Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 22, 29 May 1886 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.

Unuhiia no Ko Hawaii Pae Aina. Helu 45' IA WA hele aku la ub malama moku nei a ma ka rnmi o Piake e moe aina, kikeke ?fku la oia me ka olelo ana aku e puka ma! iwaho, no ka mea na makemake kekahi malihini e ike la oe, a eia oia iluna nei o ka mokn i keia manawa. Pane mai la ua Piuke nei, aole au e hiki aku, no ka mea he olelo kauoha na kuu hoaloha (Leina Hin), aole e puka i waho ahiki i kona wa e hele mai ai e olelo ia'u e puka aku, alaila puka aku au. īloko o keia manawa a Piuke e kamailio nei, ke lohe mai la no o Lina Kula, a no ia mea, ua pane mai la ua Ui nei, O ka manawa hea !a ia au e pnka mai ai i waho nei ? Pane mai la ua Piuke nei, Ō ka manawa i maopopo ole ia'u. Ia wa komo iho la iloko o uaUiala ka noonoo, he makau maoli keia ano, malia pahaua ikeno ka mea e nohonei iloko o ka rumi aole nona keia moku 3 a ua ike no paha oia ia'u i kuu hele ana mai nei, nolaila hoomanao ae la palia oia o ka mea ae paha keia nona ka Oioku, a nolaila holo iho nei e pae iloko o ka rnmi. Nolaila pane aku la ua Aiina Kula xiei, E kela kanaka iloko 0 ka rumi, be makem&ke au e ike i kou ano, no ka mea ke īke nei au no'u keia moku, aole no kekahi mea okoa. Iloko o keia manawa i komo koke mai ai kahi Iiio a pane mai la ia Piuke, mai haawi i ka huhu no keia mea e kamaiiio mai nei ia oe, no ka mea o koa makamaka ponoi no ia, a mai puka aku hoi oe iwaho, aka e haawi aka oe 1 oki mai ai oia i kekahi lala ou a hoi koke aku oia. Iawa paue aku la o Piake, e keia mea e kamailio mai nei mawaho,/ ia au ke hoike aku nei ia oe i kuu lima akau, a e hana oe e iike me kou makemake, ina no ke oki ana iho ua hiki no, aole nae au e puka aku aaa i waho. E ka poe heluhelu, aole i komo Iloko o Piuke ka manao o kana wahine keia, aka he hoohalike wale no kana mia faa leo, a pela no hoi me Lina Kula, aole oia i hoomaopopo o kana aloha Piuke no keia maloko mai, aka i ka" oili ana mai o ka lima o ua kanaka ala ana i manao ai he kanaka okoa, ua hopu koke aku la oiai'kekahi pahi e kau ana ilana o ke pakaukau, a oki iho la ma ka poho o ka lima o Piuke ma ke ano he kaha pea ana, aole i oki ia a moku loa, aka, ma ke ano he hoailona, kai mai la oia i ka pahi, kahe mai la hoi ke koko, a pane aku la oia i keia mau huaolelo, 3Dfcs au ke hoi noi ahiki i kuu j wahi, alaila hoouna mai au i mau makai e hopu ia oe, no ka mea ua lawe j aihue mai oe i kuu moku. Aka, ua paue koke aku la kana mau aikane, e lawe pa no kakou, iaia mahope auanei holo aku oia me ka moku a pehea auanei oia e loaa hou ai. E olelo hou aku oe iaia e puka mai iwaho nei, i nakiikii aku ai kakou i na lima a paa i ke kaula, a lawe aku kakou a hoopaa aku i ka hale paahao. I ka lohe ana o Lma Kula i keia mau olelo, ua ae koke aku la oia, a pane aku la, E ke kanaka e puka mai oe i waho nei, a na'u no oe e lawe aku i ka hale paahao. Ia wa i pane aku ai kahi Ilio ia Piuke, mai huhu a mai hopohopo no ka m&ke, no ka mea, aole keia he mea okoa o kou hoahanau ponoi no, a o kei« moku ana o kou lima iloko o ua ka-1 ha eha, he hoailoua īa e hoike mai ana, he eha ka Uoi poiuo ana o ko wahine ma keia n u» "\ku, aka na keia mau kaha uo e iui ak » iaia a ioaa oia i kona wahi i lawe : ā, nolaila mai m&kau e

