Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 32, 8 August 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane.

Helu 23 * OIAI O Kale Keoki e noho ana, na lohe aku la oia i keia hauwawa, nolaila holo aku la oia a ninau aku la i ke anaina, Heaha keia? La pane aku la na aiii ua iiio ka Ui Loeehila, Ninan iiou mai la kela, Ua lik» ia wai ? Ua iilo i kekahi kanaka nui a ka launa ole, a ua hakaka mai nei na koa aole i heiaia ka lakou mau mea kauo, a i ka iobe> ana no o Kaie Keoki, na kV iu iho ia koi>a man waimak», a kanoh» «ka ia oia i kona ma« kahn lio e hauhoa koke i kona lio kaua a e hoomakaokau i iw mea a pan e ix>no ai no ka hele ana ia po, a hui pu mni Ia kona Pnuku nni me ia a me na mahele Naita. I ka makaukau pono ana o na mea a pau, tia kau ae la lakou malnna o na lio a holo aku !a no ka nlu laau, a ka«oha pu ia akn !a na aumokn kaua © kaapnni i ke aupuni o Pelekane, aole e ae I» kekahi moka e holo no kekahi aupuni e ke ole e loaa kekahi palapaln aemai mei ke aupuni aku. Ia Kale Keoki ma e holo nei no ka nln laan, tia mahele aku la oia i kona man mahele naita he 12 me na aKi |»kahi, a hnli hele aku la no na ulu laan, a o Kale Keoki a me kona Pnaku kekahi man nkali, ua hooman akti la uo lf>koti i ka holo i mna. Oin: Inkon nei e holo ana, na lohe aku la o Kalo Keoki i kekahi leo i pae mai mai ka ulu laan mai, i ka pane ana mai, E Kale Keoki, e holo pololei oe ma ke ala e hiki aku ai i kahi i puhi ia ai o ka moku o Liona ma i kp ahi, ilaila e loaa ai kan mea i aloha ai, aia oia ke kn ala i kaha one me ke olohe lohe o kona kino, e wiki, e wiki, ua lawe mai au iaia mai ka lima mai o Liona. a o Liona hoi t»a holo akn oia malnna o kahi mokn kiakahi me ka manao, aia no iloko kahi i'noho ai ka Ui Eoeehila, eia nae 4 na kii malu aku au a hoouluku i ka manao o kau mea i aioha ai a lawe maila iaia a ma kaha one. Nolaila, ewiki oe e hoomaalili aku i kona puuwai, no ka mea na mokumokualiua kona naau no ke aloha ia oe. I ka lohe ana o Kale Keoki, ua ninau aku la oia, Ma ke alanui hea la au e holo aku ai i loaa ai kuu aloha ia'u* Pane mai la ke kupua Milaka e alualn mai ia'u, a na'u e alakai aku ia oe i kahi i noho ai o ko aloha. Huli aku la ke kupua a o ae la i ke kookoo aua e paa ana, a lilo aku la he t kia ahi a hoomaka aku la o hele mamua, a gane hou mai la ua kupua ala, e alualu aku mahope o kela kookoo ahi e leie ala mamua, e wiki. O ka wa no ia o Kale Keoki i upi ae ai i na kni ma ka aoao o kona lio, a elike me ka pua pana i oiii aku mai ke kakaka aku pela iho la ka lio o Kale Keoki i oiii aku ai a nalowale aku la iloko o ka ulu laau, a pela no hoi o Petero ka Nui a me na ukali i kuu pan aku ai i ka hoio o ko lakou mau lio, lioko o keia holo ana, he hapalna hora paha, ua hoea aku la o Kale Keoki i ua wahi kauhale koaaina nei, lele pololei aku la ke kia ahi a kau potib maluna o fea T3i TjomMh, a o Kale ofei hoi ho!o aka la ola a mn kahl o ke kīa ahi e kau hoolai i k« tsws, ia loaa »kn !a ka Ui īsmbfh e okuo ana, na he!fe a haukek*, Wt» iku 1» o K&k ilnh* u h< r pa «le* i* t k*n* wnkim, Im iiam o fcop« oha « iUn i», « p«o kfe sfia. wehe !a lr« Ui TsmqljHxi » k«;/« wni & k'mo Jho !« ! k;e 1 limm k* km p»**. • p»v ? P«c« »«7

