Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 12, 20 March 1886 — HE MAU OLAI IKAIKA MA KALUAPEPE! HOOPUHALUIA O KILAUEA! UA HELE O PELE E HOOMAHA! [ARTICLE]
HE MAU OLAI IKAIKA MA KALUAPELE!
HOOPUHALUIA O KILAUEA!
UA HELE O PELE E HOOMAHA!
I ka la Sabati aku nei i hala, ua lawe mai ka mokuahi Kinau i ka nu hou hoohikilele a hoopahaohao e hoike ana, ua haalele iho o Madame Pele i kona aupuni, a ua palamimo aku la ma ke alanui huna i ka wanaao o ka la 7 o Maraki nei. Mai ka Luna nui mai o ka Hotele o Kaluaopele Mr. J. H. Maby ia Hon. S. G. Waila, i ike ia ai keia mau mea a pau malalo iho e pili ana i keia aea ana o Pele: Kilauea, Mar. 8.—I ke ahiahi Poaono Maraki 6, ua ike ia aku ka Lua Pele Kahiko a me ka Lua Pele Hou, ua piha loa a ua ikaika ke kiola ana a ka malamalama ke nana aku ma ka Hale, a ua hoomau mai ka a ana pela a hiki i ka hora 9:30 P. M. o ia po, a ia wa, ua hoomaka ka hoonaueue ana a na olai he lehulehu, he kanaha kumamakolu ka nui, e hoomau ana a hiki i ka hora 7:30 A. M. o ka la 7 ae. O na olai mua ekolu, he nape malie wale no, a o ka eha, ua oolea maoli, i ka nana aku i ka lua o Pele, ua pio ke ahi ma na wahi a pau o ka Lua Hou. A ma ka hora 2 a 3 paha o ke kakahiaka, ua pio loa ke ahi o Halemaumau. Iloko o keia po, oiai ke olai e hoonaueua ana, ua ala like makou a pau a e noho ana ma ke keena hoowalea, me ka ike maopopo ole i ka mea e hana aku ai. I ke kakahiaka o ka la 7, mahope o ka malie ana ae o ka noe a me ka uahi, ike aku la makou o na puu a pau e hoopuni ana ia Halemaumau, ua ualowale iloko o kela po. O kela mau puu a me ke alanui mua e hele ia ai mai ka Lua Hou a i ka lua kahiko, ua pau i ka hiolo. Ua hoowaia ma kekahi mau wahi lehulehu o ka aina, aia kekahi ma ke alanui e hele ai i Kilauea Iki, a me ekolu mau owa ma ke alanui e iho ai i Keauhou. He elua owa, ua oki pu ae i ke alanui, a ua hoomoe au i uapo e hele mai ai. O kekahi owa, he lua nui ma kahi o ke ana, a ua hiolo na mea a pau iloko. Ua oki ae nei au i alanui hou mawaho ae o keia wahi. Aohe mau poino e ae aʻu i lohe a hiki i keia wa e kakau nei. I ka po nei, Maraki 7, ua pouli pu ka lua o Pele, koe wale no he mau wahi ahi liilii loa mai na o mua ana mai. Kilauea, Mar. 8—Hora 7 P. M.—Akahi no a hiki iho la koʻu kanaka alakai pele, mai kahi mai o na loko pele. Aohe wahi ahi pele ike ia aku. Ma kahi o ka Lua Pele Hou, he lua hohonu iho la, a malaila aku a i Halemaumau, a me na wahi a pau e hele mau ia ai mai ka Lua Hou a i Halemaumau, a me na wahi e ae, ua poholo iho la ilalo, a he awawa hohonu ia e ku la. Ma Halemaumau, aohe ahi pele ike ia, a aohe ike ia iho o lalo o ka palena mai o ka lua. Mai kaʻu mea i lohe mai nei mai ia Mr. Lentz mai, i ka 1880, mamua o ke kahe ana o ka pele i Hilo, ua nalowale honua ke ahi, a ua waiho iho he lua hohonu launa ole mai, a no ka hebedoma a oi aku paha, alaila hoi hou mai la ke ahi. E Ko Hawaii Pae Aina; Welina kaua:— Ma ka po o ka la 6 o keia mahina, ua hoonaueue ae kekahi mau olai ikaika lehulehu ma Kaluapele Kilauea i ka hora 9 a oi. No ka ikaika loa o keia mau olai, ua poho pu iho la ka lua o Halemaumau ilalo o ka honua, i ane like me ka pali o Kamohoalii, a oi aku no paha ka hohonu. O kona ana puni ma ke koho aku, he ekolu mile a oi. He ku i ke pahaohao ke nana aku. Ma keia hoonaue ia ana o ka lua o Halemaumau, ua emi pu me ka a ana o ke ahi. He wahi mea liilii wale no i keia wa. Me he mea la e nalo loa aku ana paha no kahi wa a hoea hou mai. Ma kea olai ana ua kanaha a oi aku paha hoonaue ana ma ia po, O ke alanui o Puna e kamoe la no Keauhou, ua ho-owa mawae ia, kokoke e alua mile mai ka hotele mai. Ma Puna aole i ikeia ia he olai, a pela no me Kau. Ke wawa ia la no hoi ma Puna, o Mr. Kapuaaloha ka Hope Makai nui o Puna ma kahi o D. Kapahee e noho hope la no ka manawa, ko Kau o Bila Kaaeamoku, a i ole, o J. K. Kekaula. Oia kahi mea hou. Aloha nui. JACKSON KANAHELEHELE. Bull Ranch Volcano, Mar. 10, 1886.