Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 30, 25 July 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane.

Helu 22 # X A UHIiA oukou e o'u mau makamaka puni moolelo, e ake nui ana hoi e ike ika nani oka Ui Losehila ame Kale Keoki, e waiho iki ae ko kakou kamailio ana 110 laua, a e huli ae ko kakou kamailio ana 110 na keiki alii o Euxopa e hoi la me ke kuko nui iloko oko lakou mau naau, a e ike ana kakou ika huli nui ana o ua keiki alii i mea e loaa ai ka ui Losehila ia lakou. 1 na alii o Europa i hiki aku ai ma ko lakou mau aupuni, noonoo iho la ka Hooilina alii oke aupuni o Helene e imi i waena o kona mau naita i me? nana ē kaili mai ika Ui Loaehila n.ai ka poii mai o Kale Keoki. I ka imi ia ana aole loa i loaa he hookahi i waena o kona mau naita e hiki ke aa e kaili mai ka lima mai oka hiena o Pelekane, Ia lakou nei e kpka aua, ua ku mai la kekahi o kona mau naita n paue mai la; * 13 ko miikou hooilina alii, ua manao tvu, lio oi loa aku pono e hoolauna aku oe me ke kupua mau kuahiwi nei, oia hoi o Liona, ka mea i kapaia he hapa i ke kanaka a ha hapa i ka liona, ina e huli ann oj a ia oe, alaila e loaa no ka mea &u e kau iiui Stei, no ka mea oia kupua wale no ka mea liiki ke hoohoka ia Kale Ike kuu aua iho p keia mau o|elo a ua naita uei, ua ku mai la ka kooiliina alii a pane inai la, ina he mea hiki |ka hoolau.ia aua aku me ua kupua la j o kuu aupuni, a ina hoi he mea ia 6 ikoai o ko'u makemake, alaila e uku luo au iaia ika hapalua o Helene nei i a oia ka mea apiki pehea Ia au e hala» j wai ai me ia. Pane aku la kona naita, ua hiki loa ia'u ke iawe a hoohui aku ia oe me ia no ka mea, ua launa oluolu loa au me ia i na wa a pau- ! Ika lohe ana oka hooilina alii o Helene ī keia mau olelo, ua pane koke aku la oia> ina pela e pii koke kaua i; ke kuahiwi, ae mai la kona naita a ho-1 omakaukau iho la na nei. Ika makaukau aua ona lio o ( nei, . u'a pii la laua, ai ka napoo ana okala ua haule aku la laua hia* moe malalo o kekabi knmu laau nui malumala a hiki wale i ko laua ala ana ne ike kakahiaka nui, a paina iho la laua ai ka maona ana, ua hoomaka aku la lana e pii no kahi oua kanaka. kino papalua nei. I ka hiki ana aku o laua nei i kekahi j pali nui kiekie a ka launa ole, ku iho la laua maluna oka welau oua pali la, naha ilio Ia ke keiki alii ilalo, aole nae oia i ike iho ia lalo, aka o waena konu oka pali oia kana e ike nei. . Xko keiki alii e nana nei i lalo oka pali, ua hoomaka aku la ke kamaaina e kahea me ka leo nui no ekolu manawa roa ka inoa o Liona, a i ka pau ana o keia mau hoa ana ekolu, ua ike koiiuliu aku la laua i kekahi kino kauaka e hoioholo mai.ana i waena konu o ua pali laumania nei ma kekahi kahaa palahalaha, aia manawa no i peahi aku ai ke kaiaaama no ekolu manawa, a i kts kuu uiiu iho o kona lima, ua ike ia aku Ja ua kanaka poolua nei eph mai ana a e lele ana hoi Io a - ianei, u a'.'l'; i ku aua i mua o laiu ui ka iii'; o h'. k&iki alii o i kei& nao <u ua L.wwakn aku la oih h'Ao, m&mm o ko«a h'X/tuhk£ hhh V.\o u/; «ku k kowa Uo I k'ju* iua u.t La u>aka- uui ou» a t kb i li-H t!« tj Wa k j ka weliWiK lī, s*- }•«* «m m% kouu hm% W fbts t lri, 'A* fei ht li*/ 1* Ihioo w $ vw+v m*i h k+Mk*

