Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 33, 14 August 1886 — HE MOOLELO KAAO NO LEINAALA, KA IPO HOOMAHIE A NA UI EKOLU, KA NANI E HINA AI KA MANAOIO: KA UI E HAULE AI KE KUPAA O KE Kihapaipua o Elenale KA MAHINAAI I PIHA I KE ALOHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO LEINAALA, KA IPO HOOMAHIE A NA UI EKOLU, KA NANI E HINA AI KA MANAOIO: KA UI E HAULE AI KE KUPAA O KE Kihapaipua o Elenale KA MAHINAAI I PIHA I KE ALOHA

Ke Aniani Liilii o Tuberina, Kokiiula « c, n. Kaem*e. Hela 24. * '*' j Eka mea lielohela, e loaa ana paha j ho pahaohao ia oe no ka nalowale liouaa ana «; Leinaala iloko o kola paha kupapau, h hoea aku la i kahi mamao ioa. Ae, o kana pu no kai pahaohao no keia mea, "Kaua pu no i ka unu. I ka | wai o ke Alialia", a me he mea la, iko j kaua noonoo pu ana iho, na ka mana oke Aniani Liilii o Tuberina i kokua 1» eka hua kulina pahaohao ake Kilokilo Wahine o Poinikia, a oia no ko.na mau mea nana i lawe me ka ike ole ia ena kanaka pookolu a hoea aku ja 1 kahi e Ioa; aka e ioaa ana ia kaua e k» mm holuhelu ma keia mua aku he waLii uiuiki e hiki ai ke manaoio ia na keia Aniani no i hana i kēia mea kupanaha ke hiki aku kaua i kahi e hookolokolo ia ai o ua poe Kiai nei.

Oiai ka pouli o ka po e hoalii ana malaoa o ke Aapuni o ka Malamalama Aiohilohi, aia o Leinaala ke aīo alailokoo ia poali iluna o ua aina Kamahao la, ke nana ae la kona mau maka iloko oka pouli ma o a maanei, me ke ake nai e ike i ke Kihapai pua o Elenale; ai kekahi manawa, e kulou iho ana oia iialo a nana aku i mua, me kona manao ke hookokoke aku nei oia i kahi o na Kiaha Aniani ka puu make iiope loa hoi i liooiioiio ia no ke kiai ana ika mea e hele hewa ana maluna o ua aina la. Oiai o Leinaala e hele ana ma kona alahele, me ka hoomaopopo ole iho o ke alanui paha keia ana e hele nei, aole paha. Aka koe wafe iho no na hoomanao ana iloko ona ika nolu ona iiauu oliuli malalo o kona mau kapuai wawae malaila oia i lioomaopopo iho ai, aole he alanui kahi ana e hele nei, he pono hele wale aku no.

Oiai oia e hoomau ana ika hele i mua, aia ka hau anuanu (oki ili o Alika) oua aina ala ke iniki mai la ina papalina nohea o aa ui kaulana la; aka ua lilo ia mau mea iaia i mea ole mamuli o ke kono a ke aloha, a 'oia paha ka ka mea haku mele i kanaenae ae ai

"E hele ana la i hea o ka ua Pahloa, - E halihali ana paha i ka ukana ake aioha."

I He manawa loihi loa keia hele ana 0 Leinaala, lohe aku la oia i ka hauwawa mai o ka leo o na kanaka o na Kia- : ha Aniani Ekolu; hoomaopopo ae la oia, ke hookokoke atu nei ka au 1 ke alo o ia poe kiai, kuu puu make hoi o kali mai la ia'u. Ma kahi he hapalua mile i koe a hiki aku i kahi o ua mau Kiaha Aniani la ekolu, ma ia wahi i noho iho ai o Leinaala ilalo, a na na aku la oia i mua, ike aku Ia oia i ka laina o na kiai e ku ana mai o a o; no la mea, wehe ae la oia i ke Aniani Liilii o Tuberina, a ninau iho la, "E ke Aniani Liilii o Tul>erina, pehea kaua e hoea pono akū ai ma kela aoao o na Kia ir * "Eia au la ua wela, ua wela i ka eha lima ole, Ua ku pouli ka manao, Ka i ala noho mai 1 ke kapu." Pane ae la ua wahi Aniani Liilii ala, "E hoomaa'aku oe 1 ko kaua hele ana imua, oiai ua moe o Mari-orodo i keia manawa, nolaila na !m nani o kou mau helehelena i liui pu ia iiie ka hiehie o kou kulana, oia na mep nana e hoopakele ia kaua, a e lilo auanei ke kupaa o ua poe kiai nei i mea ole i kou nani," Ia manawa hoomau aku la o Leiuaala i koua hele ana i mua me ka uiakau ole, a i kona wa i kokoke aku ai imua o ke alo o ua poo kiai la, ia manawa l&kou i ike mai ai a hooho mai la me ka i mai, "Eia ua Kupua uei." Ao ka manawa no ia o lakou i iiele mai ai imt.B, p hopu mai la ia Leinaala; a i ka manawa o lakou i ike mai ai i na hele helena o Leinaala, liaalelo iho la lakou me ka hoopuka ae i ka olelo, "He oi aku keia o ka wahiuo nam uui wale; ua oki mal pepehi kakou." I mai la hoi kekahi poo, "Aole, e hopu kakou, mahope hulm mai ke Alii o na Alii ka Hāku o na Haki <k ko kakakou hookan wale." la aianawa 1 uoo hou mai *akō\i a

