Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 43, 24 October 1885 — NA NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII

X koia la e hoi mai ai ka Hooiliua j^ 0 i mai kana nnakai mama nko' nei i Hiio. Uo liaalele kt» manowa Beritania £aivliie ia Hilo i ka !a 12 o OkHtoba, a holo aku la no Tabiti. Ika Poalua iho nei, na noi aku o gimo H. Boyd i ka aha kiekie e hoojjl 0 iaia i baaakarupe malalo o kana u °j palapala pouoi. oka tha mele i ho'olahaia ai i kela ptilc akn nei e malamā ia nna inaloko o g aa makapil i ka po Poaha ihe npi, ua hoopaneeia a ka wa h hoolaha hou ia aku ai. ■ Ikla ka hoomaka ana o ke Kula Kaula i keia malama, ua aaoakoa mai he 12 hanmana, a he 2 pahA i koe e upuia a ka nei oke komo mai, ahjila oka piba ia. j__. He wahi paina ka na o Panahi ' e noho neī ma Haliimaile, i Ihomanao ' ao ai i ka Poalima o ka pule i \iala no 'kapiha ana o ka makahiki A kona : iaake V Ua lohe mai makon, e hoihoi ia aua ka hui hoti ana > na Kula Sabai o Hawaii Komohana a me Akau ilolh aenei o Maraki, 1836 ma Hookena\ Koua Hema, aole hoi ma Kohala, o like me ka hooholo mua ana a ka aha. Ma keia hope aku, e nele ana paha ke awa o Houolulu uei i ka hale huum pea ole, no ka mea, ke wawaia mai nel e hoopau la aua ke ku ana o kela hn.i. humu pea kahiko i kamaaina i keia kulanakauhale. I kekahi la i hala aku nei, ua puka ae kekahi oopu i luna o ka honua, mailoko mai o ka lua wai aniani S&na Lorena a Lunakanawai Makale none ka hohonu lie 300 kapuai a keu. He aißa oiaopopo, he loko oopn malalo ae 0 ka honoa. 1 ke ahiahi Poaouo i hala, iia kn niai ma Honolulu uei ka mokuahi kialua Kaiaim mai T»hiti mai me ka Puali Keaka lio hou loa akahi no a hid mai 1 Houolulu nei, ma Ausetaralia, Samoa &me Tahiti aenei a hoohiki loa mai la ianei. Ua liio aenei ia Kimo OampbeH a me Panl īsenherg ka mahiko holookoa o Lahaina, no ke kumnkuai e wawa ia nei he $500,000, ma ko lana maheīe li ke aea. Ua koo nae ika wahine mare 8 Mr. Hale Turtou ka liale a me ka pa |iale olaua ma Lahaiua a rae £17,500 mawaho aku. Ē hoi hou ana o Kimo e noho luna nui no ka mahiko ma ka lawelawe ana» 1 ka wa a ka hapa nui o ka ahaolelo 0 1882 i manao ai, he hana dala no ke aupani ka hoakea ana aku i ka inn waiona a me ke kuai akeama na laikini ma na wahi a pau o ke aupuni, aka eia ka hoka, ikawa i hooko ia akn nei o kane.wai la, aia hoi na ilīhnne loa keia lahui. Aole i ikeia kekahi puhi kole loa ana o ka aina a me ke aupuni Inaau o na moi i hala, e like me keia au. Hoo'īāhi mea e nacs pouo ai keia lahui ) keia wa aku, oia keia: ke lu ia iuai u©i na dala a kakou no ka hoolilo ana ma o a maanei ona apana koho i pnka ai na noho lunamakaainana a na kuhina- Eia ka mea pilikia, ke hako ko aku nei kakou me ka aoao a na kuhina ma o ko lakou la uhaai mai i ko kakou mau dala auhau i ka paki ana i o a ianei e ake ana oka puka o ka lakou mau moho.

I Honolulu iho nei o lunakanawai Z. Kalai o Koliola i ka Ia Sabati aku nei, mamuli o ka hoolohe ana ika leo o ke kumu wai, no na oleloao a me na hoonaauao ana no ka mea pili i kona holo ba!ota. Ua ike ia akn oia me ka "hunona," e kalali ana ka ihu o ke kaa iloko oka pa alii i ka Poakahi iho nei. Malia paha, oka hooko ana keia ona olelo a na nupepa namu i haukawewe iho nei.

