Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 13, 27 March 1886 — AOHE KEPI MA MOLOKAI MA KA LA EKOLU O FEBERUARI. [ARTICLE]

AOHE KEPI MA MOLOKAI MA KA LA EKOLU O FEBERUARI.

K ka Nupepa Ko Hawau Paf. Afck\ Aloha 00: —rrn, ike ao ma nupepa Elele, l>uke 7, helu 33, oka mahina i hala, e oielo aaa, Kipi ! He Kipi i ka Moi a lue ke Auplei, 0 keia ke poo uianao i kakau ia. E Hawaii o Keawe, e Maui 0 Ksma, Oahu 0 ka kohihewa, Kauai o Manokaknipo. Mai puni onkou i kela mau olelo aka mea kakau oka Elele, oiai aohe oiaio, e nana i kekahi man manao ma ka nupepa Kuokoa, no na mea e pili ana maia la, a e hoomanao oukou he oiaio .ia mau olelo, aka, aole nae i a eia kekahi mau mea au e hoike aku no mea e pili ana uiaia la. • Ma ka la 3 o Feberuari, ua mua ko Halawa, Honouli a rae ko*Waialua, e hele mai lal;oa mamua o ka manawa a hui ma Waialua, e houlnula a ma kahi hookahī, e kai mai lakou ma ka huakai like, me ka llae Hawaii ma ke poo oka huakai, ona luna mawaho o ka laina e malama i ka maluhia, oiai aa manao wa l, ' s nui ana ka ona maia la e like me na īa mamua iho, aka, aole oae i ikeia ia mea maia la, aole ka poe kuokoa > manao e hooiako ia lakou me | a toe na mea eha e ae, he ole loa no. Ua kai maā lakou a hiki ma Pukoo, hookomoia na balota elike me ka mea maa mau, aole m?u olelo hoalala kipi. aole mau olelo hoohiki ino i ka inoa o ka Moh aole olelo «,hookahuli i ke aupani MOl, he no, oia ka pOftli mai ka Hikina mai, i olelo la ma kft Elele, oia ka puali ekahi, okeia puali no> ka aoao kuokoa'a ona lonamakaaioao» a lakeu i manao ai eia no o L. A, pr fl vinft Esq- f a me A. P. Paehaole. Mo keU kanaka I kuai i ka pu.

y 8 niaau i» a ua. Wi maopopda mai

« ku Ha'awa pot?, u» lialiao t la I b | l>s fae m«u mahīoa ktt lolhi a oj» ke Poalua, im makeuake o Hekwak e wtlie i ka poka me ku uiaoao « heaio, y ua hookomo i ka wahn o ka pa ma ke kowa o na «ha, ojaf oia e onou iho ana tmt fee kinnu oka pu iuo keka v i mt*a, /li'* ka mauao e heiuo ma.lttila, aka, ūa kam iho la ka pa a kq ka uha, ma kona hale no !rahi i hana la ai, oiai! ua pap& ia ako aole e hana i kela iueu, aka, ua paakiki oia, a loaa iaia ka ulia pomo.

Aole o Kakina a me Paehaole i hookikina akn i kela poe o Halawa, Honouli a me Waialua e i>aa mai oukou wie na pu ai ole ia Helewale, e hāna me ona pu a pii mai, he ole loa no.

Ma na haiolelo a p»iu a Kakina ma, he hoikw wale do i ka pilikia e hiki mai ana maluna o ka'lahui, ke nui ka poe hoopilimeaai mahope o na kuhina, a me ka olelo akn, e koho oukou elike me ko oukou uakenmke, iua ma kela paahalo te a ia maua aia no ia ia oukou r aka, no ko inau» man inoa aole mana e ae e hoekomoia me na inoa o kela aoao, oia waie no. # Ua olelo ia ae, ua hoouna aku o Kakina a ma Paehaole i he kauka e wehe i ka poka o Heiewale i ku ai ma kooa uha. He hewa anei ia ka hoouna ana ike kanka i kahi oka pilikia. Pe hea la Jca ka pono, e lohe ka paha i kela poino a e nana maka —? A e nana kee akie

