Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 29, 18 July 1885 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui

AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.

Unui'. iiano Ko Hawaii Pae Aina, \ MOKUNA I. AIA HOI MA kekahi o na mokupu-. ni Hui o Aeto Eleele, oia hoi ka mo- : kupuni Newa, e noho ana malaila kekahi kanaka amara o Houndlan [Honalana kona inoa. Ua noho loihi oia ma keia oihana he amara a hiki wale i kona mare ana i kekahi wahine no ka ohana Kupua, me kona ike ole nae, o ke?a kaikamahine i loaa iaia he wahine uo kekahi ohana kupua, a o ka inoa o ua kaikamahioe la oia no o Milerina. Aka, mahope iho o ko laua mare ana ua noho lana me ke kuikahi a me ka oluohi'"O ka noho ana o ke kano a me ka wahine, a ua hanau mai la na laua he eha mau keiki maikai, he ekolu keikikane a hookahi kaikamahine. Ua noho keia mau makua me ka laua mau keiki me ka oluolu pono a hala na makahiki he umi, a mahope iho o ka hala aua o keia mau makahiki loihi ua pomaikai hou iho la ua mau makua ala, a mahope iho o ka piha ana o na mahina kupono no ka hanau ana, ia manawa olelo aku la ka wahine i kaua kane, E, auhea oe e kuu kane, ua kokoke mai ka manawa e pomaikai heu ai kaua, nolaila ke manao nei an e noho 00, aole e hele i ka hana i keia la. Mamuii o keia mau olelo a ka wahine i kana kane, nolaila ua noho iho la oia aole i hele i kana hana. Ua hoakoakoa koke mai la oia i kana mau keikikane ekolu a me ke kaikamahine hookahi, ahiki i ka wa i hanau mai ai ko lakou makuahine i ke keikū akn i ka mauawa i hemo mai ai ke keibi, aole lakou i ike jX)no i ke ano o ke keiki, oiai ua paumaele loa i ke koko, aka mahope iho o ko lakou hoomaemae ana, ua ike iho la lakou i ke kino o ke keiki, eia ka he keiki II io. ; I ka ike ana no o ka makuakane i' j ke ano o ke keiki i hanau mai ai mai ka opu mai o kana wahine, ua pii ino 1 ae la ka inaina wela o ka huhu iloko ona, a oleio koke aku la oia i kekahi 0 kana mau keikikane e lawe koke akn 1 keia mea ino a hoolei aku iloko o ka muliwai, me ka nakii ana ae i ke kaula ma kona a-i, a me kekahi pohaku nui & hookuu pu aku me ka hakalia ole. Mamuli o keia mau olelo a ka inakuakane i kekahi o kana mau keikikane, ua ku koke mai la ko lakou kaikuahine a hele mai la oia me ka ha'uha'u ana 0 kona waha a me na waimaka e helelei ana ma kona mau papalina no ke aloha i keia Ilio oiai hoi na maka poniponi o ua wahi Ilio nei e nana pono ana maluna o kona makuakane, ke kanaka hoi nana e pakaha ana i kona ola makamae, aohe hoi he pane leo ae o kana wahine. la manawa, lalau koke aku la ua kaikamahine nei i ua wahi Ilio ala a pane aku la oia i kona makuakane, na'u e lawe keia Ilio a hooiei iloko o ka muliwai. Ia wa pane aku la kona makuakane, e lawe koke aku a mai kali hoi. • No keia mau huaoleio wikiwiki a kona makuakane, lawe ae la ua kaikamahine nei i kona kaikunane Ilio a huna aku la ma kona rumi me ka ike ole mai o kona makuakane i keia mau hama a kana kaikamahine. Noho īho la ua k&ikamahine nei no kekahi mau hora no ka hoomaemae ana i w&hi e noho ai uo kana wahi Ilio, me kona imi nui ena i wahi e nalo ai aiai ka m&ka inai o koaa makuak»ne. Mahope iho o kow hooponopono a&a i wahi m&ikai nom e hanai ai a e maiama ai hd i kon* kdkuaane Hio. ! x; 6 hoomakaukao oi« me ka hikiwaw;- ) » msl*ope o k& wakmimn an« s u# poka 1 i* oa k*ikwfrahii*« i waho kahi