kinō. eepa-ttei, Healia mai nei ka olua hnakai o ka pii ana mai nei o ko*u yraM? Pane aku la ke kamaaina, he hbakai na ke aliij e makemake ana oia e hui me oe. Ae walii a ua kanalea nei. Nolaiia huli ae ia ua kanaka nei a ninaa aku la, heaha ka naanao oke alii? - :'; Pane Bkti la ke alii opio, inawa i aui aku la, ua holo aku nei makou i Pelekane no ka hoohanohano ana i ka la e ipare ia ai ona ali opio o Peleka[De, i ko*u hiki ana aku i Pelekane, ua ]lke akn la ko'u maka ina alii opio, a imaluna o ke aliiwahine opio ko kuko | kuhohonu iloko o ko'u puwai no ke'* Ui Losehi!a, a oia ka inoa oua mea aei a'u e kuko nei, ina e "hiki ana ia oe ke kii a loaa, a lawe mai a pili ma kuu aoao, alaila e haawi no au ia oe i ka hapalna oke aupuni, a e lioonoho no hoi au ia ee i pukaua nui no ko'u aupuni. Kulou iho la ua kanaka uei a liulin, pane mai la, £ ke alii e, ua lohe aenei au i kou manao, aua lana kuu manao e lawo mai iaia mai ka poli mai o kana kane ke hiki aku au ilaila, eia nae ka mea hilahila ioa, e ike wale ia ana ka hoi ke kee o kanaka, e aho e huli oe i mea no c u e nalowale ai. Ae aku la ke alii opio o Helene me ka olelo aku, ua lawa ia mau mea, e iho kakou i ke kulanakauhaie, apo alaila komo aku kakoa iloko oka pa aiii, a nalowale aku oe iloko o ko'o man a malaila o a e komo ai 1 kekahi kapa kila maikai. Ae aku Ia o Llona, a hoomaka nni aki\ la e iho. īa lakou net e iho ana a ika napoo ana ota la, ua hoaumoe iho la lakou pei malalo oke kumu laau a laua i ftoe mua ai, a i ke ao ana ua paina iho la lakou nei, a i ka pau ana.ua iho hou aku la lakou, ai ka auina la, ua kaa ftku la mawalio hua o ka nla laau, a malaila lakou i nolio ai ahiki 1 ka napoo ana o ka la,. A i ka uhi ana iho oka po, ua hoomaka aku la lakou e iiio no ke .kulanakauhale, oiai lakou nei 1 liiki, aku ai mawaho oka pa alii, ua wehe ia mai la ka puka a komo aku la nei a hele loa aku la a hiki ika rupii oua keiki alii la, a malaila lakou kajū i hookomo ai i kapa 110 Lioha, ai ka paa ana, ua hele aku la lakou e pain,a, ī ka hiki ana mai o kekahi la ae, ua makaukau wai la ka moku e holo ai, & oaaka hora eha oke ahiahio ua la nei ua ihp aku la ke keiki o IJeleno me Liona ame na NaiLa he 500 ka nui i mea nana e malama i ka o ua kelohe nei. i

I ke kau ana" o lakou uei a pau ilaua o ka mokUj hiu ae la na pea, a leko mai la ka laiua, a ke liao la ka mana o ke kapeaa no Pelekane ka iliu o ka moku. I ka ulii aua mai o ka yo, aa liaale aku Ia na mau alii nei hiaipoe* a e ake aku ana ka mauao o ka ike aku i ke kulanakauhale o Pelekaae, liolo ia iS īakou ta moana Hoko o na la elua a oi, ft mK kē awakea o kekalii la, ua ikeia aku la ke knahin i <> Pelekane, e haiarfiu ia ana o kona kahiko mau ohu, ..,.i ka i,ke aua o Lioua i ke. k|uahiwi 0 Pelekane maua.ua o lakou, ua paue aku la oia i hona haku, Ē kuu haku e, eia ke kuahiwi o Pelekane mi.mua o a ke manao nei au, c hoohui ae ka ihu ō ko kakou moku no ka heaia, a e liookomo aku ma kekahi awa kuaaina. Ua ae aku la ko alii, a hoohuli a« Ia ka moku'a Hooiho aku la 'no kekabi awa kuaaiow. Oiai lakou nei e hookowo nei a aole 1 hapalua liora ua ku iho īaka.moku a nakeke ana ka holeuma īlhlo, 14a mu- ' nao iho la ke keiki alii 0 ka}i a uoeleele alaila !e!e lakou i uka, aka' aole pela ko Liona manao, ua hoolale aku Ia oia e lele lakou i uka a pn aku uo nahelehe]e, Ma keh w-ihi ' im *;<.') u!,iylu e waiho ikf kakou i '/.<■ !rnm■>]V\<j upw u<J ke keiki a!j< o Hel«'jje u m<; mu fc/> JaUtt U) :> U i uun i kn o«he3eheh g a - h»)!f t><■ la'leni h kuumi If'> IIOU >"< '■ 1 lU'J(Af:V/. (J\»i n*.i *■ n>fh</ h\,H t & i-A un i.< '. 1 uiuk " i »» & bvfhkw r / il'. <*', uuli *Ui<s>. jhtj , 1« oife •> V*-\zO . Lvlt i k* h'j vtt|ifckt> >*■'' ' y>' i u<tr ks - »~u a*#

