i kou 100, a mai hoopuka mai i liookaiu liopunaolelo no ka mea e pili aiia i keia mau olelo a kaua i kamailio iho aei, a o kapae loa ia mau olelo me ka' hoopoina loa ana. Ika pau aua o keia mau kamailio a laua nei ua huli hoi aku la o Kale Keoki no ko rumi moe a pela no hoi ka Ui no kona rumi moe, a iaia o hoi ana, ua nalu nui loa oia iloko iho ona me ka manao, ua haalele la ke aloha o kaua kane iaia, a ua lilo la kono manao uo kekahi meae aku, pela koaa manao wale, aka aole pela ka mauao o kana kane, oiai ua paulele oia malana o kana , wahine īloko ona wa a pau, koe wole iho no keia, ina ua lioowaliawaha kaua wahine iaia. ' [ Aole jpaw.] Ua kapalulu mai maloko o ko kakou oihaiia kta, ika malama aku nei paha 0 Mei, a i ole mamua iho, na huaolplo 1 kahakahaia mawaīio o ka wahi leta o kekahi ieta nui ano huinaha, peuei: "Piinee Kapena Kapaa, late o£ Sou of Queen Einma of Hawaii, Ho|io'. iulu, H. I." Pehea, oka waiwai apel keia ona keiki Hawaii e hoounaia e hoonaauao iko na aina e, oka hele a paikano aku ; he mau keikl Jakou na na alll o Hawaii nei f Kaino hol, ua lawa ka Jame« K. Booth mau hooctiaewaewu ta kaiou, eia no ka hoī ke!a ahlka»ana ke noho rm, Oke aa pāha : kOi l honhmīnh ai m eepa a akoakm,' al'.ila liuai i paka f waho. A iM t, k* ūm, aka ke pu- j U»<» io» *ku mi i m mm to*m*o 0 km* p*h* ka fcoib-o| ok« po« lana aop«i)i o o k« o| s* !ehg?eli« o e B«iß*j o | lr/ 4', n*? ■ '