He haipule anei oe e ka mea kakau o krt Elelu ? TTa ike nnei oe i ka helu helu Baibala ? Idp. ua ike ot- i ka helu helu P Eia ka lesu oklo "E aloha i kou e like kou aloha ia oe iho," lohe o Kakina raa, hoouna i ke kauka; a he aha ka hewa } e hona ).>aha, e hoouoa jaha, a nana maka paha. Auwe ! ka mea kakau u ka Elele ! Ku panaha, oia nae j>aha, e like me'ke >ilakai a kou noonoo, ila e hoike ia mai ana, e knai ia ana o Hawaii nei, e aie hiu ia ana I umi miliona kala, a e hookomoia niai aua a nui ka pake h ine ka opiuma. A heaha kau hana pono e ke kanaka Ilawaii ? E koho ika mea kupono nana e pale i keia mau pilikia, e koho i mea hoike aku i Re akea e i ae ka piliki\ e hoonna i ka ahaolelo i mau mea oo oana e pafo ae, aole o ka lohe i koia man poino a noho wale a nana maka aku,«hoouna akn i kokua, pela no o Paahaole ma ma kela eha ulia o Helewale, o ko laua makemake ke ps!e ae i k«la poino, aole o ka nana maka aku.

au i ke ko aha o na keonimana o Pelekonu, Wailau, Halawa, Honouii, Waialna, Kainalu, Honomuni, Pukoo a me kekahi hapa o e koho me ka lokahi i ka paa Wlota kookoa (oia ka paa palota o ka malahia no hoi lakoa aolo oua, aole he mau hoopaapaa ano e maia maimwa koho oia puali.

Puali elua oia ka punli Kouioh<uui. Hora 9 aoi hoea mai ko Kawela s tue ko Kaunakakai tnawaho o ko maua Hah'kuin nia Kamalo, hoomak» ka hoonohoooho e ka huakai, oiai, ua hana ia na rula elike raeko ka pualī hikina, ona lnna mawaho o ka puali, a ooa elemaknle mawaena a me kekahi poe e ae, he elija Hae Hnwaii ma ke j>oo o k«t huakai, a he hookahi h'ae keokeo i kakau ia oie na hua palapala, n TJa mau ke e» o ka aina ika pono," "o ka ikaika ka lokahi."

Ua hoomaka ka hua"kai } ko Kaonakakai Kawela kekahi hapa o Kamalo, Manowai kekahi hapa o Ualapue. kek»\hi hapa o Kaluaaha, !ie huakai nui me ka hano|iano k » !«kou, a o wan wahine ke kenelala inaia huakai, eiike uie ka ka Elele e hoike nei, owau kokahi luna, he oiaio ia.

0 keia huakai, aole he hna&ai k*pi i ba Moi a me fee aupuni, aka, he huakai koho ia Kakina a me Paehaole, na molio o ka aoao Kaokoa (oia hoi fea aoao o na makaainana.) Ma ka lakou kai ana o. ka lakou hana ka hooho me ka huro ana e lanakila na moho o ka aoao knokoa. He oiaio ia mau mea, ua lanakila na inoho a ka aoao oka lahui oialuna o ka aoao kuhina, elike me ka lanakila ana o ka īealaela malnna o ke kulanakauhale o leliko, oiai lakou e poai puni ana meka hooho leo n"3i, aua hiolo ia kulanaknuhale i paa i ka paia, pela" keia puali i hooho ai roe ka olioli, a haule aku la na nlu i paki kepaa. He kipi aiiei ia, aohe kipi, aohe, aohe, aohe kipi 4 he ole loa no.

Kat aka makoa a hiki ma Pukoo, aa liookaawaīe ia he nmikomamaiima aoana ma! kahi e 1?u ana na lanamakaāina m ahiki i kahi o ka hnakai, me ka maikai a me ka malie hc h be wahi halolelo ix>kolc pi!i no ia la, ua haawih ekolaho* noka Hae Hawai), a ekolu no ka Mo».

Ma keia wahi, hoomaka a*3 e lawelawe ro ke a!#kā! ana f ka poe kujpono ) ke

kotiy, \*wt i* ak»o 4 kol h hēma, oiai au e lawekw« m& m U pojxo o La lasui, tue ke «ke o ku'u mauao € puka ktt'u lu&u iiioho liolo ImloU" He kipi mn iao Molpkai, aole, uok ?ob 5 na lioomau np au pela a pau kela o Kahuakai pau ka'ti kana, e ke kali w»1o no o ka bora 5.