Ua kapiliia- iho nei ma Kapalakiko, he wahi mokuahi auku nona ka nni he 40 wale no tooa. Ua kapaia kona inoa o"W. H. Holmes," a ua haalele ia Kapalakiko i ka la 20 o Sepatemaba a holo mai no Hilo me ka ukana no ia awa, Ua oieloia, be wahi moka holoholo keia mawaena o Hilo a me Honolulu, aka ma kekahi maa lono hoi, e hoohoioia ana mawaena o Hilo ame Kapalakiko. Ua lohe mai makou. ' aneheia nei e okl na poo ona luna aupum malalo iho nei: ka iunakanawai a me ka hope o Lihue Kaaai, na hope makai o Ew» ame KooUapoko. ame ka !unakanawai o Koolauloa Oahu. O keia poe a pau, e hoopau 5a ana mamua m o ka la koho ba!cjta, aka ina ma k& lohe ei& aaa «ka iehoi ma o makoa aku übi & hikhiU ke aupuoi no ke kumo k«pooo ote e hoopan «ku ai ( »" ,i e um ookon Afe«, ob ww • aae ko oakon a

Utt hoi Uiai liei u Eapeua (J. H. Luee ka Luoa A uhau o Hoaolula imO* ame kana wahine ma ka Alamcdo. o ka Poaha nei, mtti ko laaa ho!o wakaikai aaa a^u nei ika aina makua, oia o Enelaui. 0 ka umi keia o na la o ka ualowale ana o Antoni Keumi mai keia kulaapkauhale aku, a ua manaoia ua mahuka oia maiuua o ka niokuahi ~M aripoHa" o kela pule aku nei. Ika po Poakoln i hala, ma ke kulanakauhale o Houolulu nei, uaaumeume ke keaka lio, na halawai pule & me ka paikau koa i na kanaka ma ke ano hoo-. kaku i ka nui o ka poe makaikai i keia, I mau anaina iike ole. j Ua paa loa mai nei ka uapo hou loa o Honuapo ma Kau i ke kapaliia, a ua hoi mai nei na kamana. O ka ioihi o keia uapo, he 300 kapuai, aua hiki i ka moku he 24 kapuai ka hononu iloko o ke kai ke pili uia kona aoao. . ■ ■ : : " ■—_—: - ; % Ua hiki mai Ua Paali Meie Opera a Paiini, mai Kapaiakiko i ka Poaha nei, a ua puhi ae ka Puali Puhi Ohe Hawaii maloko o ke Kuea o ka Hotele Hawaii i ka Poaha iho nei, no ko lakou hanohano. Ika po Poali ma iho nei ko lakou mele mua ana maloko o ka Hale Mele hou.

Ua hoōpau wale ia o R. Nukuua, kela hope uiakai oluolu a akahai o Laiiaiua ine ke kuniu ole, aua paai ia V ua wahi e Llale Turton. laa j like ua luua aupuni oua maoole malaa oka muua liooko iua la paha ua hooaauīa, aka o kona oluolu a haahaa 0 ka hoopauia ai. Ua lio<Wi ia o Wong Tai Poon pake 1 ka iho aei, 110 ka hihia opiuma he Sloo\ me elua malama ma ka ka hana oolea. N o keia pake, he makai kiu punahele \ i ka Ilamuku, aka aeiie nae naaa o kv kanawul ia mea he Ua hoopi»|iou u& pake nei 1 i kī&aha kaapuni. x kekahi olua i mnnaVin na laua i j kekahi mau Wla kikoo dala lehule!nv,h e eha ka nui» noua ka huina he $250 a īiie $150, e kikoo ana ia Sfeiiaefer he eīv.a bila, ia H. Httckfeld\ q g hookahi, a ia Clrinbaum <fe Co hookiM I ka ana aku nei e ka Ilamuku 3 loka aku nei na Ah Fung, JSoiaila, ua Uopu ja o Ah Fung a ua hookuu ia na pake i hopu mua īa ai, a e iila aua laua i mau hoike.

