Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 36, 5 September 1885 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. Unuhiia no Ko Hawaii Pae Aina. [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.

Unuhiia no Ko Hawaii Pae Aina.

Hehi 8. - ]N O KlilA Mau olelo a ua kaikamahine nei ua uluhua loa ia o Biute no kona nokenoke mau mai me kona mau manao kuhihewa wale no i na waa | no kei«, a i ka hiki anf t ka manawa e' paina ai i ko lakou b r kakahiaks. ua hele like aku la la r ? a noho pu iho la me na aloha nei r . ma maluna o na noho ma kahi hookahi, a o ke kaikamahine a ke alii hele mai 1a oia a noho iho la ina kekahi aoao o Biute, no keia noho ana o ke kaikamahine a ke alii ma ko Biute aoao a o ua kaikamahiue nei hoi a ke Kiaaina ma kekahi aoao a o na kaikamahine hoi a pau eia no hoi lakou malnna o ko lakon noho e ai uei. Aka, i ua manawa ala a lakou nei e hoomakaukau nei e ai, kii mai la na kumu ia Biute e hoi me lakou e ai ai, aka, hoole aku la no ua Biute nei me ka olelo aku, ua lawa no au ma keia papaaina a hoi aku la ke kumu, a noho iho la lakou nei e ai, a ia lakou nei e ai &na, e !eh& m&u ana na maka 0 ua ! kaikamahine hsi a ke kiaaina maluna o 1 Julia, a me Biute pu kekahi, me ka pii ana o ka ula ma kona mau papalina no ka piha i ka huhu a me ka lili pu no hoi kekahi, no kona ike ana aku i ka hele ana mai o Juli& a noho ma ko Biute aoao, aole hoi i ai ponoua kaika- [ mahine nei a ke kiaaina ma ua papaai- ' na ala, a i ka pau ana' o ka lakou nei ai ana, ku koke ae la no ua kaikamahine nei a ke kiaaina, a hoi aku la no ko kna rumi me Biute i moe ai, a haule eku la ua kaikamahine nei moe iluna o ka I kona hikii ana ae i kona poo me hainaka, a moe aAtla ma ke ano lie mai kona, a o BiutejHj, me na kaikamahme e ae ; lakou no ka rumi imi ka ike ole mai nae o Uiute i na hana ano-e a kana aikane e hoekepue nei iloko o ka rutūi, a eia nae i keia wa a Biute ma e noho nei iloko o ka rumi imi haawina ine kona mau hoa kula a haumana hoi nana, eia no o Julia ke noho pu nei me Biute a ke kamailio wale nei no laua aei no na mea mua noa laua i kāmailio ai i ke k&kahiaka. Ia manawa i ku ae ai kekahi kaikamahine okoa iho e noho pu ftna lakou nei, a hele aku la ma kona raoii. a o ka rumi o keia kaikamahine &ta no ia ina ka rami inakai iho o ko Binte ma rulni ; a iaia i hiki aku ai ma kona runji a hooioaka aku ta oia e wehe i ke paiii o ton& puka. lohe mai !a aa kaikaaiahinte tiltt a ke kimlm i k«ia poka, uolaila, kahwi mai la r>h t ow|i k«%!a 1 waho ? JJMt !• [ mi i 'ium. 4mm no o bele i mul wahi a k* kaikaoMihl/ie h ke kiiwi-

naae aku la usi.LQra.neia hele aku la a ku aku la ma ka puka komo o ka rumi, ja paue aku la, auwe ! . Ua m&i ia ka oe ? Ae mai la lia. kaika'mahine nei» a pano mni la, aia i hea la ku'u aikane ? Ka. aiii.no m.i rumi imi haawina, a aia Uoi i ?^ } Oia ka inoa o ke t kaiknmahine ake alii, pane aku Ia no ua Lora nei aia no ke noho pa ala me ko aikane, pehes ? "Wahi hou a l|e kaikamahine a kiaaina, aia 110 kp noho pii ala ttitW|lktine! ■2fo keia haia ua Loia nei ke noho pu ala 116 ko aikane pii ino loa ae la kona a pane aku la oia i a Lora e hele koke mai oia maaaei, ae mai la ua kaikaln&hine nei a.hele aku la, hele aku la 6|a a hai aku la ia Bmto rae kona ana a nui koua leo, penei: Eke Ipimu olelo ia mai nei ko aikane ia'u e hele aku oe ika rumi i: keia man'&lMa'; no "keia oltso ana o ua Lbra nei la na kaikamahine a pau a lākou noho