Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 32, 8 August 1885 — KA WAHINE A ME KE KILOKILO. [ARTICLE]

KA WAHINE A ME KE KILOKILO.

He wahi mooleīo Kupanehi! Iloko o oa makahiki lehulehu i hala, aia e ku aua he wahi hale mahiai, e ko koke ana i ka lihi ululaau o kiu wahi o Bekotia, a i noho ona ia o kekahi mea ma ka inoa o Kogers Anderson a me kana wahine. O ka mahiai oia ka hana i loaa ia laua ma ia wahi. I ka wa a ke kane i ike ai ua lawa laua ma na mea a pau, ua waiho aku la oia i ka hana 1 kana poe kauwa, me ka manao e holo no Enelani, a noho paa malaila. A ua hookoia ia manao ona pela ma ia hope mai. Mahope iho o ka pae ana aku o laua no Enelani, ua kuai iho la laua i apana aina, ma kahi kokoke i ke kulanakauhale o Ladana, a noho iho la laua ma ia punana hou me ka oLuolu, me ka hoo manao ole ae i na ulia e hiki mai ana. A no ka makahehi o kana kane i ka hiehie o Lttdana, ua kono ia oia, e hele mau i ka holoholo 1 kela a me keia wa, a iilo aku la oia he luahi na ka uhauha. Hoomau aku la oia ma ia hana, a hiki i jka wa ana i ike ai, ua "ilio piaiu kauka o Hamakua," i ka laua waihona. Mahope koke iho, kuai aku la oia i kaaina mahiai a me na iako a pau, a hoomaka hou aku la e uhauha a aneane e 'ele loa ae ke abo o kahi paiki; akahi nooia a hoopau ae- i ke kuulaia ana a kona kino. I ke ala ana ae o kona mai puni leaiea, ua pam >>ka la oia i kana wahine p«nei: "E k' u 7laoāiletotta aloha, ke manao nei au e ? a aku no na kapakai o ke BLomofaaiia, ina ia he mea nana e hoihoi mai i na wea a pau i liio, • 01 ako mamaa oia m&a mm i pau- A e kaii hei m ia'a no nu m&kuhiki te umi; • tm i UA ole mai sn, alAila, « WM&&9 lbo <Xf, aa ie'a k* poiuo, u 0 ho(jpbu tm oe i Um iuwmnii&o ** ia'n. ■- Hal« k» i* «w « Aud*r-

I son ma ka moku ia kaialiīaiia m America, aka, o kaim wahiue, ua uolio iho ia oia me ka hoomaoawaiiui i ke aioha kane, nae ka ai pakiko ana" i kahi loaa nnka i koe iho. . fae la na la Le nui, aohe wahi lono i hoea mai, e pili ana n.o kana kane; a nala liou ae Ia be_ maa niakahiki, oia inau no ka nele, ia wa ua loaa ia lee kaumaha o ke.na wahine ko ka !eta 010 mai kana tane roai. l pau ana ona makahiki 1 bfy ia miki aku la keia ina Hale leta, aka, he oia mau 110 ka neo, a huli hoi mai laoia me ka luuluu a noe iia waimaka e liiolo makawalu ana epa konn mau papaliiia. (Maaneie waiho kakoa ia Hamiletona, 6 waiho la iloko o ke kamnaha; a e hnli ae kakou no kekahi mea 0k0a.3 He mau niahina i hala ae, ua Lioea ae kekahi kanaka raai Arabia mai, ma ke ano Kilokilo, n i hoi e na mea apau, ke "Kilokila Kaulana". A e momoku ana hoi na mea apau i ona la no na mea a lakou i manno ai, I kekahi la, ua ike ia aku la o Hamiietona, e niau malie ae ana ma ke alanui 0 hiki aku ai i.kahi. oua kilokilo nei. laia nei i hoeaaku ai, kikeke oku la keia ma ka puka, i hemo koke mai ai ke pani, a ku ana he kanaka me ke ano kahiko o ka poe noho anu o ke knahiwi; a ninau mai Ia oia 1 ke kumu o kohiki ana ilaila," Ilai ā!ū~la o~Hamiiletona ina mea a pau e pili ana no kana kane. Pane mai la ke Kilokilo, e iali iki a hoea hou mai oia.