hoi a kona makuakane e noho mai ana ] a me kona mau kaikunane. ] I ka ike ana mai o kona makuakane ] iaia nei e hele aku ana, u'a pane aku la oia me ke ano okalakala, IJa hooko anei oe i kuu kauoha ? Oia hoi e nakii i kona a-i me ke kaula a me ka hoopaa ana i kekahi pohāku nui meia, a hoolei pu aku iloko o ka muliwai t Pane aku la kana kaikamāhine, ua hooko aku nei | | au p like me kau iauoha. J i, E hoomanao onkou e ka poe e helu- [ helu an'a i keia moolelo, okeiallio i i hanau mai 1» mai ka puhaka mai o keia wahine ; oia no ka mea nona keia moolelo a kakou e hoohialaai aku ai ma keia mua aku. I ka lohe ana o kona makuakane i na olelo a kana kaikamahine, ua pane maila oia penei: Ke haawi aku nei au 1 ko'u hoomaikai ana maluna ou e kuu kaikamahine aloha, no kou hooko ana i ke kauoha a kou makuakane nei. Kunou mal la kana kaikamahine a nalo aku la iloko o kona rumi. Nōho Iho la kona mau kāikunane e hoomaemae i ko lakou makuahine me ke kokua pu ana mai a ko lakou makuakane, a 1 ka pau ana o ka pilikia o ko lakou makuahine, ua hoi aku la oia i kona rutni, a o kana mau keiki hoi a me ko lakou makuakane ua hele aku la lakou e hana i mau mea ai na lakou no ka aina ahiahi. A o ko lakou kaikuahine hoi, ua hoi aku ia oia iloko o kona rumi, a e noho ana oia me ka naau i piha i ka hopohopo, oiai ua hoopunipuni aku oia i kona aka oiai oia ma kona rumi e naiu ana no keia mau hana hoopunipuni ana i kona makuakane, ua komo hon mai la kekahi noonoo liou iloko ona, a hoopuka la oia i keia mau huaoleio; Ua hiki r o, no ka mea, 0 keia mea i hemo mai ai mai ka opu mai o ko*u makuahine, he oiaio he kaikaina ponoi ia no'u, nolaila i ka hanau ana mai nei o keia Ilio kane mai ka opu mai o ko'u makuahine ponoi mai, alaiia ua lilo no ia i kaikuoane ponoi no'u, nolaila ua hiki no ko'u lioopuniptini ana iaia, pela kana mau olelo iloko iho ona, a pnne hou ae la oia i keia mau olelo: Ina no hoi paha e loaa ana oe e kuu kaikunane Ilio i ka m&kuakane o knua, a manao ia no hoi kaua e pepehi, alaila o ko kaua make like ana no hoi paha ia, me keia mau huaoielo ana i pane iho ai maluna o kona kaikuuane ilio, oia ka mea nana i hooūanini hou mai i kona mau waimaka e kiheahea ana ma kona mau papalina. Oiai keia e uwe ana no ke aloha i kona kaikuuane ilio, a me kona aloha pu iho no hoi iaia iho, aia hoi ua hoopuiwaia ke kaikamahine mamwli o ka ialau ana ae o na wawae liilii o ua wa--1 lii liio aU i na lima o kona kaikuahine a kopekope iho la, a no keia m au hana j ano e a ua wahi Ilio nei oia ka mea nana i hoopau ae i ka uwe ana o kona kaikuahine, a huli iho la kona kaikuahine a uaua pono maluna o ua wahi Iho īiei. Ma ka ike iho a ua kaikamahine nei 1 ke ano o kona kaikunane Ilio, he oi aku o ka nani, o kona hulu ua like no ia me ka hau o Arepa iloko o na inalamao ka hooilo, a o ka poniponi uliuiiokona mau maka, ua like me na hhilihi pipio o ke anuenue, a o kona kino a puni he nani a he maikai no hoi, a'u e olelo iho ai He nani a he maikai Ka lehua o.Hanaknhi He lihilihi ooi kuku IkamakaokaLa E ka poe pahi heluhelu moolelo e waiho iki kakou i ke kamailio ana no ka Ilio a me kona kaikuahine, a e hooipo iki ae kakou me ko laua mau kaikuaana a me ko lakou makuakane. Oiai ko lakou makuakane e hana ana i mau mea ai na lakou no ko lakou aina ahiahi, a i ka makaukau ana, o na mea a pau, ualiele aku la o Honaīana a kikeke aku la ma ka rumi o kana wahine, a wehe mai 1a kana wahlne i ;ka pnka, pitie aku !a kana kane e hele kak©ti e paina, ae mai la kana wahine a hele akn ta no ka papaaina, aka o ka makuakane, ua hele loa aku la oia ma ka rami o kaoa kaikama!)fne a kfkeVr ; aku la mawaho me kona pane ana aku ma ka inoa o kana kaikamahme e wdhe aaiika-pnk*, aka pan# «iaf U fcdna kaikamahine, aok au e |ffkf aku ma ka psfMMilca i keU ahiahi/ no ka mea, us 3pi!ilria ia oW aa |oaa fa aa i tka eha a» k«« P l ®®* ] 1 keis mm haaoleio « ksm '

