Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 38, 19 September 1885 — NA NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII

Ē lioomaka ana ke Kula Hanai Kaik&mahine o Kawaialiao i keia Poakaiii ae. I keia Ponlaa iho, Sepatemaba 22, e kti mai ai ka mokuahi f 'Alameda" mai Kapalakiko mai. Ua ae o Ahoi kaiko pake o keia kulanakauhale no kona hewa he malauia opiuaia, a nolaila ua ahewa ia oīa e ke kanawai. I ka la 25 aeoei o keia malama 4 e kuai knelala ia nku ai na tlni opiuma he 372 i laweia e ke aupuni me ke akaka o!e o ka ona. I ke aliiahi Poalua iho nei, i wehe hou ia ai ka Hale Holohau o Mauamai>a mahope o ka hana hou.ia aaa iiio nei no kekahi manawa. ; B haiolelo ana o Bev» S. E. Bihopa i ka po o ka la apopo maloko o ka luakini o Kawaiahao, a ua konoia na mea a pau e hela ae e heolohe. Ua hoouna aku ka ;..\aua leta no ua aina puni ole hikina a me komohana i ka Poalua iho aei ma ka *'Hariposa»% he 5,110 leta a me 1,917 nupepa. 0 ke Kama Aliiwahine Likelike a me Kaiulani, o laua kekahi mau ohua ma ka "Malulani" o kela Poaiima aku aei i hala uo Kaawaloa Koaa Hema, Ua paam ae ha ohe a ka Puali Puhi Oho i ka auina la Poakolu iho nei ma waena o na mai lepera no ka hooloalea aku iā lakou, aole no ka imi i mea e oia ai. Ma ka huli hoi ana aku o ,ka ahi "Mariposa' i keia puie, ī hoi aku ai ke Kauikela nui o Hawaii nei Atr. E!isha H. Alleu no ke kahua o kana hana ma ka mokuaina o Ku loka. U$ lohe mai makou, ke kau mai nei kaena o ko Hana poe kolohe a haihai kanawai i ka Hope Kaiko hou loa o lakou. Akahi no a ikeia aku la, ua noho alii ke kaoawai malana o lakou. 1 ka Poaono aku nei i hala, ua hoopāaia n?. puka o ka halekuai mea ai o S. J. Levey &Co ma alanui Papu,"*j i ke kuene pono anaia iho, ua ua hiki aku ko laua aie i ka $20,000.! Ua noi mai nei na haole kaiepa o Kapalakiko, na poe kuonoono, a peia aku i ke Al|i ka Moi, e hoihoi hou jia Mr. H. W. Severance ma kona kulana kauikela mua no Hawaii aei malaiia. Ua hoohioia a hooneeia ka luakini hou loa o Kalaupapa i lioolaa kokeia aku nei e Kauka Hai he mau la iho no mamua, ma ka po o ka Ia 5 o $epaie maba oiai ka wa a ka makani ino e pa ana. I ka la 16 iho nei o SepatemaLa, i puni ai ke kanāhikn kumamalima o na makahiki o ko Mekiko noho aupuui kaokoa ana, TTa UmahwehiweM m m hae kenfk«!a o Honolala nei ī ko hkoū naanpabufts& U« wek huio m Lam Kwlula ii luh LtbV(ty o \lu\m, hu&kauhhk, u uu Mi. t$ h&omīu aku ',uu 1 ka l*hUh u Ua'i mtt lutu& Ui. im Uoū Mt. C>Mbu, A o Mi. JU vfe/, ie. i aka min iiuu, up. * 'f>i& i k-'sUft ki&Ua. utum ittfL l'iLu u.bUj ih'; u ]Imu &u

J£i« nr> ?> K«n!a k<» pae>!i t*M > k* ko- j pē lepo. m* Ewa iho o ka nspn ui. imßhi Oeennle mn AinaUon. i Ok& "Maī Uau i»aa iaoroon;i v ka jmm i uk» auo ipu hiioli' hou loa i h luuln i:t ui* Uoaewe, n o kuai ia JK'i :na ka ttt«keke, ; Ke an nw ka Inhulehu owai !a ke Kokna Kuhina Waiwai i keia mannwn, oiai kekuhlna Tjr»nn kn maknhi» e Hp!p ana i ke kai. He 4,2CK) knlpnna oka Hut Mnhiko o Paukaa ma Hilo e hoolahaia mai nei no ke knai nku ma ke knelala, n i ole ia kuai malu paha, ma ka #10.00 pakahi.