1 ke kaai aua o ka lioia 5» ua belu ia ku l>alota, a he hapalua paha pao, lohe aku k au o Kakioa iie 224, a o Paehaole he 221 balota.

Haawi au i ka lokomaikai o na Lani, np ke kokua ana a kaupaona i ka mea a feo Molokai a roe Laoai i nonoi ai, a an wahine hoi i 'nooikaikn ai maia li), he kipi anei iho la hoi ia la, aoīe. No'u iho, ua noonoo au iloko o f u e bele au e hooikai ka balota 110 ka aoao kuokoa, oiai, i na kau i-hala he mau luaamakaainana kuhina, a i keia kau hoi i niau i»ea kuokoa waie no, a poka io no, oia ko'u noonoo. He kipi anei ia la ? Aole.

Eia ke kumu o ko'u hele ana o hooikaika balota, no ko'u lohe a ike ma na nupepa, ua hoike ie he umi komakoln dala malnna o ko'u poo, kan kane, ka maua mau keiki a me ko'o makuakane, a e aie hou ako i uiao miliona hou, a e kuai ia Hawaii nei, nolaila, hu ko'u aloha i ko'n aina hanau, a nle ka lahui.

O keia haaa a'n i 'hana ai a makou no a pao niaia li 3 o Feb., he kipi anei ia, aole, a na oakou e nnna a e kanpaona e na makanm&i mai Hawaii a Kauai, no keia mea i hina ia ma Molokai nei maia la, a ke aa nei au i ka niea kakau o ka Elelii e hele mai raa ko'n wahi ma Ka* malo e paio ai ma keia feumn paio he kipi o Molok&i a me Lanai ma ka la 3 o Feb. 1886. A ke aa wahioe nei an e kamailio ma kela knmu hana i lohe oe, a e hoike mai i kon inoa ponoi e like me ko'n. No Lanai, aole ao i ike pelo.

Ua hoike oe ina luna o ko makon aoao, a pehea hoi ookou e ka mea kakan o ka Elehi i hoike ole ai i ko onkou mao iuna, hemau iuna ko oukou, o Kipikona ko Kaiaupapa, Kalawao am« Laoai, nana i papa ko Lanai a6le haawi i lio a e hookipa ma ka hale ia Kakina a me Paehsole, a i papa e aua i ka palapala ae e komo i ka aina o ka Papa Ola.

Oia ko poo ona iuna raa ko oukon aoao, o ke Knhina Waiwai ka lun, oiai i Molokai iho nei oia kahi paipai ai; ke kolu o E. Jones o Haino; kahaoKailianu holo !na] ka lima John Hin hoopunipuni malimali koliaka; ke ono Keawealn; ka hiku Kiliona; ka waln Lokana, a ua hiki paha na luoa ma ke kanakolu, no ko makon aoao lee ae hei no au ua hana makon he poe luna knokoa, koe uae o Mever aole an i lohe nona oia kekahi Inna, aka, na koho oia e like me, kon» noonoo a me kona ohana. Yehea he kipi anei ia, aole, aole lon.

'Eia ia oe e ka mea kakan 0 ka Elele, ina ua ike oe i ko makou kipl maia la, he āha kou men i hoopii ole ai elike me ka hoakaka a ko knkoa mao kariawai, e nana i ka manao o ke kanawai hoopai karaimn, Moknna 6, pankn 1. Eia ke ano oke kipi: Oka ohumu e make ke afii. a e pau alii ana, a e kaua akn i kona auponi a e hni pu me kona poe enenii e k<fkua -a e hooluoln ia lakon: na pili ke kipi ina mea a pan e noho m;i keia aupuni. Ma keia la koho. ua lohe anei oe ua ohumu makōu i ke alii, a i ole, e hookaholi i kona aupuni ? Manao au aole oe e aa aoa e hoik« mai, u;v hana makon maia la ia mea, nolaila, na ka !«hulehu e kaupaona i ka'u uiea e hoakaka nei.

Ke haawi hou nei au i ka mahalo ia 3lolokai nei a puni i ka poe i koho ioa moho kuokoa, a me I;o Lanai mau balota ehiko. A e ike oukou ina mea i hana ia e ka puali kuokoa o Holokai, ake ol<ilo nei au o Molokai no ka oi, a he huelo na apana e ae no Molokai. E Aloha Kuokoa kakou apan. Mks. Poluka Kalauokaj,anl