Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 37, 12 September 1885 — HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KALE KEOKI, Ke Keiki Ilihune o na Waoakua o Suedena. KA MEA I KAPAIA Ka Moi o na Medala Kila A o ka mea hoi i hele a kau i ka Noho Moi o Pelekane.

Heln 28 I Nolaila mai keia la akn, a liala' na- la eha, alaila e kukulaia ka ahaaina, ; ake kaaohaia aku 'nei na mea a paii)' mai ka p>oe kiekie a hiki ika poe haa-■ haa loa 3 aa ae ia lakoa a pan e hele' mai ika ahaaina,ake kauoha paia' akn nei nohoi, aole he kanawai e kau ia akh aniā maluna o oukou ke liiki mai ia mau la, koe wale iho no keia o ke kanawai pepehi kanaka, oīa wale iho no ka'u kan&wai e kaa aku inalnm o ookon ke hiki mai ia !». Aka o imi onkon n e loalea, no k« mm he la nui ia no fee aupuni nei, a e pani ia na puka ona Ihale anpuni a ro*e na haIe kuai nni, «ia ka mea h&i akn ia onkou, ake h6i aku oukots, ē hoolaha aku oukou na hale a pau. ' Ika lohe ' ana o na makftt§&£na j keia mau kni\olia a ka Moi, uft hoi aks la lakou muia aUnui me kb kukala leonui anaapuni ke Ike kōkoki ana mai oka manawa aoka la no hoi ia e ahaaina ai, na ike ia akn la tm makaainana & pau e hele ae ana »p ka lanai ahaaina mai na pe-a mai ka am», &o ka makaikai ika ahaaina ake alii, a iloko o keia mau Ia i malama ia ai ka ahaaina, he mau la laukanaka ia no ke knlanakauhale o Pelekane.

Ika hiki "ana mai oka manatra e makaukau ai k;i ahaaina, ua ike ia aku !a na pahu hae a me ka huini ona Knkela, e luhe mai ana me na hae o ke!n amo keia ano, a pela no lioi me na moku kaua a me na puu, ka uluwehiwehi. I ka hiki pono ana ae i ka hora 9, na ike ia aku la nn makaainana e hoopiha ae ana ika lanai ahaain», ama ka bapalnn oka hora eiwa, na ike ia aku 1a ka Moi Ki*jl Heoki a tne kana Moiwahine maluna oko laua kaa, me ko iana tnati nkali me ka hanohano nni, a komo aku la ma kahi \ bomftkfvnkavn& nolaua, axia ike pn ia aku la no hol na alii hannu o ka aina ame na poe koikoi e noho pu roai ana me ka Moi, a e kali ana o ka hiki mai o na alii opio a aole i linlin iho, ua ike ia akn 1a na alii opio e kau mai ana maluna o na lio me ka nani nui, a e aaliu ana hoi ko iama inau ukali me na «ahu like oka nani laa ole.

I ka hiki ana o na mau alii nei, aia hoi, e kan mm o Kale Keoki malnna o kona lio ponl eleele, r, o kona kahiko na like me kekahi imu enaena ke okooko o kona m\m, a e ike ia akrt ana no hoi kona mau hokn hoohanohano ma kona nmannia e hulali anapa ana i ka la, a ua like ko lakou mau wai hooluu me na kinohinohi o ke a e knuwelu ana hoi kona man mekala daimana ma ka aoao akau o kona umauma, a o kona lipine alii, ua humuhumuia me ka lopi gu!a i kinohinohiia me na pohakn makamae, a me ke daimana, a ke nana aku i ke knlanao na alii opio ala, ua kohu anela. O ke Kamar AHiwahine ka Ui Rosehi!a hoi keia, na kahiko iho oia me kona kahiko aīii, a o kona papale, lie ano like me ka papale wnouou, a maluna o na wahi papale ala e luhe ana na halu o na wai hooluu like ole he 12 1 hoonoho ia a like, a maloko mai o ia mau huta like ole, e puapuai mal ana ka nani loa ole o na pohaku kumukuai uni, a maluna pono iho o kona papale, e Jnhe ana ka hnlu a ka mmn Bekelika, a o ka alfn!i ponlponi o kona maa <mohi fctka e poa Iki mni nm mnīoko hnln, a ke ft4«a aku ka poe makaik&i. «a iike m<t ka lihilihi o ka pem r<m ka Qtohaha J ka maka o k& U, • kaolawa *J hoi ke!a i#aq wabf