Ke hoouna n&i ke Knhina Kalaiama i ka haole i lilo iho nei o ka hoolako ai ] o Kawa iloko o na buro oia oihana j pw>, ma ka noii ana i na hana ana a la j mau papa a me ka hookaku anaī na loaa ■ me na lito, a me ke ao ana aku ina mea j aho hoa e hoomaa ākn ai. TJa kohokoho kekahi poe he ekolu mau anao keia leie e aua oka iiauli, a oia keia: akahi —ka hopohopo o komo nui mai na 1q naiaakaaiuaua kuokoa i keia kau koho ae, a loaa pouo ke kalohe e waiho palalaha au& no na hana aupuni aole i !o!i| ia ma ua hana maikai ano hou; alua--a imi halai» aaa kekahi poe oloko o keia mau papu, i olepeia ae a hookomo ko lakou la mau puuahele; akoln—he hoomahuahua hou aku ī waUi popo bereiiA na keia wahi punaheleaka aha kuhina. Ua laweia mai ia wakou ka huina houluuiu ona puali koa ku mau apu alu o ke kulanakauhale nei, a penei na huina: Koa K.iai Moi " 80 Puali Koa Lio " " 60 Mamalahoa " " 110 Moi Pouoi " " 160 Haku Ponoi " " 160. Moiwahine Ponoi " " 190 Honolulu Raifela " " 60 Puali Makai " " 42

O keia liuiaa aole paha lakou a pau ke noiio nei ma kalii hookahi, a uae he la ua make paha kekahi poe o lakou, aka aia nae inaiuna o keia heiuna e hiiinai nei ka aoao oua kuhina no ke koho io īa o ko lakou mau moho lunamakaainana i keia kau koho ae. Ona hae kalauna a makou i hoike aku ai i ka pule i haia, ua lawe ia he tnau hae kalaunu pakahi no na Kama Aliiwahine Likelike a me Kaiulani e ke JLomite ma "Malulani" o kela pule aka nei, aole i hiki, aka ua poina uo i Hoaolulu nei. Una komite ka i pupuahulu a ahai aku i na kino i mua o ke aiii nona ka la hanau i akeia ai e | aaakana aku ia wa, aka o ka hae ua haule i hope nei, Nolaila, ma ka ike iaanaoka "Malulani" i ke awakeal Poalua iho nei, oia hoi ka moka i manaoio ia ai e hoi fflai ana na alii me na 1 feomite ua hoounaia aku ka mokna'.ī kolomoka nivxko, e lawe i na hae a halawai aka ika moana. Koiaila, mahinn ona oka moaoa t makanaia aku ai aa man hae kaiaona neL A I ka hookomo ana mal oka Me!o!en) i ka nuko o ke awe t a ikēia aktt ka ha? k«taann e kwpaepa ane i ku mafea■i m* ke hup*. «• m kmi po 'M «wi ka te«tori *ka © ao aa Ai« h

U& iohto m&i makou, i ka Mauia eu& pegm& o But, o Rav. Mr. Logtua, iie uūeiaa&p n» ka P&pa Amenka i Uouuua mtā i& mihioiia e iiooaa«uao aka ike Akua oia. Aku ua kamomn ka na pegana mau mou muke iaia. Da lia«J« hou ke komukuai o ko kopaa ma i lalo, oia lioi, bo 1 5 59 100 keneta 'o ka paona iaa ka la 11 o Okatoba, oiai hoi, ma ka la 1 o kei|a malama iio, he 5 70-100 keneta oka paona. Nolaila, Jie 11-100 oke keneta ka hatrle. Ua lohe ia he mau leo hekili ika Poakahi i hala, maloko o Ahiolani Hale mawaena o elua mau luna aupuni, oia he luna alanui ahe kakauolelo. E ole e komo komo ke Kuhina Kalaiaina e uwao, ina la ua poha ke au pii ka lena i Haleauau. Ua manao wale ia eia mawaena o kekahi poe haole kuonoono o keia ku!anakauhale, he "poai hoopae opiuma," a oia ke kumu e nui loa nei ka opiuma maloko 6 ka aina. Ina he oia keia mau hoohnoi ana, alailā he loaa aku koe o ka- pofe hoof>ae opiuma ma keia mna iho no. 1 Ua lohe mai makou i ka Poakahi iho nei mai kekahi luaa aupuni mai, e hoololi ana lakou i ka ouou ana ia Edward Smith i moho lunamakaainana no la"kou ma Kau, a e hooikaika ana ia Bila Kaaeamokii. oka nui ae ona moho a ka Paeaina i hoikeike aenei, he oiaio wale no. TJa helu pu no hoi ka aoao kuhina ia John Kalama, oia kanaka no ia o lakou ke holo mai a puka. He like nae wale no o Kamakele ame Kalama ia lakou, no ka mea, he mau ihu nae no ko laaa a elua i paa i ka aha.