pu neī, ame ke kniknHi'ihine pu no hoi'£ekVlii a ke alii; a hoomaka ae la o Bh\te eku iluūa hopa aku ke kalkamahine a ke alii nse ka olelō ptt ! Skff/ e ktīu kumu malkfti e noho oe ma'koti nohō, a e a'oa f o iwm oe īa*n i ōs«u hus, nb ka mea aoie 1 ioaa is*u keāfc mau hua palapala> ar»le n?o ia o , o ke iaikamahiiie alli, aka he'AaHemake hoopaap&a wale iho no, eo lEona makemake e ike heaha la ka ke kaikamahine a ke kiaaina mau hana e haisuaai ai. Nc " keia hooīofee '61 e ana o Biute i k&na mau olelo a ho kona mak&make hooKaeliaē nō hoi kekahi ike kaikamahine ake Kiaainā, ano keia aaa hou anao ke kaikamahine a fee alii, nokik noho Uo« iho la oia, oiai 0 kaua hana ia oke no nku ina haumana ma te ao aku inn hua pohihihi oloko ona huke," a k'ali mai la hoi ke k?.iksrcHhine"n ke Kiaaina a oka hele <o!e_aku Siute ejike me kaiia 1 ka hnhu, a aoka tmi !oa o kona hnhn, ua ue iho !a oia, ska aole nae oia i puka aku mawaho o kona rumi, ua m<ye malie uo oiA maluna o kona moe, Ike kani a r > oka hora 9, oia hoi ka manawa e knln.ai, ua hele aku !a na haumana tso ka rnrai kula, ao na knmn pu hoi kekahi, ao ka kakou Biute hoi, noho ae la no oia ma kouft noho ma ke ano he kumu, a 1 ka manawa i kaheaia ai ka inoa ona kaikamahine a pau aua haule ka inoa oke kaikamahine ake Kiaaina, nolaila ninnU mai la ke kumu ia Biute, aia ka hoi i hea ko aikane? Pane aku la o iiiute, aia no paha ika rumi, ua lohe mai nei au ua mai ia ka oia. < Pehea ka hoi oe i ike ole ai 1 kona mai? . Ka, hele pu mai nei no hoi makou no ka papaaina i keia kakahiaka, aole wahi ano mai iki ma ka'u ike aku, aka mahopeiho lohe mai la au mai ia Lora mai ua ma-i oia. la manawa pane mai la ke kumu, e heie o© e nana i na ua mai io oia. Ae aku 1& o i3iute, ku ae ia oia a hele ako la, a isia i luki "aku ai ma ka rumi, e moe ana no oia maluna oka moe, pane aku la ua Biute nei me ka hooala ana iho, e, einei e moe nei, i» manawa kaakaa ae la na maka oua kaikamahine nei a pane mai l&, aole o'u makemake ia oe e hele mai e hoala i ko'u hiamoe, no ka mea ua ma-i ia au. Pane aku la ua Biute nei, e kuu ai- ! kane. e kala mai ia'u no keia hoala ana | aku nei a'u ia oe, aoie no hoi au i manao o hele mai e hoala ia oe, aka na ke kumu au 1 oielo mai nei e hele ena na ina ua mai io ia oe, ano kou huhu fcna mai nei hoi ia'u, nolaila ertk au ke hoi nei i ka rumi kula. Mamuli o keia olelo ana aku a Bfute e hoi hou aku ana oia i ka rumi kula, nolalla, ala mai la ua kaikamahiee nei alele mai la maluna o Biute, me kona haowi aua mai i kekahi o kana man puupau %e!u ekahi maluna oko Httte mau maka aie ke oolea f hiki! kona BiBG Kma ke hoolei, Ifo kela imu puupiju ika akq ma ko Piate man papaliea, e kokoke arj« ho! i koaa mau maka, me kona pale ole akti ; aa loaa nj«l !a ofh j na p<dapu aVk eha kukonukonu, aa pua kons mm. wahi 1 iom ak» *i ī k« pnopa 1 a m ml, • o k»na «tk«ne h a o b« i fc*l*

Aao e na, mukamaka iielulielu o keia mooleīxi i ke kue aua o koaa mea naua i malama, a i loaa ai lioi ma ua aekai iloko o na kakaliiaka poniponi, i iioomanawanui ia lioi e ia i ko aau a me ke koekoo, a eia iioi oia ke lianaino nei ia luhi ona. Oiai ka manao inaina iloko ona e ufuku, anaj me lie makani puahiohio ala o na ale lianupanupa o ka moan.a ka liele o na maka o ua nei a hakumakuma i ka ua mēa o ka piha ī ka kuliu. I a manawa pane aku la o Piute, hela keia mau hana au e kuu aikane ua eha loa ia au mamuli o keia mau bana au .'u a no ko kumu hoi