' Ua pau loa aeoei im heoiahema o ke Kinau, nolaila ma ka liora 4 aliiahi o keia Poalua ue, e pnlau hon aka ai oin i ua ule o Pailolo a me Alenuihnha. Ia makou i hoi ai e pai i ka kakou pepa o keia la ma ka auina ln ooehinei, ua ikeia ka mokuahi Mululnni e hooihp mai ana io ka iilo loa e ku i ke awa neioKou. Ua wehe ' aenei o Mose Keumi he hale kiifti pipi ma ke poo 6ke alanui Maunakea, ma ka helu 121, a e loaa mj i nā makamaka na io pipi monaona ke naue ae malaila. Ua papaia aenei ka lioaha ana ika aiia gasolinc ma kahi hookahi a oi aku ka nui mamur ka umi gal;ani. Na ke ia auo aila ke ahi i hoopupho ae i ke awakea Poalua iho nei. Mamua oka holo ana aka nei o : k'a Moi i Kona, ua liookau aku oia ike Kea Hoohanohauo o Kalakaua o ka papa aloa, mahina o Mv. E!ī?ha H. Allen, ko Hawaii nei Kanikela uui no ke awa o Nu loka. | Ua haku iho nei o Mr Bergf>r, ke kumn pnhi ohe he inr«u mele "maki" puhi ohe hou loa iloko iho hei o ka wa hoomaha, amaka po Poaha iho nei 5 hoau ia ae ai ua mau leo meiki la ma ke kuea o ka Moiwahine Euimiu Mamuli ona ao ana ako Kauka ia Mrs. H. Waterhouse e hele ma kekahi wahi e aku e hooluolu ai, nolaila, ua holo aku oia no Kapalakiko i ukaliin e kana kane maluna o ka mokuahi Maripc«& o ka Poalua iho n|ei. Ua hui aeuei k» tiui ilana Hnu o Honololu me hui iiau oaa M&kaainana, aua lilo iaua i hookahi ma» keia wa aku, Aole laup e noho liu kihuki ana ma keia hope , aku, uo ka mea, ua liio laua i hookahi puuwai. Ma ka hora sa. m. ouehinei, Sep« temaba I8 # ma ke alanul | Maunakea, Honolulu nei, ua hanau mai he k«ika oiahine aioliaha uiaikai Mr. a uie Mrs. Haole Mahelona, Ac| ka makou e kauleo aku nei, e hoohua hou aku a nui. i Ua lohe mai mukou, lie halawai ha hana ka na Kouiile Kula Siabati o Ixo hala ni\ka pule uiahope ihp o ka la 30 0 Augnte, e pili aaa ina liio o ka hoi ke hui nui o na Kula Sabati ma Makapala, Kohaia, a hoopanee : wgJe no ka halawai. Ma ka hora 7o ke kakahiaka Poaono i hala nhiki i ka 10 o ka po, oa ohiia na dala he $BWmai na lole aku ī kuaiia mai ks halekuai hou loa aku o Mr» Charles J. ma Monikahaae Honolulu ueL Hookahi ua pukuai hou, pau pono ka opaia. Ua pepehi mainoiuo ia kekalii wahine mare e kana kane ma TTaimea, Hawa"ii, ī kekahi la nei o ka pule i hala, oiai ka waiona e noho moi ana mamna oua kane la. Ua hopuiH, hookolokoloia a hoopaiia ua kane la, he $50, a me hookahi la hoopaahao. Ua hapukuia aku e ka Peresideua o ka Papa OU i ke ahiahi Poakaiii iho nei, he 92 uauu mai lepera uiai ka Ha lemai aku m« Kakaako, a lawe loa ia aku la i Kalawao maluua pka niokua hi "Kimo Pelekane" me ua manaolaua poho nō ko lakou hoi hou oie mai. Alo ha ino lakou ! Me keia Poaiima ae, Sepatemaba 25, 1 mauaoia ai eku mai ana ka mokuahi Hawaii "Paeli mai Kapalakiko mai, mahope iho oka lapauuia anao kona puuwai (ipu hao) ma Kapalakiko. 0 ka Ia 16 iho uei ka k i manaoia ai e haalele ana i ke awa maluna ae no ka