mahine'? hookuemi hope' ma: i kona makuakane "a hoi aku Ia oia no ka papaaina, a i ka pau ana o ka paina ana a kona mau .makua a me na kaikunane ua ku ae la ua k;iikamahine nei a hēle aku la ma ka rumi 'aina, a lawe mai la i kekahi tini waiu pipi i hoomoa ia a me kekahi mau apana pipi waliwali, me ka ninau ole mai o kona mau makua i ke ano o ka ianei mea e hana nei. Hoi aku la oiaa ma kona rumi, a hoao iho īa keia e hanai i ua wahi ilio nei, i kona hoomaka ana aku no e hanai, o ka ai koke mai la no ia o ua wahi Ilio nei me kona moni ino ana, i ka ike ana o ha kaikamahin» nei ua ai kana Ilio i kn :iu a me na 10 pipi palu palu, pau ae kona ana no ka pilikia o kana wahi Ilio i ka pololi oiai ua ai oia i ka ai. Ua maiama keia kaikamahine i kona kaikunane Ilio iioko o na mahina elima me kona kaniuhu ole a kunukunu ole uo hoi, oiai ua nui kona aloha i kona kaikupane, a he mea nuino hoi keia ilio iaia iioko o keia mau mahina elima, a ua - malama maiuhia loa nohoi keia kaikamahine i kana ilio mai ka maka mai o kona makuakane, Aka aia i ke kokoke ana e piha na mahina eono « i ka Ia mua hoi o ka ha o na pule o ke ono o na malama, e noho ana no ua kaikamahine nei ma kona rumi a me kana ilio no hoi e moe aku ana malalo 0 kona mau wawae, Oiai oia e noho ana me kana ilio, ua hele ia oia a piha loa i ka molowa no ka noho wale iho no, a no kana mau mea hana ole hoi e hana aku ai, oiai ua pau !oa kana mau mea hana i ka maemae. No ka nui loa o ka o ua kai* kamahioe nei, ua leha iho la kona cj&-' ka ilalo a ike iho la i kana ilio e moe ana ma kona mau wawae a hooniaka iho la oia e hoohihia i ka a-i o kanaj ilio me kekahi apana lole ma ke ano paani. ia manawa puoho ae la ua wahl Hio nei me kona aoa ana ae, a lele ae la oia maluna o ka uha o kona kahu a hoomaka iho la laua e paani me kalauwili ana o ke kiuo o kona kaikuahine 1 o a ianei. Ua hoomau laua i ka paeni hq na hora elun, a no ka nui loa q ka wela o ua kaikamahiue nei ua haopau ko-] ke aku ta oia i ko laua paani ana, aka iloko o na hora a laua e paani ana, e' aoa mau ana ua wahi ilio nei, a no kela ' aon mau o ua wahi ilio nei, ua lohe aku' la 1 n lakou makuakane i keia aoa ilio oir.i oia e hoi ae ana mawaho o ko la- | kou hale. I No keia lohe ana ona, ua &wi\?i l«a | aku la oia iv komo aka la iloko o ka ha-, I le a hele loa aku la oia a ninau aku Ia | i ka wahine, Ea, uohea keia ilio i.aoa ; aeuei? Pane mai la- ka wahine, aole i | maopopo ia'u kahi i aoa ai, aka.ua lohe aku nei au i ke aoa una mai nei» me he mea la nae aia ma ka rumi o ke kaika- j mahino > No keia hai aua aku o ka waliine aia | m& ka rumi o ka laua kaikamalnne* no- j laiia helo loa aku la oia a ku ana ma ka puka, oiai hoi ka puka e hamama { aua no, no ka mea ua wehe ae la, ua: kaikamahine nei i ka puka no ka ani: loa o kona wela, me kona ike ole nae j hoi ua hoi mai kona aka i ■ keia wa nae a ka puka e hamama aei,j ua hiki aku la kona makuakane ma ko- j na rumi, a aia hoi.ua kaikamahine nei e noho ana maluna o kona noho koki me kona lole lahilahi wale no o loko e pih ana i kona ili, oiai ua wehe ae Ia oia i kona mau lole no ka nui loa o ka wela, a oiai oia e peapeahi ana a e kiei ana hoi kona poo mawaho o kona pu--1 ka aniani, a o kana īlio hoi e noho aha ! maluna o kona uha, aia hoi ua hoohl- ! kilele ia ke kaikamahine ma kona lohe ' anaikekahi kikeke ma ka puka, a 1 1 huli ae ko ianei hana, aia hoi e ku mai 1 ana kona miukiakane ma ka puka, a e 1 kau pono mai ana hoi kona matt maka 1 maluna o kabi ilio hulu keokeo nani, e noho ana no hoi roa ka uh& o kana kalkamahine. Hu'i :no ae !a osa a pane ako !a f tam kalkamahine, E kuu kalkamaMne eloha, e kua Inhf hoi o mla opJo. ka mm boi a'a i manao af o m ka mea nam e hooMekie ae ! knn inoa, ano f ke ia inanawa ke ike nef an i kou hoopanipuīii ino ana Olai tts fke mkm 1» ua makuakan* ml! k#i« Hio mU o*a he lfio aka o ka f!io m

keia i hauau mai-ai mai ka puliaka mai o kana wahiae. Nolaila., paae Uou aku la oia, ano i keii mauawa opaue koke mri oe i ka haina o ka'u umau, oia hoi kei«: O kou ola ao ke ola o keia iho owai la kau mea.i aloha ai V [ Aole pau.~\