i popo ole ia'u, nolaila ke ninau aku nei au ia oe, lieaha la ke kumu o kou ha»a ana ia'u e like me keia ke ano? Aole i pane aku ua kaikamahine nei UO keia nihau, aka liopu hou aku la kona lima i kfe au o ka pulumi a hoo maka aku la e liili malana o ko Piute i poo, a no ki Ikaika loa o keia pa ana tta hina ilio la oia i lalo me ke ano po muaiu a pane ae la e kuu aikane, uok! keia mau hana au mai hili hou Hio oe ia'u, aka aole hoolohe o ua ksd k&mahmo nei, hapai hou ae la no ua kaikamahine īiel i ka pulumi a liili liou aku la no'a pa aku la no ma kahi i pa mua ai, a la manawa ua puka ia ke poo o Piute a kalie mai la ke ko.ko, a pfine se Ia oia* me ke ano' malie 1 ka 1 ana ae, E kuu aikane, ua paa keia liana au s na elia loa īa au, a me he mea la, ke iookokoke mai nei ka make malnna o*u. ' Ho tia iko ana 0 ua kalkamaliine tta elia loa o Plule, oiai ua ike aku oia 1 ke k&hē eu' \ o ke koko mai ke nolāHa manao iho !a oia ua puka 10 ka ke poo o kana aikaiie, nolai!a waiho aku Ta oia i ka puiumi a lēle iholaoia maluna o Pinte nie kona aana pono toa ito i kahī 1 pnka o kaa aikaoe, tia eha anei oe? Pane aka !r o Piote ae, ua £-ha !ōa ia rb, e holoi mkiwiki ae oe> i ke koko o ku« poo'e kahe nei a me ke koko e waib*> nei ilnna o ka papa hele mamua 0 ke kumu a me na haiuiiKna paha. 1» manawa kii akn la ua khikama* hine nei i ke kawele a me ke p;v holoi maka a holoi iho la i na palapu 1 loaa is mai kona man lima akn, I keia manawa n ua kaikftmahiue aei e holoi aua i ke koko, va pane ae laua Piute nei: E kun aikane, o ka uku īho la paha keia o kau hknai ana ia'a mai ko'u wa holoholoiia mai a me kou malama ana ia'u o kou pe\.ehi mai ia'u e like me keia ke anot Maj 1 oi loa aku ka pono, ina i lawe ole mai oe ia'u mai kahakai mai a malama oe jjia < a t in& no paha i waiho uialie oe ia'u, ! ina ua oi aku ka maikai o ia mamua o ! : keia mau hana ano e au ia'ii, e kuhi ana la wau i keia hele pu ana mai nei o'u me oe he maikai la hoi e like me ko kaua mau la e nōho pu ana, eia ka hoi he mau hana ino loa ' kau ia'u, heaha auanei Ia hoi ka hewa, ua hiki no hoi, malia o ka uku iho la no hoi ia o kau malama ana ia'u i ua la i hala ae. Ala ae la aa Piute nei uie kona aho knnewanewa no ka elia i loaa iaia, a hoi ■aku la oia iloko o ka rumi, a ia ia i lioi aku ai iloko o ka nimi, ua loilii loā ke kali ana o ke kumu 110 Piute a me kana aikaue, a olelo hou mai la ua kumu nei i kekahi kiikamahine, „e hele s nana heaha la ke kumu i loihi loa ai o Piufce. la manawa ku koke ae la no ke kaikamahine a ke alii iluna a pane a'ka la 1 ke kumu, owau ke hele e nana, ua ae mai la ke kumu, a hele aku la ua kaikfciatiine nei a ke alii a ku ana ma ka jroka a ike koke aku! la no oia ia Piutie noho ana meluna o ka moe, a o ke Hhikamahine hoi a ke Eiaaina e k« ena no iluna me kona mau helehelena i hele a haikea no kona makau ō ke kumu la keia e hele mai nei, eia ka o ke kaikamahine a ke aiii, a ninau aku la na kaikamahioe nei, ea, e aha oe iloko nei? Pkne aku !a ua Piute nei, kn, e olelo M ana ho! paha au i ku« aikane nel e he!e aku mans i ka rnuif ko!a, a e ofeJo mni rna hoi ke'in he «loha ka ©k J n maua, he!e mni nei hoi an * uwe aoe h mm» »kn «el b©f a« I ke knmn o kon* awe nm, faai mmt 1 lie! keia h.e naai, 8 nhnnn hou ako «i o >> kona ma-?, I*4 Imi m 1