kuu h(tka, a e ike koke no oe i kau meā e Iis nei iloko o keia mp.u minute po kole. Pane hou aku la ua wahi Ilio nei, 6 ololo akn oo i/iia e helo mai e n oki i kou poo 11 moku, īm oi aku ia mamua o kona hoopaa anā ia oe iloko o ka hale paahao. īa wa koke no i pane aku ai ua Piuke nei, K ka īnea e kamailio mai nei mawaho e lawe ia'a iloko o ka hale paahao, eia ka mea maikai loa, a e luhi ole ai hoi oe i ka lawe ana ia'a, E komo mai oe, a e oki ae i ko'u poo a moku, a hoolei aku ia'u iloko o ke kai, a aole hoi he mea nana e kamailio aku ia oe, no ka mea ua hewa au i mua o kou alo, nolaila e komo mai.' Iloko o keia wa, ua hamau na mea a pau i Jka lohe ana i keia māu huaolelo ku i ka manaonao i puka mai ka waha mai o ke kanaka i piha i ka makau ole. O ka Ui Lina Kula hoi, ua aa loa kona | manao no lrtjia mea, oiai ua huhu loa j oia no keia Iawe ia ana mai o kona mo- j ku, a o ko Piuke manao no hoi nona uo keia moku, mai ke aupuni aikanaka . mai, eia ka he pahu pelena ka Iakou i I hana ai. j Ia wa pane aku la ua Lina Kula nei,; , Ina pela e wehe mai i ka puka, a e moe iho kou alo ilalo, a mai hoao hoi oe e kue mai īa'u ke komo aku au e pepehi iaoe. Ia wa hemo mai la ka puka, a ike ia aku la hoi ua Piuke nei e moe mai ana iluna o ka papaheie, ua huli iho kona alo ilalo, a e pea ana kona mau lima ena ke kua, a e pa pono ana hoi ka ma* lamalama o ke kukui ma kona mau papalina, e hoike ana hoi i ko laua mau nani piha, a e waiho atta hoi ka pahi kaua ma kona āoao. īloko o keia wa i kokolo ae ai ke anu maeele iloko o ka puuwai o ua Lina Kula nei, a pela maluna o kela me keia mea pa&ahi o lakon, a pp T a no hoi o Pinke. A o kahī Ilio Leina Hiu hoi, eia oia ma ke poo o Piuke kahi i noho ai, a na kons a ka hoi i uhi iho i ka nani 0 Piuke a me kona man helohelena mai na maka m&i o Lina Kula, Ffble aku la ua Lina Kuīa nei ā ku iho la ma ka aoao o Piuke, lalau iho !a oia i ka pahi kaua a paa ae la ma kona lima akau, a Ieha iho la kona mau maka maluna o ke kino e waiho oni ole ae ana, a pane iho la, Ano, e ke kanaka a'a e lawe nei i kou ola, aole au i manao mua, a ike mua hoi e loaa ana ia'u he ulia o na hana e like me keia, a o ka maka mua loa keia o ko'u hana ana i keia hewa, aole nae me ka manao pakaha wale, aka ua loaa ia'u he kumu kupono no ka lawe ana i kou ola, oiai ua ike iho nei au i ko'u kuleana oia keia moku, a ke manao nei au me ka lima ikaika paha oe i lawe mai ai, oiai he mau puali koa no ko ko'u aupuni e malama ana i ka maluhia o ko'u aina a me ko'u mau makua, aole no paha e nēle ko lakou malama ana i keia moku, no ka mea, ahiki i ka wa i loaa aku ai ia oe, a no ka nui paha o kou ikaika i lilo mai ai keia moku ia oe mai ko lakou māu lima