Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 44, 31 October 1885 — HE LEO I KA LEHULEHU [ARTICLE]

HE LEO I KA LEHULEHU

0 ka mea i kakaw inoa malalo iho, he Hawaii pouoi ma ka hanan aiaa. O Holualoa, Kona Akau kona one hanan. a oia no kuu apana hookaa anhau, a koho ba!ota hoi. He mea holo balota kamaaina au no ia apaea, a ua ike ia au ma ka hale ahaolelo ma na kau i hala akn. He mau mea ka'uepanee 1 aku ana i mua o fca lehulehu o ka poe | Hawaii ponoi. a me kb Hawaii poe makamaka oiaio. . „• No'u iho.—l kuu wa i hooholo ai au e hapai i ka oihana Lunamakaainana» ua haawi au i kuu kino, kuu puuwai, kuu noonoo ana no Hawaii a no kona lahni, a o kun uhane hoi, i ka Maha Kiekie ona Lani. Ua kanu au i kein, ua hookuene pono, a hpokahua ihp a hoopaa iho. Ua olelo iho au ia'u, a ua olelo akea aku, a ke hoomau aku nei īamea, "aohe pihana," aohe waiwai kipe e hoolo'i ae ai ia*u i mea no'u e haalele ai ia Hawaii a me kona lehulehu maluna ihp. Ke hele aku nei au i ka loa a me ka iaula o ko kakou aina, e au ana i na kai a e hele ama aku ana, e pii ana i na puu, e iho aku ana i na awawa a i na knla palahalaha, e hoikeike ana i ii» poino e uhai nei ia kakou, a e hoomalamalama aku ana ia oukou i ka mea a kakou e paie aku ai i na poino. O ka wae ana i ka mea kupouo up ka aoao o k& lahui, oia ka'u e heie aku nei e hui me oukpu; a iua paha e hpoiawa mai oukou i ppe like, a ana like paha me ka'u i lioike aku uei no'u iho, a lawa ponp Haw&ii mai o a o, ua palekana kakou a maha, a pakele o Hawaii i ka hopena o Aigupita a me Tarekei Ua makaukau ka aha kuhina i ka hoonohonoho ana i mau Luuamakaainana kokua ia lakou no ka hooholo āna i na mea a iakou i noonoo nui ai no ko lakou mau ppno iho, a īue na mea e ae a lakon e j>aki aku nei i kahi a lakou i makemake ai, a he mea pomaikai ole uae uo kakou apau. O ko kakou mau loaa aupnni, ua mpni ia e na ukii makahiki, a me ua haawina waiwai ole e ae, a ua onon ia aku ke aupuni iloko o na aie mau ana i kela a me keia maiama i iawa ai na pakeke a me na haawina ano ole, E hopmanap iho oukou i na hoike ana a ke kuhina waiwai no ka makahiki aapaui mua, mai Maraki 31,1684, ahiki i Maraki 31, 1885, a me na hoike hapaha, a mau malama ahiki i ka ia 30 o Sepatemaba, a ke hui ia na aie aku a pau, a hiki i ko k& īa hope o Sepatemaba, ua miliona a oi. He mea haohao nae ke nana aku 1 keia aie ana, aohe mau hana hou i hoohana ia mai o a o o ka aina, pnpuka ino na alanui, nihomoie na alahaka, oki loa hoi na uapo. Ke nana oku i na Ipaa maī na kumu loaa mai p ke aupuni, na nui maoli no hpi e lawa ai no na nku makahiki, a e hoohanaia ai kahi man hemahema kuponp ke hpphana kokeia, eia nae, aohe hana ia. O ka poe a'u e hai inoa aku nei, oia ka na K«hiua i koho ai, a ke onou aku nei, oia poe ka oukou e koho mai ai, 0 keia poe n«e, he poe a ka aoao kuhi na i hanai ai mai nei, ua piha na waha, ua maona na opu, a o lakpu no ka poe i lono ia, e kamau wahi haawina knakuai aku mawaho ae i na wahi pono kpho o oukou. Ua ku na kahoaka p ka hpoiaipia p keia mau lono, ke waihp nei i ka poeleele kahi puolo hope, a ua waihoia aenei hpi i Kahualpa na pup]p mua. Eia ihp lakou he mau iiiili, konane na na Kuhina, e kike iho ai ī ka Papa Konane. "O ke kui keia." "0 ka holo kela" a pela aku. Moeūpuni o Hawaii. Hilo.