kieo paiiaohao, a pane mai la oia me ka E Kale E Kale Keala a e iiuliu i kou puali kaua uui, ei aku ka make a hoea mai, ke naku mai la i ka nahelehele. Nolaila eia ka wa e hoomakaukau ai oe, ao ka ruea e hakaka aku ana oe me Liona, ke kupua ona pali kuhoho o He lene, e kii mai ana e kaili i kau aloha, nol-ula e makaaīa me ka paupauaho 010, o hala ka ike a kou mau niaka, a o ka lilo no ia o kau mea i aloha ai, a he pohihi ke ala. Ia manawa i hikilele ae ai o liale Keoki, a ike iho la oia he hihio ka keia, noho iho la oia me ka nalu a a -o ka mea nana i iiHhai maiiKiairkeiā~ mau mea, oia no ke kupua wahine Milaka oke kai Melemele, ka puu kalahala o Kale Keoki rua keia mua aku, Oiai keia e noonoo aua, na uuj ke kaumaha o kona puuwai 110 keia mau akaku hoopahaohao oka po, Kauoha | aku la oiai kona puuku ia Petero ka ka Nui e hele mai i mua ona. Ika hiki ana mai o Petero ka nuii . mua o ianei, ua hahai aku la oia ike ano nui o kana moe i mua o kona Pu- | nku, i ka lohe ana no o Petero ka Nui, |ua pane mai Ia oia ikona haku, e kua t haku aloha, ua lohe au i na mea a pau no na mea e pih ana i ua kupua la # he ■ kupua ai kauaka a o kana ai wale no ia ina wa a pau, a ke kanaka ikaika iaa ole, o kana ihe, he elua maka, a ua ka- | paia kona inoa, ELa ihe us.aksJ.ua, i liamoia o mua me ke au awaawa o ka moo nahesa, a o keia ano wai he wai make 1 ke pa lihi akn no i kou io, e peku koke !no a mah. a eia waīe uo k&'u olelo tua ! ko'o ano *e pa kaua nui, aole au e hoopan itta i ko'u kaua «aua a hiki i ko'u i Hlopio aua n lanakila paha. Kolaila llio la laua a hooholo iho la, e kai hes iko laua pnali koa kumau e mal iama ika maluhia oka pa alii iloko o na wa a pau. Ika lohe ana ona kanaka ame na Naita, ua hoouna koke ia aku Ia ma na ulu laau ka poe ki pololei he mau tausani ko lakou nui, aua hoouna ia aku ( la kekahi mau mahele nailn i lako pono me na mea kaua ma kahakai e koohalua &i ina moku ku mai, m&lalo oke aiakai ana &ka moopuna a Petero ka v Oiai lakou e hele ana ma kahakai? ua Mki aku ia lakou ma kekahi awa, a «ku ana kekahi moku, ao na sela, ua lele i uka, aolaila kena ae la ko. lakou , al&k&i e holo aku a puM i kela meku i ke ahi, ua ae mai i& lakou, ewooh ua puko ae la ke ahi iua moku ūui a pikuio ilio ia, a hoouiaka aku la iakou e hookolo ma ua meheu oua poe aihue nei.

Olal lakou nei e iiele aua iloko o ka ula laau me t:e alaala ana nia ua inelieu ona poe uei, ua liiki aku la lakou nei iloko o ka hihipea o īia laau, a īua- . iaīia lakou kalii i lolie ai i kekalii lialald ano e. ' Tn lakon nei eku aua e liooloLe, ua !ohfe akn !a lakon nei ika leo ona kanakh e hnro ano, ia mannwa i ae ai ka moopuiia a Petevo kr< Nai i kona mau innheīe naiia o holo aku i mua me ka puahi mii. Aole i omo, \\k hni aku la lukou me na leo e ikiia ana, a i nana aku k;i hana eia ka ona naita ki pololei uo a Kale Keoki i hoouna ai e hakaka ana me ke kēiki alii o Helene a me konn pu kaua nni o Liona, a u&' aneane e haule gio na keiki o Helfcrie, a i ahona Avale uo ia Liona. I nana aku ka liana i ua leaeaea nei o Heleiie na ku ika weliweli kana lians, a e luku aku ana oia ina kanaka e loaa aka ana iaia mo ke kaukaulua ole ifco, a iiia e ulnpa ana, ua komo aku la keia puali hou a lukn aku la, ao ko keiki alii hoi o Helene, ua hopu piō ia āko la aua nai ka hahaua o keia hoo. oka aoa i ke kaua mavraena o ka rriooopnna a Pet«ro ka Nui ame na naiia o H^lene. U» loka uka Ja oia 1 m mm a pau aim w»h &ka oo o lAoaa, lloko mt> o keia fa«k«ka ana, Uu 000 o E&ieue i a»fc«, a lue immoi aoi o txn. Puhkuue % Heeiu»ia a i w»ke, n koa uku v Lhtm mkomuai w*m» t % aku hvi o'ia m* k* s aU&i &ku Ut ka puuuhl w m Im«. i K* huli *U6 m 'J ka iouol«m» « Im Hai, u Lkm *Hm um u*yj i» 'Ah Uoko u k& U& j mm •k» ut«kit« mka mm o%i htjk>u» * *'Ax i L*>hriu ko l«,kvu zs&* w* i mm v I JUkiy.m - v • : - . jjJi