mai, alaila aole auanei e nele ka poino o ke ola o kekahi olakau, nolaila mamua af o ko'u lawe ana 1 kou oln, he makemake au e ike mua i kou helehelena, i loaa ai ia'u he hoike kupono e hoi aku ai a hahai aku i kou ano i manaoio mai ai lakou ua make io oe iloko o ka poho o ko'u mau lima nei, a aole hoi ē loaa iki he wahi hewa iloko ou no*u\ 1 ka pau ana o keia mau olelo a ua Ui nei, kukuli iho la oia ma ka ao£ ao o Piuke, me kona paa ana i kana pahi ma kona lima me ka makaukau mau i na wa a pau uo kona wa e hoao ae ai e kue iaia. Ia manawa, hoohuli malie ae la ua Ui nei me kona lima hema i ke poo o Piuke, a huli kapakahi aela, a nana pouo iho la oia* a ike iho la ia i na helehelena nani o kana mea e lia maii nei ka mea hoi nana i kono mai i kona puuwai ehaaha, e anwana hele ma ka moana e imi i ka lua o ke ala. īaia i ike iho ai o na heleheleua keia o kana kane, ua puiwa koke ae !a oin, a lele aku Ih i hope a hanle pahu aku !a ilnna papnhele, a hemo akn !a kona papa!e muouou, a e kuuw elu ana hoi kona mau lauoho, hemo akn la ka pahi ma» kona !ima aku, a waiho maule nku !a oia, me he mea !a ua kaili ia kona hnnu, i ka na mea o ka waiho oni ole o k? kino o Lina Kula.

' ' Oiai o Lina Kula ī haule aku ai iluna o ka papahele, ua hoopuiwa ia kana i&an aikane a me na aikane a Piuke, 5otaiIa ku koke ae la kaua mau aikane a lōle aku la muluna o ka Inu-i alkane Lina Knln, me ka i ana iho honhu km'a 0 ka mauā alli ? Oiai na aikane a ua Lina Knla nei 1 komo aku ai iloko, aia hoi ua pani koke aku la kahi Ilio Leina Hivi i ka puka, a paa aku la lakou iloko o ka ru-' mi, aka o Piuke eia no oia ke moe malie nei e like me ke kauoha a kana wahi ī!io, a mamuli o ka man'a o Leina Hiu i hoohina āku ai ia Lina Kula ilalo. A oiai ua Lina Kuīa nei e waiho a | make ana,na hele aku la*ua wahi īlio nei a ma ke poo o ka ui, a aoa ae la oia ; no elua manawa, me ka hoonunulu ana ] aia hoi ala mai laua Ui Lina Kula ala, j a hina hou ae la oia maluna o Piuke, a honi iho Ia ma na papalina o Piuke, aka aole he wahi mea a onioni iki ae o ua Piuke nei. Nolaila ku ae la ua Lina Kula nei iluna, a pane ao la i kana māu aikanē, Mai makau no'u, no ka mea, kokoke e loaa ka hauoli ia kakou. Aole i ha! aku ua Lina 'Kula nei e o kana aloha no keia, mamuli auanei hauhili na makau me ka ui i ke Kiaaina, oiai aole i poina iaia ka hoomanao ana no kana mea i hanai ai a nui, a ku iho ai kaena a'ua Piake nei nāna iho kana loaa. Aka pane hou aku la ua Lina Kula nei, E noho olua ma keia rumi, a e hoi ae hoi au ma kela r'irai e kahi hou ai i kuu lauoho a hoi hou mai au, a mai makau ol'ua no keia kanaka, no ta mea ua' make mua no oia, n nalo akū la ua Lina Kula nei no kekahi rumi, a pani mai la i ka puka, a wehe ae la hoi oia 1 kona mau pono kane u pau a koe hoi kona muumUu moe po, a noho iho la oia maluna o kekahi noho nani, a o kana mau aikane hoi ?ua no ma ka rumi a Piuke e moe ala, a o na āikane hoi a Piuke, eia nō lākou ke noho nei ma ko lakou wahi. i noho mua af, olelo aku la naekfskahi