.ana> a oJplo, mai nei keia e iioi a Pa ,oia i ap makua o, maua, oiai ua_Bnj.ioa.koaa aloka. la wa lelia aela.na eaaka oua kaikamahiue jxei ake alii a ike aku ia oia ī koko e helelei Uilii. ,afta fi maluiia p ka papa hele, a niaau .kai^kaniahiue uei, uo hea hoi lee.i <y. koko mB ka papa heīe nei? , Pane hou aku Ia no ua Piule uei, he koko no ka ihu o ianei. Pane aku la ke hele kakou ma ka xumi kula. Ae ae Ia o Piute a ku ae la oia iljiaa a hele aku la, a o kaoa aikane hoi aole oia i ekemu aka hoi aku la oia iluna o kona wa'ii moe a moe aku f lg, a ika hiki ana aku o nei ma ka rumi kula, ua mnau koke mai la ke kumu, pehea, he ma-i io no ko aikane? Pane aku la o Piuke, ae he uia-i io no kona. Pane hoa mai !a ke kumu t a heaha hoi ke kumū o kem lolii loa anat Pane akula no kainphoiao ka uwe o kuu aik.aae.; ke ina malua o maua, iaolīo nei hōi au e hoomalielie 1 pias ma- „ nao. alpha makua. "A pehea oia 1 keia manawa ] " , Ua ahona iki hol oia i keia manawa,. wahi aua Piuke nei v a hpomaka aku Ia lakou nel uo ke kufa aaa a £ikī i kani aūa o ka oia hoi ko lakgu * wa e ai ai i ko maa aw^k^a., Xka hoomaha po okp kula. ua holo koke aku la no o no ka rumi o kaha aikane e, jgao*e . eum a ikn la o hele e ai ao loiia aina Faae mai la ao aei» aole o'u makeniake e heīe" ē a aole tto au o hele alu ana eai ia&" 'aau au e kii mai, no ka iaea he mau hoo naukinīii kau ia'u. Pane !a no e Piuke, e auhea oe ē tuu aikaue, :iearoe ae i keis mau hana au, aīa anei 3 kipakg?a "Eoi oē"iTō , ūrMK> a'pau maf !üba ~ ao!e au kailamahine, ?\ no kaa koi ana mai hoi ia'n e iaoi pu iuai kaua i keia wahi. me kou mlhiaiAa hoi e ualo ?.na keia man iwr 1a eia ks e a!hu ■wale km t a īna peneloēe hana uiau e noouooia aua keia mauhana a'kaua mamnli on, a ho6ka.!ii ka tioi mea aloha owau, ike oki ia ae o ko'u poo me keia ola uaaikai no, a' tte keu no hoi oe eke aikane a ka lokoino, iaa ' penei oe e hoomau al i keia Imna aloha* ole au ia'u. 4Pane aku !a ua kaikamatuue nei me ,ke aloha ole, ua oi aku ka maikai iaa pela oe e haea ia mai al. Heaha uo ka he\ra ke oki ia no ka mea, ua ; kumakaia mai oe ia'u i kou mea n»nw £ , malama me ke pale , aaa ae i jja kaaawai paa 0 ka maluhi^ 0 ka home 0 ko*u mau makua. Ia wa pane aku la ua Biute nei, e 1 auhea oe eka makamaka inaikai, o ke ; aha la ka'u mau haua lokoiuo a hoohilahila hoi ia oe, au e kapa mai aei he ; hoonaukiuki. Ō ko'u noho malie |me ka paulele ana maluua ou, ka aied i loiromaikai >vale mai ia'u l keia pomaikei nui, oia anei ko'u huha. ? JE kuhi ana au ua lilo la kaua 1 mau hoa aloha uiwkui, a 0 loihi aua la ko kaua apho pu aua i keia \>~ahi makua ole, eia ka aole. Heaha la hoi auanei ka hewa, he nani no ia'nau uo .ka makemake ia'u a lawe i nau, u nau ( no hoi i hoowahawaha mai la. ; Ika pau ana 0 keia mau 01010 a Piake i mu<vo ke kaikamahine, |»uka aka la oia uele ūc ka rtttai aiua kahi a koaa mau hoa kula © noho ana e ai, iaiai komo aku ai e waiho hakahaka aaa ap kona noho, hele aku la oia a noho iho la e ai, Ika pau ana 0 ua liaumaaa i ka maona, a hoomaha ao la lakou ma« waho ma ka pa hale kula, a ma kahi i hoomakaukau ia 110 naha«manaej?aaai ai, a o Piu&e hoi komo ako !a oia ika rami kala, a malaila oia kahi i aaaea iki ai ko kekabi mao uimate, a paka akalaoiaehui pu me kpaa wau hoa kula ma kn pnnni ana. Ia Piuke i paka aku ai m«»i ku iuuif kula aku, aia ho! V<?na o'm iu/i ke kaikanoah?tifi " ke alll, nkaU (iua no mawaho, a kahoa raai Ia h iacc*f 0 hele «ku ma h<i p&abt al, \>4<i aka U olt « haf wo k*a« n VtifīlmA' hah p« akti la lwia, e rm kn ' mau o m lede 'ma fa> \hkun mai au*,fm h*>QŪ*OM,