lalam raele. aka J)pB _haky_ mele aka mea kakau lio j i lwoJi©QQ ih>o ai, a i kawili ia iho hoi.e na, loip&; "Auhea ,\valQ E ka maoli o kanahele īna a o oe ka'u pua B kni no au a laWa L&we ae no a papahi A kau i ka hano haweo Ike i. ka o Pana&wa I ka uīuwehi aka lehua li&ila a'a !a hooMe Me na manu o k&nahele'." I ka hiki kino ana aku o na alīi opio a Jels Hio Ta mal'Ko lāua mau iio mai, a komo aku la iloko o ka lanai makahi i hoofcuakaukauia n.o laua, ao ka no ia*o ke anaina i ku like mai al, iluna e hoōmāīkai inā alil opio, ai ka noW ana ibo, ua ku koke mai la ka Moi Kini Keoki a pane mai 15 rta alii ame ka poei maka hanohano, na luna nui oke aupuni ame ka poe makaainana, ua kanoha aku au ia oukon e hele mai i mua o keia no! ka hoohauoli ana aku ina alii opio no ko laua pakele ana mai mai na lima mai o Liona ka mea i kapaia he kupua. Nolaila, ma keia la he la lealea a hiki i ka uhi ana mai oka malu po, a pela mau aku a pau ka manaiwa f ōleīoia ma ka hoolaha knahaua a ke alii, naīaila e wehe ana kakou i aa lealea he noi,« «ai kakou a e inu me no fee ola oka inoa laahia oto kakon d»q alii opio.

Ika nolio ans iho ona mea a tta nee like aku la lakou no ka papa. ainB, a hoomaka iho la e hoonuu ica kohi "keilekeli», a e inu ana no hoi- a pe* la lafcou nei o ka lealea ana a hiki ī ka uhi ana mai oka malu po maluna o k« aina, na haawlia lie anaina hala wi n» alii, aua malamaia a hiki ika wehena o kai ao. * Ua ht>oTnauia no na lealea aaa a hiki ika pnn ana ona!a i kanoha ia &i. | aina kapo hope to#>, ua malamaāla īe j man kaihnakai hookahakaha me na lamalama kukni, ai ka pau ana o kefe man hoohanohano palena ole a na makaainana, ua huli hoi aku la; na mea a pau nc» ko lakou mau home iho a noho iho la na alii opio me ka maliihia.

Mahope mai ua mai 1a tel:abi olplo knnhana msi ke kaikamahiue nhi mai o Penemaka, n'u i-hoike alt« ai i« onkoti ®n bs heln ia«a aku nel i hala» a penei ke aoo imi o kaua olelo kukala; Ke kukala ia ako ka lobe ina aupuni a pau o Eaīopa boTci okoa ka kauohaia aka nei na n»ta bela eW hi o kela a me keia aupuui, e hele mai ma ke aupuni o Deuemaka nei, no ka paio ana no ka hanohano o ko lakou at>ptsci iho, a na ke aupnni o De>nemaka e apo aku ia oukou ena nsita puuwai ahi hopo ole o na aupnni aai oka honua nei, nolaila e ala ena iiona o Pelekane, e kakua ika onkon mau pahi kaua nia ko oukou mau pnhaka, a e kau ilio rua ko otikou mats moku, a holo uaai dj Denemfika uci.

E na naita e noho ano mā na hlu laan kanaka ole, ka poe i kapaia na ilio huelo wili o kanahele. E hele mai e na naita e paa ana i ka " hanohano o ko lakou mau kuahiwi, na olali o na lua huua, ka poe i kapaia na ua\anj»ft kila, a me na mobo o ne a pan e toakemake aua o hele mai, a e loaa no ia lakou ka uku makan:\ o na lealea ma ka hooholo ana o ka Peresiftena o ka la. Nolaila ke hookolmia aku nei ka hooilina alii o Pelekaue oia ka Peresidena nui o ka la, a na na e hooponopono na hana o ka }a. NA MAKANA O KELA A MK KEIA LEALKA. i Ka poe e ianakila maluna o na pahi kaua nnnui, e makana no ke aupuni o Denemaka be hookahi kookoo gu!a» hookahi hoku (laimaoa i kinohinohiia me na pohaku makamae a rue 2,000,000 āala. O ka pus?i a lanakMa ma)ana o na pahi hou puuwai, o makaoa no k#» aapuni o Denemakfi, he hookalii pahi kaua i hpopaaia me ka wa'hi gn?a. a ina kona kumu ua hoonani :a s|ie na po» haku moml 1 Ka paali e farwki!a mnluna o na la-, au ihe, e rn«katinfa no, 1,000,000 <lala, 4hofcr r! 'mawu, n me elua mekala ho <>]inuoh t. Ka pu«ti e mtrfnniji o na au ih" iyjk(>iK>ko, e hm no ke k/mo hhd\ o k'- kafinmHh'inn qHi o o!a ho: o lymc.rU, ka mffU