aikanē, e hele paha kakou e koi.ua i ka kakon ai- i kane ? Pāne aku ia ka Malama moku, v Aole, na hiki no pela, oiai ua ike no oia i kana mea e hana ai, no ka mea ua maa au i kana mau lmna. I ka ui'Emalina a me ka haia'wahme e noho ana, ke noonoo nui nei oia no~ keia mau h&na knpaianah», o ka make aku hoi i« o keia hīna e ana nae hoi knu aikane ilalo, nolai!a aole i maopopo iaia keia mau hana. Oiai oia e noonoo ana no, aia hoi hele ana kahi Leina Hiu ā hawanawana iho lā ma na pepeiao o kona haku Pyike me ka i ana iho, E ala, a e huna hoi i kou mau helehelena, a e komo aku oe ma keia rumi mauka nei, no ka £aeā eia kau mea e imi nei iluna nei o ka moku i keia hora. īa wa i ala ae ai ua Piuke nei, huna ae la hoi i kona mau helehelena ā komo aku la ma ka rumi & Lina Kula i komo ai, a ia Pinke hoi i wehe aku ai i ka puka, aia hoi ua halawai aku la ka ike a | kona maka me kekahi wahine ui e no- j ho ana iluna o kekahi noho neyii, me | kekahi muumuu lahilahi anapanapa; hoi e uhi ana ma kona ili, a e luhi ehu ana hoi kona lauoho ma o a maanei o kona mau poohiwi, wahi a ua Piuke nei i pane ae ai, He oiaio o oe no ka mea a'u e imi nei, eia ka oe ua hiki mai nei. īa wa i lele aku ai ua Piuke nei maluna o kana aloha a honi ae Ia lauā iloko o na kipona āke aloha palena ole, oiai ua loihi na !a o ka imi ana o keka hi i kekahi, a elike me kahui ana o na ao opua eleele elua a haule mai ka ua, pela iho !a na mau ui nei i Iiookui ae ai a hookuu iho la laua i ka ai hoopau a ke aloha, a o ka ua Lina Kula nei hoi ia i puana ae ai: A o ka'u hauna pau no ia A niniu mai oe maanei. A i ka hoi pono ana mai hoi o ke aloha aka puuwai, ninau hoi ua inueui, I hea oe kahi i hele ai ? Pane aku la ua Piuke nei, alia oe e ninau mal ia'u ia ninau, mahope ak\i ia, aka owau ke mnau aku ia ōe, Fohes oe i hiki tnfti n©i ianei ' oiai ua haaleli» aku nei no hoi au ia oe i ka hale alii * Pane mfti !a u» Vi Lina Kula n like me ka mea i hoike ia aku ih onkoii i ke!a pnle i ha!a, « me kous kulūknhi ana aku i ka paa lole kane e u aiho suk iluna o k» papahele, a no kek mau meft Lt»ft Kula e hahai nei, ua hoopaui* ko Piuke m&nao hoohuoi. 1 ■ ' I

la Tva i komo lioke aku ai ka ninan a tia Lina Knla nei, O oe no anei kai noa ae ia'a me ka apana koftio ati 1 i mnalo ae ai ma ka puka aniani ? \ Ar, owau no kai non akn ia oe, wahi a na Piuke noi. īn wa na pane hou aku 1« ua XTi nei, he oiaio, i ko'u wa i pa ai i keia apana komo, a ike iho ta au o ka apana komo no o kaua, nolaila hoomanao ae Ia au <5 oe,/nokft mea "nana i nou ae, a o ko'u hoorr,iimai aku la no ia, a oia ke kumn i mmaua. Mekeia mau huaolelo | i hene iho ni ka aka a ua mau ui aln, a no ka hoihoi paha hoi kekahi no ko Iana hui hou ana. f!oko o keia manawa i ninau hou aku ai ua' Piuke nei aia oe i heā kahi i noho ai ? Ala au i kahi o ke Kiaaina e noho noi, "wahi a ka ni. Pane hou aku la e Piuke, « aia i hea ka ui a ke Kiaaina, o Emallna kona inea. Kahaha, kai no hoī o ka'u punalua no noi ia, no ka mea ua hahai mai oia