Nalo aku la ua kauaka la maloko o kekahi keena okoa aku, me ka waiho hamama ana ika puka, ao ka wahine ku malie iho la uiawaho, e kali ana. Oiai oia e kali aua ma ia wahi, na hala ae la ekolu hora, a kali hou aku la oia, a hala hou ekolu hora, aole no hoi he wahi mea a hamumumu iki mai oloko, nolaila, mauao iho la oia e komo e ike i ke auo o ka lohi ana. I ba wa aua i komo aku ai, ike aku la oia he moe e ku ana iloko oke keena, a aole no hoi he puka hou aku oua rutai la, lohe pn a!>>. ia no lioi keia i kn nonolo o ka īi.u uuai ka luoe mai; i luilei aku ko. ianei hana i ka puka ike aku la keia oke Kilokilo no, ua kaia loa ia eka hinmoe, Ku malie iho la keia, a puaua uaalie iho ia penei: Ka, kupanaha no oe, ua manao ka hoi oe e hoi aua oe e hiauioe, aole hoi ou hai ae ia'u, iua la hoi aole wau e kali hewa. Hoi hou aku la keia i wnho e kali' ai, a hala ekolu hora, komo hou aku la keia, oia mau no ka nonolo oka ihu; aka, hoala aku la keia me ke kahea ana, Ea ! o ka mop no ka kau, aohe oe e ala ae i kau hana. No keia kahea ia ann. ua puoho iuo ae la u& Kiiokilo nei, a pane mai la ia ianei, ea, uiakena kali ara au ia*u. Pela io no: ī pane aku ai o flamileiona. "Ae, ua hele aku nei &u ma ua moku, ma ke kai a ma ka aina maloo, a hiki i ku'a hoea ana i kekahi Hotele ma Nu loko, ilaila, i loaa £iku ai ko kane ia'u e noho ana ma ka rumi, H%lu 12; ma ke ano oia kekahi ona kanaka i helu puia me ka poe kuonoono, a ua hai mai oia e hoi mai ana i ka la '27 o Sepatemaba, o keia makahiki no. E hookoia ko makemake ke hiki mai i ua la ala vrahi a ke Ftilokilo i pane mai ai. Hoi aku la keia me ka naau hoomaioka eie ka uwe inau ana i kela a me keia la, a hiki i ka wa i poina loa ai iaia na oielo a ua Kilo nei. Oiai oia e moe aua ma kona rumi moe, ua hikiiele ae la oia i ka hora 2, o ka wanaao o ka la i olelo ia, oia ka la e Inki mai ai ke kane, Holo aku la oia no ka Oapo me ka awiwi, a mamua o ka oili ana ae oka la, hoea aku la oia ike awa a ike ipu aku la i kekahi moku e hookomo mai ana ika hapalua oke awa. I ka j piii aua mai o ka moku i ka Uapo, au ieie mai la na ohua i uka, a i waena o lakou o Anderson kekahi. Lele aku la 0 Hamiietona e puili i kana kane, a pela no hoi i panai mai ai o Anc2jrson īaia, a he manawa hoi ia e hiki ole ai ia laua ke hooni i na manamana o ka laua uwati, oiai, ua "Moe ke kai o lalo ua ahiahi". Hoi mai la laua i kauhale,. a īlaila i hoopau ia ai ke koena i koe. Ua hai aku la no hoi ka wahine i kona noho ana am# ke kau leta ole mai a kana kane iaia, a hai pu aku la no hoi no ke t\ilokiio, ame kana wanana. Ika wa 1 lohe ai o ke kane i na mea e pih ana i ke Kilokilo, ua i mai la oia, aia a pau ka aina ahiahi, alaila, hele laua e ike. Mahope koke iho oka pau ana o ka paina ahiahi, ua naue io aku ia laua no kahi o ke kanaka Alabia, ia iakou i halawai ai he alo a he alo, pane mai la ke Kiiokilo. "Ua hoi mai nei ka oe, kuhi au aole la oe e hooko ana". Haawi aku la no bol o Hamileloao i kana makaua mamua o ao lakou noho ana iho i luna o na noho, iuana īki iho la lakou a huli hoi mai la laua. Ia laua i hiki ai Ika home, ua pane mai la o liugers Auder &on ia tiamiletona, ea, ua ike mua waa i keia Kiiokiio Kaulana e kapa ia nei, ma ka moeuhane, oiai wau e hiamoe ana ma ka rumi Helu 12; o kekahi Hotele ma Nu loka. Ua hiki ae oia ina laila me ke koi ikaika ana ia*a e hoi mai, me ka hai paa mai ia'u, m& aoie au e iiooko i korm makemake, alaiia, e hoopii aaa oia ia'n, a hai pa mai ia i kou ia e ūiiei ai iaaei. A iiO ka iiui o ko'u eoakau, ua a« ma i 1«. wau me ka hoohiki pu aaa o rn.au>}, a oia ke kama i hoi aaai ai an. A ma ia hope mm, ua linpeke ie o huā*ttfik>u i kaaa loaa i fjui) ui i mtU*j iīio la u*e fca <A mhi. <i * * f % t*QQpuk& if ak u »ac un i#ooU;lv i <ji u i ko kftu, keiy#e