—J. L. Kaulukou a me F, Pahia. O ka mua, o Keauhou, Kona Akau kona oue hanau, lae Makai Nui no Hawaii, he Lana Helu no Hilo. O ka lua, o Kohala paha kona pne hanau, he Hope Makai Nui a he Lnna Ohi no Hilo, Ua piha na waha, ua maona 1 na opu, aole laua i hookahi mo ko r u kulana, aia laua ma kahi mai n&na laua e hanai nei. Aole lana no ke kahua e aioha ana ia Hawaii, E Hilo, he aina i ka Hikina kahi a ka Ja e puke ai, ke kahua o ka hoon&auaoia, e j>ouli auanei oe ke huli inahope o I&ua, Ke hele aku nei au e hui me oe, e kmm, e wae, a e koho iho # o na mea © loaa mala knkh. ana, ola m Lnmmikmimm o Hilo m& kn 'mo* q u& Lthm. Pudz,- 0 E Lam Oh'i j ao Pu»a He tmm ai uh i %» : hn &i loas m m K'il'uui, A'->]*• I pl--1 likanfe k</a Ek mm m % j kaLa pu &ku. Eas. O U Kiu

« lie I.sus Oiii Ua lawa oia, aole p&ba oi& i apouoo e L \ps.l i keia ( . f ; ana, he oaoonou wale ia aku no. lua .pela, e wftiiio iaia no kaua oihaua ma-, kai he kij|! noia apana. ■ j Kona Hema.—o P. H. Nahiaeu he j j Luna Ohi a he Hope Makai Kui 00 ia : apana. He kahua koua ua ikeia, aia luo oia, ua piue ia a paa me ka aoao I kuhiua, Aolo i koikahi maua um ko'u : kahua. Kona Akau.—O J. K. Nahale, he Ijnna Ohi no ia apaua, akahi uo a haawi wahi oihaua ia, a ua onou ia mai oka aoao kuhiua e holo halofca, aua kuka ia, e hooūua ae i pua koa malaila ē koho ni i puka ia moho. He haua kue k&nawai nae, pela ua hana poho o'e a pau, he kue ika pololei. Aole ī like koua kahua me ko*u. Ina liei ike au he kahua kona no Hawaii a me ka ; lehulehu,-ina la ua wailio au ika apa-' ua iaia, aka aole oia pe|a. Kohala,—o Z, Kalai, he Lunakauawai Iloomala ahe Luna Helu no ia apaua. Ua piha ka waha, maoua ka opa. Ua lawa oia no keia mau oihana, e aho no e noho e malama, aia ka leo kauoha mai luua mai ke moe la i ka poli, pilikia oia i ua aoao elua, iua huli oia ma ka aoao oka lahui, hoopauia kahi oihana, kuakuai ka.oihana aupuni i keia wa, aia a kapulu pu aku a apo uo iko lakou iuo, alaiia he kauaka maikai. E noho uo oia 0 malama i ke kanawai i makea no ka apana. Eia au a kipa aku i ou la. Hamakua,—O J. K. Kaunamano, he Luna Ohi no ia apana. He mea hookamaaiole oia, ua hoike uo oia a akaka i kona kulana. Aohe mana i kuika,hi me ko'u kahaa. E hai aua kaua- a [ kuka oluolu. Maui, Molokai ame Lanai, Hana.—O S- W. Kaai, he liunaka- ! nawai no ia apana. Ua piha ka waha, !aa nui ka opu ika nuu i ka momoiaa,' E waiho malie aku no i ke kauwa ake kanawai e lawelawe i kaua haua. Eia mai hoi au & hiki aku, wae ana 11 oi i ke au nui me ke <xn iki. Makawao,—O J. Kalama paha, a 0 J. Kamakele paha, he Luuakauawai ka inoa mua, kohu pono oia ia haua, a e noho e malama a e hooko ike kauawai. Ka inoa elua, ua ikeia oia, ke pa no ke kehau o Kula, oka moe kokolo no īa a pili ana me na kuhiua. Aole i kuikahi oia me ko'u kahua. E ka aiua ua Ukinkiu, eia iho a kipa hou aku i 0«, la, ilaiia iho kakou e kaana ai, a loaa iho ka mea kupono. ! Waiiuku.~o G. Likikini ame Kea | nn. Pehea laua? He Luna alanui nui | a he Luna Ohi ka iuoa mua, a he lun j ohi hoi no Kau i hala ka inoa elua. Ua 1 aaona a iawa ka inoa mua, a eia aku no ua wa no ka inoa elua. Ua ku akaIka ka inoa mua no ka aoao ona Kuhina. Ua kuikahi ole ko makou mau kahna no keia hana nui. Eia mai au ahiki aku, e kuka pu i mau uiolio nau e tooi« oie ai oe e like me ke kr.u i hala. | Lahaina.