huli lioi mai i Honolulu nei. I.ka po Poaono aka nei i hala, ua ioa» eku ma ka poli o ke kueae alua 0 k& Manpoaa i kekahi kia* moku ka u&ka Hawaii o ka Hale Dute, ho oha j ww iim opiueaa, NolaiU ua hopaia oi»a hoopaaia xna ka lioko ; aku o ka Mlewai i hoike ikm ai ui&, aia akiilaoo iloko o kotJu kimuh, Ui» ka ia</ko he opiuum. I k» iiuliiu auu uka i hQm kwm, uu k>M Uou uku L>: ahiku u*u llui L kn. hookoio k/Aoih hi/H. i l J onktihi •&*;, uii &ti i/ia 1 ko>m bhYih tm uu Uui oj/i|u «* i ioa» ihh k'H,b yAi, % ua i u* Uui i Lulūi hku ui a l<,m m*m kuikh L'* *t<jm im k& kMmwi*L ;

i ka P««k»hi il„. uai , nai« it»eu«H Pnlu Obe &t» U kJHz 0 lakou Iwna. taitUt>|k3 o k,» 1 * Uu Ukoa uialumn Luoai^ 1 ib» |.o'a ia »ku tu I©u Uiih^ e lHfc<H*mau hokuo Unni i\v u t s , m ii, oi Ujl kuu lakou toiru«a iho oke ku«a uUu telo Uawnii, " iiu, iilo aku uoi ka huoUko \q & j J poi n<> k« hnle j.Muhuo o limn, % * kekuln iuhu eau i liekuki' uiiililiini I:\ijm Ui olu. u i u, ttl)po| J ol l wubi i»l«.hu muluko o kouapJ ai nu k(MH lu'aui ame keiu aiua. Q ē ulu ru»i tin lioohuui uo kaia iianaah Kuliinn Knliiiaiuii, amehe la a i a m<|

lōko o na-nnlu ana a kela, a mo aria inifi. . ' ' ku.lnSo Sepatem!ibtt, ua liaalele ilio ka moku kua;i .'"Waiehu"'ia W«. mea aua hulo aku no ku mokupmn.' Nihoa me na uliuu kanaka ka 20 a me 30 puhfiTHiukemalie eliola' makaikai ia ]Sihoa. Ua inauuoia, e]s aua ka tuoku Waiehu uo ekolu la a» Nihoa, a e hookuuia aua na ohuu eho» aamoe maluua oua mokupuui j kanaka ai ua kamaaina oua ailaaah oia na mann. j U» kaili liuia ikaika ia uiai eei remaaia na Pae Aina o Maikomsi Rjl o Oarolaina hoi ma kekahi hea ana, 0 ā no nae kekahi mau mokap QQ i' ak& Moi o Hawaii ma o kona knhma uā" la, i hooun» aku nei i ka palapaiaie, akea i na maua nui e papa ana 'm aole e hao wale. Eiu k» niuau, ua haw lohoia mai la uuoi ? Aoie, ua koha jj mai la kakou a ua hoohilahilu loa iakl aupuui Hawuii. j Ike awnkea Poakahi iho ke kaa kikane o V»'. P Akau pake, le a piha i ka ukaea e peki ana malnn t ] oka uapo oka Hui Mokuohi o Waiu eaa Aiuahou, i kokoke akm ka "M%l lii", aia hoi, ua uwiwi loa ka euiiāōail haule aku la iluio o ke kai lakou & paal Ua makekilio nalowale a pjīas2 ukaaa, a hookalii wale uo asii i mai oīk ke kiu.i oke ana no ke kahu Uaa. j U« lo&o ia ae, ua kuai aku aei o 3td Pieo ma Kapalakiko i wahi moka uoku hololivlo pili aiua lua Hawaii a me ho k o ka lō paha keia o ua Ujy kaia w*lii uiniihiui wa ka moaua e «l ai&i aei uialaio o ka hookele aai tlaaipātd<id. luu i aoi ia s kapa iuoa aku i keia uaixi mako, iai la oa hea koke makouo īCa?iiki' ,i t jJI me he !n e knpaia ; a!ia ma iaoi 0 keknhī o na inoa ehana, 1 \i . 13« holo akn o His Ex J M Kspeai Knhiaa Wt»iwai, uia ka "MwuW| ka Poalua iho uei. uo kaJji o kela Wke uui ma LouLawile, Eeaauke, Ui* W a uiakou i luhe ui, aia malaio o J ilv>t£ i>uiitk ka hoopouopouo a lae || hookueue aua aua uie* hoikeike Hiiwaīi aku uei. Maii&ila aku, e Ikm au« oia uo W «siuetoua tua kekalu ©■ sioua malu. Ua oleU» pu ia Wwlaua mai kekahi asa keia s». Mamua oke awakea pouoi oka aiuaihouei, ua ialapa ae he aiua| k»hi pupupu hule palaueka i kosiai§ akuai kaaiia auo aila pihu uo e like me ka aiia mahu. oi| 1 kuuiu, i hauiui ke tiui aila uui e afci- ! kuhiia aua ka aila iioko o na tiui lii3L ! ibo a loaa nku k ke ahi e hooheheel 1k» piu!ft no ks hamo ana ike jxaf komo ole ka ea. Ua pio koke uo us^j : me ke $75.00 elwla wale no ke poho, ah ! ua i\ui nae £ia pioloke. 1 j. ~ .. - — _ t j Ma ka huakai «uakaikai aku uei ab: i liuua KuiokaOihaua Kiuai Ahie' ! Honolulu uei, Mr. John Nott, i kabo? Imeona la opio ua apo «Ioh» $ l Mai oia e kekahi mau hui kinni «a hoohiaikeike nui ia aku. 0 . ake nui e hehi hou ike oue hookopl uei kr ka mokuahi o ka la 22 o Not6*l māba. Ika lohe ana ona keiki kuaF ahi i keia mau hookipa i pahola h iaia, nolaila ke eueu uei ko lakon puapua, a me he la pahu auauei e aloha aku ana lakuu iain, i koea wae hoohiki kiuo mai uL 1 % TJa hoea mai ua lono iko noau pepeiao, e hoounaia ana tnau koa lehulehu i Kailua o he ekolu naalaiaa mamua aeo kaws*