la kftna wahine, o ka aahu o ko'u kino, aia no 'iluna oka o ko f u mau mea lioomaui a pau; eia no me a'u no ka mea, tta weīie no au a puolo iloko o kuu hainaka, a oua ' puolo al& eia 110 ia me a'u. A pehea ke kumu o kou hemo aua mai nei mai ia Liona mai ? Pane aku ka Ui 'Loaehila, me ka puuwai i pih^^^O^oh^m i. Pl&a, i aila paa ia me ke aloha nou, a 0 keia mau mea a elia, na lakou au i! kena mai eau iloko oke kai, a ina au I ke aloha, a o ka moana kai uli lipolipo laka hale hoomaha o kuu wain kino nei. A heaha la hoi ka hewa ina au e make mamuli oka mea nana e paila i kuu pnuwai, he oi loa aku ia o ka maikai mamua o ko'u lilo ana aku i kela kanaka, lawe aku paha auanei oia ia'u a kona wahi pupuka, aloha ae hoi au ia oe a me na makua o kaua, ka nui hoi ameka lehulehu. īloko o keia manawa a ka Ui Losehila ō kamailio nei, o ka hiolo wale no ka haaa ona waimaka o Kale Keoki, ake noho nei no ka wahine iluna o na nha o kana kane, aia laua no e noho ana, a e kamailio ana no hoi 4 pae hou ana no ka ?eo o ka mea kino pahaohao 1 maa o laua nei, ia manawa i aui ae ai o Kale Keoki ma kalii o ka leo i pae mai ai, aia hoi ku mai Ia kekalii wahine i mua ona a pane mai la: E Kale Keoki, ka mea lioi |a na kupaa i aloha ai, owau oke kupua wahiao o aoho aua ina papaku oka hohonu oka moaua kai Melemple, u !:<>'« inoa o Milaka, ua nni ko*u aloha ia oe aol&ila, ke ha&wi makana akn neī au ' ia 08 i keia kookoo, a o keia kpokoo Ee' puuk&l&hala ia noa ma keia inua aku, a ina a<le kei% kookoo, alaila e lilo hou ana no "ko wahine a me keka. W o na knpna o ka lewa. a inrV oe e paa ! keia kookoe, alaila ma keia mna akn e lilo aku ana no ko wahine, a ao!e iio nae e euio loaa no, nolaila e malama loa oe i keia kookoo, a ina e !oaa kou lioa paio, a i makemake oe e hakaka melta pnhi knnn. alaila e wehe ae oe i !te pani o lalo o keia kookoo, alaila e li!o koke no keia kookoo i palii kaua, a ō katl pabi ia e hakaka ai me ha kupua n pau aole he mea e piō ai o keia kookoo, n ina oe e ike i kou ano pilikia I alaila © wehe ae oe ike pani 'o luna o ka pahi, alaila e ninau iho oe iloko ke hoolilo oe iaia i pahi, ana kona mana e hoike mai ia oe ina mea pohihihi a pan oke ao nei ame ka lewa a hiki akn ina papa kn oka moar>a, a ina © pilikia oe no ka po!oli, alaila aia no ia ia ka ai ame na mea a pan, a o kon makemake e hookoia no ika wa poko!e !oa. Ika lohe sna o Kale Kebki i keia mau olelo, na lalau aku la oia i ke kookoo, a o!elo aku !a pehea !a e loaa ai ke kapa o kuu wahine? Pane mai !a ke knpna, 0 wehe ae oe i ke pani o luna oke kooko©, a e kamailio iho oe e kii Ike kapa oko wahine, a e ike no aua- i nei oe, e !oaa mai no ke me ka! hakalia o!e, a ina o makemake 6e e ho-! ihoi mai ia Liona a hui olua, alaila he «anawa pokole e hiki mai no oia i mna on s e hoomaka ananei olna e hakaka. Pane akn la o Kale Keoki makemake loa aii e hiki mna mai ka lole o knu wahine, a mahope akn o Liona, ia wa eo i la!ati aku ai ke kupua Milaka i ke kookoo, a kauoha aku la oia e kii i ka lole. Elike me ka imo ana a ka maka, waiho ana kona mau pono a pau i mua ona, komo iho Ia ka Ui Losehila a pane mai la ke knpua, ke haalele nei a u ia olua, a i makemake olua ia'a ala ila, e kahea ae olua ma ktiu inoa no ekolu manawa, a e hiki mai no au me k» hakalia ole. I ka pan «na o keia r/iau olelo aua kupna »«5. ua haawi mai la oia i ke aloha ia faua nrj s n na!o aka Ja me ka hiklwawe Joa. J |( f) kupoft i f?Hlo «ku «i, ua noh«) fho U o Ka!« Kmki rn« k«fia aloha, a e īho m«kawalu awaliolnai waimaka ai» u!i !<>h<s hUu 1« oin i kf>kaM |o!fl hnh *- ie/'Ai a« 1« --<a f kona tj«j aaa a hoios mfa i kmia waim&ka * &#> 'A* « nnu* «ku la m« kābi ik<- h l' 'p a u,«9 ®aka m<- k^kalit kms »«! a ;*> vum*w*n&% i