ia'u i na mea a pau mai ka mua a i ka hope, owau wale no nae kai Iohe aole kekalii mea okoa e ae, me kona'hooikaika ana mai hoi ia'u e mare maua me kela keiki Mon do Host, oia ke kumu nui o ka uilani ana o ko'u manao, a ua lohe mai au i-ke kumu o kou lawe ia ana i ke aupuni aikanak»j no kou ana i kekahi mea ponoole i ka wahine a ke keiki atii. I ka lohe ana o ua Piuke nei i keia mau olelo, kulou iho la pia ilalo no kekahi mau minute, aka pane āku Ia kanā aloha, inai hookaumaha i kou manaō no keia mea, a mai manao lioi oe e huhn āku ana au ia oe, aole pela ko'u manae, aka i hele mai nei no au e huli ia oe, a ua loaa ae la no hoi oe, a eia wale no ka'u noi ia oe e mare ia kaua ma kon aupuni nei, a pau ka mare ana aMla *oi kauni no ko f u aupuui, a aole oe n lohe i kekahi o ia mau olelo. īa wa pane aku Ia ua Piuke nei, me ke kaumaha au e kamailio aku nei ia oe no kela mau ololo, a hoaha la āuanei j hoi ka hewa, a āōle no au e hoopoino aku an'a ia lakoa, no ka mea ua aie nui | au i ko lakou lokomaikai. , ' Pane aku la o Lina Kula iaia, e kuu 1 nloha, mai hoonui ae oe i kou Ieo ma! ke kamailio ana, oiai eia no oiamawaho i nei kahi i noho ai. ' j E kii aku hoi ha oe iaia a lawe mai j iloko nei, ke oluolu ia nae hoi e oe, oiai' aole i poina ko'u aloha nona* wahi a ua Piuke nei. 1 Kahaha, he puuwai paha keia i piha i ka olaola ma ia mau mea, a koe wale aku no ka mea i ike ole ia e kaua. īa wa i ku ae «i ua Linā Kula ala a wehe aka la i ka puka, me ka pane ana q.ku i kona mau hoaloha, e komo mai olua iloko nel e Ike i ka mea ā olua i ike ole ai mamua, a o ta mea huna hoi a'u.i hni mua nku ai ia oe e kuu aikane, nolaila e komo mai olua e ike iaia. īa manawa i ku ae ai ka ui Emalina a me fea haia waihine a komo,aka la ma ka ruml a Piuke ma e noho nei, a i ka ni Ēmalina i komo aku ai, aia hoi ua hoopuiwaia oia i ka ike aua aku i na heleholena o Piuke, kana aloha hoi o nā la i hala, a o Piuke L.oi ua hookahaha loa ia kona manao i ka ike . ana aku i ka ui Emalina e komo ana i ka lole i kupono ole i kona ano, oiai he wahine oia, h he lolo kane nae kona lole, a ua hui ae la lāua iloko o na kikiao makaui a ke aloha, a he wa ia uo ko ku-, pihkif, a i ka mao ana ae o keia nja,u haawina, uā loaa iho la he mau luanp maikai ana mawaena o lakou» a o ka, hopeua o ka lakou mau kamailio &ua uo na e pili aua i ka m&re o Piuke me Liua Kula i oi aku ai&uua o ua mare i mare iā tu& ke aupuui Eube. 0 keia mau manao mai ka Ui tvulA mai īio ia. Aka ua pane aku <a o Piuke, O ka hopeua o ka loaa aua 0 ka uiave lianohauo ia kaua ho poino uo ia, oiai he inau hana keia e hoouluhua nku ana i ka manao o ke Keik* Alii Atago a mo ke kane i hoopalauia me oe, isc»!a!!a e noonoo kau» ma ka me» k«t>ono, a ua maikai hoī ia i la manao o ka l?i Lina Kula, a ua hoo- © lakon na hora o ia po ahiki 1 k» w*nwh\ a mamua ae o ke kauī ana o k« hor« 5 o ke kakahiaka, ua pane «k« 1« Vi nei. Pwha la makou, e no ho oo makoa iluua nei o moku ahiki i k</knua wa e māire h a! * ' 4 (A wako\* ot£#J