hoi ake anpuni o Europa liotootoa i kapa /iku a{, oiai oia e nolīō aua ma kongJtt>toe. "ka nani oka La." t e lanakila taaltina o na kae laaa ao ka inakaaa lie 4 lioku, ,*pe k«?kahi ihe nui i bana ia koua -xuak» me ka hao makeneki. A e matana ia no n& lealtja a pi.° ē Til;e Eie fea ( gono ika ParefeicleDa. Kolail'* <3 ka : lqlie ko ,na Naita, eku a e hele mai e iike io& la hookohnkaha o Denemaka .I ka oaa, ona aupuni a pau aole 0 lakon hopohopo ana, no ka mea, ua lilo aa Jja »ea a lakou i weiiweli nui ai i ; Peresi3ena no ka la, a ua ala like hi na naita holu ekahi a pau a het &|a.k ao ī>euemaka me ka īana ha&koi oka manao o kela a me keia .ltfaita na lakou e papaLi i ka hanoliuuo o mokemoko. Ik§ kokoke ana aku ika uianawa ua lluliu like ae Ia na Kaita a pau a o Dpp§m&ka ka pahu hopu, a ma keia o na hooilina kekahi o ke kalauuu qna aupuni nui o Europa t Jia k;eiki&]ii a me na kaikamahine alii kekahui i pu no Denemaka no ka makaikai ana ia mau la hookahakaha. sis J kaike ana o Kale Keoki ua komai kona mau la e haalele iho ai ia Pelekaae, aa kauolia aku la oīa i koba kuMna k«ua, e hoomak&ukau ia 1 oona fl»u īnoku kaua, me ka ho<Dlako pono io« me* e ?x>»o a! knaa huakai il&aaemak», a 'aole ! emo ua makaukau ■ .na mea a"i>an.

īka ike ana o Kale Keoki makaakau koaa mm nioku ua liuli koi ako 1* oia kauri wnhl 1 k ko laoa romi, r pane aku la oi». ooe no anei kekahi e heu» pa ana me a*o? Ae niīai 1« ka I~ī Loeehila trse ka i aiia mai, owau pn no Hkalii. Pane akn la katiß kane, e k«n w»bine, B3RBao sti Tra!e bo ke hoīo, a e uoM'no'-oe. a panWīn kiilala*, alaila ' hoi Bfiai an. Ika lohe ana o_ka FI Losehila ina olelo a kanakaoe, e hooaoho aua iaia, ua paue aka !a oia me r,a waimaka e kahe makawala aaa m» koua mau. papalina, & e hoopuln a«a hoi i koua mau Ifti!thi, a pane akn Ta o'a, e kua txaku he mea !\opohopo !oa tio*ii ka uoho hookahi ana ftio ms ko kaun rnml k« n&kou man. iasmua koaiohia ho« akn an iīoko oka poino aka poe manao iuo mai a kuko Tr<ile tuai no ia'u, a aole no hoi o'\i inake'-nake e lK>ohalurt hoa ia mai au m \ koia hope aku, a he mea ehaelu; lioi uo*u ka loihi o kp*u īke hou āna aku 1 kou mau makae kuukane, nolaila o ko'u makeuaake e hele pa no kana.

Ika loha aiia o Kale K«?oki i ket& mau 01010 a kaua waiiine, u» uoouoo iho la oia a Le uaea pouo uo ke hele pu* nolaila paue aku la oia i k&u» vrt\bine e kuu haku wahiae, ua iuakavikr>u au d lawe pu ia oe, īuamuli i[i hou ka poiao uwlau> ou, a nui hou ka poiuo, nolaila. e hoowakaukau oe i kou mau pono a pau, ame kou raau liaia walune i maa uanij e liooponpoono i kou īu&u pono kiuo. * Oiai o Kale Keoki e kauiailio ana» a ika pau aua, ua ea ae )a ke poo oka Ui Losehila īluua a.pau© mai 1«, wa»®o auei oe ua lioihoi au uo kou liele iwokahi, aole auei oe i lohe uiauiua i Jka olelo aua kaikamahino ala, e koowate«ale ia oe, a iilo oe iaia alaUa o ka pahu hopu i ft ° koua manao, a na kpho iho au oia uo ke kuuiu uui o koua kukulu ana i koia mau haua, i kuuau nou e hele aku ai, alaila tuai ke owau uo ke kahu ka lienjahecūa". Kolailn aole o<i e' kaawale mai kuu lima aku, a na ka lua kupapau e hookaawale ia oe a me a'n. I k& holo lea ana o na mon a pao, ua Uua hoi aku la laua ma ko laua rumi J|9<nq kapa, a kQmo % iho |u 1 ky lana m&a aabu, a iho aku !a jio fca uapo, kahi iioi »na a!ji a ma na m&k&&m&»& e kali mai ana oko laua uei hiki aku, Aoleipau.

l/a lsaa mai ia makoa mnl kek(tliJ pepi aloha raai ( a sa na f ahhfi ra«i ia taakou, h<! Moor,iy//> KaaO w REPI t T)TBIEBE J*GBOM-HA Ojpq a 9 ke Ei»i twl « fls A]keuj Hp&la, e pahoh nin $n% r P u b'>KM ku, £?M&IHĪ oko mih6n JXi jw j * )v- ia* ole k*i*' Hwfofv k'j iko m&I oukou h pnH «Ira f|t9fn pgjs