—O L, Aholo ame wai aku |ia kn Lahaina, he Luaakauawai Hoo- | malu oia ahe Luua Ohi Eelu no ka ; apana o Wailuku. He kahua akaka ; kona, aia no e hio mau ana ma ka aoao Kuhina. E hookanaka eka Malu Uiu a noonoo iho. Eia hoi au he kiu, he kauwa na ka aina mai o a o, ua haaieie ika ohaua a o Hawaii ka'u mau keiki o hiipoi nei, a e wae iho, ina iho no he mau mea kupono ke kaa iho la i ke aio. Kaanapali.—o A. Kaukau, he hope makai nui a lie Luna Ohi no Lahaina. He keiki kupa noia aina. Ua piha momoua oia ikaai i ka loaa ana kuhina, kona inaa ma«, «ia ka maka i iia knhina, aoae ko lakou lima, hookaii ka o ana. Aole ia Hawaii kona kahufe, aia noi kahio ka ai e ai'la. Heal|a hoi ke kina o kela naea maikai a oakou i hoouua aenei i kela kau. Ola oe e ka Palihinahina iaia, a maikai kou inoa. Molokai me Lanai.—O S. Kupihea J. Nakaleka, he Lunakanawai a he Lqna Heiu ka inoā mua, ahe Luna alanoi a Luna Ohi ka laa. Ko laua ku£ana, aia no ma kela aoao, aohe alawaiia ae oka lehulehu, pehea hoi e pale ae ai ika leo aia ka pono ilaila. Aole i kuikahi ko makon mau kahua, a pala na hana, Eia au a halawai aku ine oe, & e kaana pu i mau waha kuokoa nou. MoKT7Ptrsr o Oahu. f Honolulu.- : 0 Kikhha, J. Beka, J. Keaa ame .T. M. Poepoe. 0 ka | oia ka hanoou punahele s Kakauolelo no ka Papa Ok ahe Lui m Helu. He Luna Koa ka inoa eleia. He 'hanai &i ūo k& Halemai Lepi-n. 'ke kolu. He ola no boi mka waha kn I iuoa maa ekolu, a&sk&ks I kahua oh ua punaku la aua ■?a hb poLiUiii hoi k 1 - ku T iii& okn nouo i0 k& h*t o lakou, Laa uiakeaaake |to ( hm m *' koū m*u mA'; e ww iho h t LooUua-iikk fcts ' kjfci.vu- !£ Kookupoko -O %. &*<!&, U Lu—fckfciity> i> &

ouo il» lalou ala, L<* lulni a koMii», u& k<fi 4 e * <m- -.l;r i rcfß okoa* 1 olei c»<? e 1*« 'iH'po loa oe Iloko e ua l&u i L&la uku. Koolaulou»—-0 B»luh| p«La a K«uahikauu palia- Aoh<> j|tiv ?ii i kahi o īaua oia muu Ixo b-ka .nt!»\ Kauo, jh aku 1 waL'o, a e lo>ta po !io mea mtvikni a kupouo. Wahiūa,—O J. Amora» he hnpo m«kai uui a lie Lūua Olii, ua pili paa oia me Kuhiua jjiß. E huli uku i uauakn pili p«a mo oe, 1 maeuiae kou uoho. Ewa me Waiauae.- -0 Kayia, he Luuakauawai a me Luua Ohi. Ua uui oi% a e uana aku ia waho, a"e ike i ka mea j kohu pouo. ] Mokui'UKl O KAUAI . Hanalei.--0 Palohau, lie koa 110 na Kuhiua 'malaila ka aoao koho ma ua mea ano uui. He hope makai uui a he Luua Ohi no Kawaihau. Paa ko i ala waha kela aoao, haalele ia oe e au hele ika muliwai a auu oe. E wae iho a noonoo i mea kupono, i kauaka mea oihana ole, i noonooia ke kaulike, i ola ka aina a maha ka lahuī. Eia au a hiki aku, kaana pu ika mea koliu pono. Koloa me Lihue. Owai la ka olua inea e hoaa aku ai, ua lawa oe, aua makaukau, he hoa koa no'u, hopuia a paa. Ēia au a hiki aku, hoopaa īho iaia. Waimea. E huli aku aua oe ia wai, Ua pau na K.auai i ka moe. Na ka Laikini Waioua i kinai i ka inoa o ka mnkua me na keiki. E huii a naua, a e noonoo iho i waha olelo ku'i ka noonoo e liko me ke kau o 1884. Ahiki aku au kaana iho, owai la ke koa? Mahope aku au e hoike aku ai iua fnea e hauli ia nei e ua Kuhiua. G. W. P Hilo Okatoba 22,1885.