hopu ia'oia, a.ia ws hookahi no hoi o Leinaala i hapai ae ai i kooa iiau lima eloa, a kau pea aka la imua oua poe. kifil s!a rūo ka i aku, "Eia kuu uiau liina, e nakii iLo oukou a paa, a e hau- , hoa jho oukou mo na kaula uuiani : e paa ala a|ia ko oukou mau lima, a o Uwe aku ia'u iloko o ke Kihapai pua o Eieuale, i ike aku au i na aiaka o kuu aloha; a e pepehi ilio oukou ia'u imua okonanlo, , I ka panina hope loa o na olelo a Leieaala i kuemi liope aku ai ua poe kiai a puana like mailai ka olelo. "0 helen-O Jiele ma kou alanui imi aloha; na kou nani i hoohina i ko nLakou raanaoio, sna kou ui hoi ]. lioohaule iko makou kupaa ana; ake palo maopopo nei makou i na kauoha a ko makou bar ku; o hele.*' A huli ae īa ua poe kiai nei a hookaawlile ae la i ulanui no Leinaala e hele aku ai. Oia» o Leiuaala e awlwi una i na kaina a kona mau kapuai wawae mawaoaako&n ona laiua koa eku ana, ake lohe aku la oia iLa huaolelo a ka poe ! hala ae la ona o 1 mai ana, "Ua pakele aku la ia kakou he make mai koe i kela." I mai la lioi kekahi, "Oki loa aku lakou; o kakou ka poe i kaulana mai kt hiko mai no ke kupaa; aka, i keia po ua hehee ko kakou kupōa e like me ke ele paakai i pulu i ke kuaua oka Hooilo; —a ua kaulana hoi ka ohaqa Nulomeli i ko lakou muimuia ana iluna o ka nanī o na pua; aole anei eoi loa aku ko lakou akoakoa aua ma na aoaoo keia pua, a kakou i ike iho la ika nani, a e hookuu aku no lakou iaia me ka maalahi e like me ko kakou hookuu ana i keia po,"

Ia Leinaala i lioea aku ai ma kela aoao o na Klaha Aniaui Ekolu, ua Looiaau aku la no oia i ka liele aiia imua me ka ikaika i loaa iaia; a i kekahi mauawa, e noho iho ana oia ilalo a nana aku i ke Eihapai pua o Elenale, ihe ke ake e ike wale aku i kana mau laau, aka, ua alai ia mai kona ike ana e lyi pouli nui oka po, i hui pa ia lioi me ka paa oka aina ika uahi, a oia na mea naua i hoopale mai i kona ike ana aku i ke Kihapai pua o ke aloha.

No ka manawa loihi loa keia liele ana o Leinaala me ka maopopo ole iaia, ake hookokoke akujiei oia i kahi a kana aloha e noLn ala; aka alawa ae la o Leinaala i hope i koua alahele, a ike akn la oia ika wena mai oka malanlalamai iluna oka Lpkowai o Tube.rina, a ke hohola mai la īluna o ka Moanakai a Leinaala i alo mai ai; a i,kolia iiana hou ana aku imua, ike akula oia ina pain pa pohaku oke Kihapai ! pua o Elenale ike pouliuli mai imua ! ona, he hapalua mile wale no ke kaawale mai iaia aku; a ia manawa i wehe loa ae ai ka malamalama e hiki ai ke ike ia ke kanaka i kahi mamao loa, a no ia mea i hele aoao ae ai o Leinaala ft komo aku Ia oia iloko o kekahi I?,au hihi i kapaia he pua Honekakara, i noho iho īa oia ilalo, ma ke ano ua maluhiluhi ika loa oke ala o kana liuakai hele; a nana aku la oia maka hakahaka ona laau hihi ina paia pa pohaku Topaka oua Kihapai pua ala a ke aloha; a ke ike akn la oia i ka oili mai ona laau maluna oua pa 'la aike ku pohai mai hoi a na koa e kiai ana iaia; a no īa mea i puana ae ai o Leinaaia i ka huaolelo. "Aia kahi o kuu aloha i noho ai, a pehea la au e ike aku ai i kona mau maka ? īfnoho anei au maanei nei e kali ai a uhi hou mai ka poeieele ? A i ehia lioi a'u kali ana e pono ai, oiai eia au i kahi e ike aku ai i kona kino. Ae; eia ka maluhijuhi maluna o'u liahi i noho ai, ake ano mai nei hoi na hoopoluluhi ana a ka hiamoe 1 ko'u mau Hhilihi—A, ua ike anei oe e kuu aloha i ko'u mau ehaeha 1 Aole; owau hookahi no kai ike ia mea." A halelei iho la kona mau waimaka, me he mea 'la aiā ke aloha iloko o kona | puuwai kahi i hoonaue ai.

Mahope iho o keia manawa, lalau ilio la oia i ke Aniani Liilii o Tuberina iloko o kona poli, a waiho iho la oia mamua ona, a kau aku la kona poo iluna olaila a "Moe kkn la ke kini o lalo tia ahiahi, £aa ka m&lo & Kaikioe i ka pohu, PaUala ka ihu, uouo 1 ke Kaaa, Kuhelaliela i ka lai o ua kuahiwi, Ka waiho UiaHe a ke kula o Kaiolohia, Ka lele maopu ika wai aka Niuilu." Ēka mea heluheīu, ma kok wahi o waiho iho kaua i ua ui kaulaua ula o uioe ana i ka hianioe kapu a Niolopuo, a e nana ae kaua ike Kihapai pua o Elenale ame ke Kupua Mari-orodo. A $mh ae vmh ho>; ahi.