& i olĒopa mau ukali no, nolaila lialiea akyr°ia me ka leo iiui, owai kela poo e holo ae nei oka poeleele? Tka lolie ana p koaa mau ukali i kn leo oko lakou alii opio, ua pano like mnī īa lakou, o makou no kou mau nkali. Pane hou akrt la ke alii opio, e hele mai oukou maanei e ike ai iko eukou liaku alii wahine. Ika loie sna o kona ~wa& ukali i W®^eToT^o~^k ( .ulS opio no ka mea e pili ana i ko lakou a!ii wahine, āua ho6inaop6po iho la lakou ua loaaka mea a lakou e hele nei e huli, - s©lailfr hel& ftku la lakou a kokoke, lele nui iho la ilalo, hele like mai la lakou a mamua oko lakou mau alii, a kukali 'like nui m«i !r. a honi like iho la ika limao ko lukou aliiwahine, a heīelei mEĪ !a ko lakou mnn wainiaka, ai ka pau ana ua kamailio aku la ke 'Hi opio, ua ike no anei oukou i ka hale o ke Kiaaina. Pane like mai la īakou ae, ua ike makāu, o kela mau h&le nui kiekie eku inai la, oia ka hale oke Kiaaina. Ika lohe ana o Kale Keoki i na ole!o a kona mau ukāli, ua oīelō aku oia 3 e pono e hoi kakoa ilaila i loaa ai he 110 no ke alii wahine e hoi &ku ai no ko k«koa home, aae mai lā kona mau nkali, nolaila ua m&kaukau aku la lakou e hele. Oiai lakon nei e hele ana ahiki mawaho oka puka pa, ua kikēke aku !a lakou ika puka pa, a lohe maī la ke koa, ua wehe mai la oia i k& pnka a ninau mai la ke koa kiai puka, heaha ka onkou oka hiki ana mai o keia po ma kahi o ke Kia^ina? Ua pane aku la o Kale Keoki, e hele aba oe a hai aku i ke Kianina, ua makemake ka Hooilina Alii o Pelekane nei e ike iaia, a e hai pu aku oe o Kale Keoki kekahi ma keia huakai a oia 'no hoi ka mea e kamailio aku nei i ; mna ou. Ika lohe ana no oke koa kiai ona , Hooilina Alii no keia, ua holo koke L aku la oia a mua o kona mau alii, a hai aka la oia ona Hooiiina o Pelekane ei ae mawaho, ua makemake I&kou e , hui me ke Kiaaina nei, ai ka lohe ana oke alii kiai puka, ua holo koke aku ia oia a hai aku la i ke Kiaaina. I ka lohe ana no o ke Kiaaina eia na alii opio mawaho, ua kena koke ae la oia e ho-a ia na knkai o na rumi a pan ahe manawa ole ua ike ia aku la na kukui a pau oua kakela nei oke Kiaa ina e a mai ana, a ike ia aku la kekahi huakai nui e kai mai ana mailoko niai o ua kakela uei, ua kahikoia lakou me na aahn piha, oko lakou nui, he 20 4 a oka mua oka huakai oia no ke alii Kiaaina, a mahope mai oua kona mau ukali. Hele mai la oia a mua ona alii opio, a pane mai la: lloko o poe eku mai nei, auhea la o'u mau haku alii. Pane aku ia o Kaie Keoki» ona mea e ku aku hei i mua o kou alo e ka makua oia no ia. īa manawa lalau mai la ua Olomaua nei ina lima ona alii opio a pane aku la, e o'u mau haku, e oluolu olua e kipa ae ma ko'u wahi pupupu hale, a ma* laila e hoomaha ai ika maluhiluhi o ko oukou mau kino, he wahi ai ame kahi ia uuku i loaa iko olua makua nei, he iki nae ia walii mea ai, o ke aloha ka mea nui. Alakai hele aku Ia ke Kiaaina ina alii opioame kona mau ukali ahiki ma ka rutni hookipa, a hui aloha nui iho la me ka wahine a ke Kiaaina a me ka laua kaikamahine, aole i liuliu iho, ua kani mai la ka bele aina, a haule aku la lakou no ka rumi pama, kuuia mai la ua waina maikai loa, i mau mea e hoomaikai ai i ke kino o na alii opio ame ko laua mau ukali, a malaila ke Kiaaina i mnau mai ai ike ano oka huakai a na alii opio, Ia maiaawa no hoi i kuu pau aku ai o Kaie Keoki Ika moolelo e pili ana no ka Ui Lmehii» amo kowa kaili ia aub t> Lu>m ia po no «hiki f k« loas ka uhai aiia mai o Knle Kpoki r»nhope a loaa wa ke om t au& Iml «ku la oia i m *»«** n pau, & ) fca lofie ana o k*> a iu*i koua ohaua I keia im&. u» ili iho Ja Imi kauimUn a m? ka ) u&ku iuoiuu i inh ke t>b>h%, i (i« )4 m*# i mmi i ko hkou mao ! w*iu«*k«« * Ut/yu >> k» «1« ana « | iukl wal*; t k<.' Laui ka I » «I • « Uut *k u lāk>xt *■ U »■! * U