koJa<) balota» no ka makeanike o hoopio* i Pilipo puka Itou npq. mai i inaktt&iDajQa ao Koua Akau E ko na Akau, ua hu,uohauo u kaul&flafcr oukou upuuu i uu k«u u pau « PiīipO i aoiio «ii i vyaliaoltlo uu oukou> aoM' lon i lohi'.i'i, uu viu i Imkuhi wāi-' wfii kipe no ku munuo > koL'i J#v īioi i!;'v, nkii uu oia J;o i p'>fr><iikai o Kuuu Āk&u u we LtUi , Ha i/inio, ua kna CMt' oxa iSih lh iiMpu uuku l Uh m n \ t*ku boU; Uiik 'iu hii lukh Mi Kjmi» 6 bs* h' &L Ma, koluo i ka m<tti i ki: Xjj Īiku u I hoi i k'* w a k *m i ko mkou U& H'iyi+ui, j

U'a aK« k»i \>l . B i|, ~vi iūa (iiua Oāi, 9,011 '-ki- i.np.iii \tulr> uu, 2,700 ese i'iiiki, 2 >I7 u'iui muiu, C7G iii pipi waloo, 245 iJi pipi uiaka, 8 ope ili ka<% 250 pu« ko aki, 13 pfd3U l<mu, no lakou ka waiwai ]o Jio $71,706 32 \vu le do. Oka uuku "loa keia o.na lawe nkana niia a keia mau mokimhi i ikoia. "I kekahi ona pnlo nku nei i lialu, ua hopaio, hookolokoloia u hoopaiia kekalii paka o na waiehu uo kn malama opinmia, mulalo o ka hoohiki' ana a W. B. Keanii. Ein ka mea knpanahn, ua liui Hke iho nei n?i p:ik-v a p;ni malulo oke kakan ann, oia mi pake tna nu waieha a pau a hiki loa a ku i Paia ame Hamaknapoko, aole c haawi i kekahi ukana a lakou na' im kna oW. B. Keanu e lawe, h a'olo lioī o kuni i kana wahie". He mea hon keia i ke au o ka ,jSloi K.tilakaua, ko hooluii #aa o kekahi poe lehulehu )ofVe hoopiiikia mai ika hana a kekalii kauakp. Hawaii i mauao ai he olu kona mālaila. Ua hiki mai nei na hoonaauao a ka Oihana Leta o Ameiiea Huipaia i ko kakou Lann Leta no ka hoou2ia ia aku ona leta oiawaho ae o na'eke leta aupum, a ua lawe lakou i na lilo a me ua luhi o ka hoouna ana ia maa leta i ko lakou mau'wahi ī kakauia ai mawaho o ka wahi leta. No keia hnna, ua ao mai nei lakou iko kakou oihana lela, aole pouo © hoouna ia na lola mawaho ae o «a eke leta, koe wale no na loia a na poe mea ukana mnluna <* ka moku c l;iwe nna ona elee leta, o kakau ia nae na mau leta la a maopopo mawaho o ka wahi leta, "na ka mea ukana." Nolaila ma keia mua akn, ua papa loa ia ka hoouua leta aua mawaho ae o na eke leta i ko na aina e aia walo uo ma m eke leta aku.