Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 37, 11 September 1886 — PANE LAULAHA. [ARTICLE]

PANE LAULAHA.

XJS KII'A ANA MAIA COMBDOA TŪOMAS AP. JUNJii3 iIA KA MOKU IiAUA AMEniKA "rBACbCK.''MAnŌNOLISLXJ ILOKO O OGATOBA M. 11. A HIKI I XANŪAKUS»V,AMJS KAPJJSA WILIAMA : COMPTOX BOLTON KINCII ĪIA EA MOKU KAUA AMHIIIKA" 1 VINUJBS»J«b ILOKO O OCATO!!A lK'iU. " Selu'2..". ' Mā 'm mau la naa he mau moīeupuoi kaawale loa keia; ahe poe aina i ike my,,ole ma ke ala loiho i piha i na papilikia e holo mai ai a kaa maaoel o Oape H«rn H""), q q nneano aoa e piha na makahlki 2 ae 3, mamua aeo ka ]oan ana mai o na pomaikai oka waiwai i hoouna ia aku mai kekahi awa a i kekahi. ona hale kalepa niii oia man la, o ka Hudson Bay Oompany Arcncy. 0 ka hale kalepa nni o Amenka, o lsry-' ant a me Sturges kai lilo i poo raalsna | ae ona poe kalepa Amerika e ae ma keia moana. ]

0 ko'u mauuo uole lakou i kukulu paa ī bale kalepa ia nei, aka o ko lakou mau ageoa uianuei lie komite ia Huanewell Esq.,mahope iho nae ia. 0 kooa kukuiu aua i koua liale poaoi, a na hoomau ia kela hale malalo o na hoololi aua a hiki i keia wa, & eia i oei wa ia 0., Brewer & Co.

O ko Mr. Hunnewell hoomaka aoa e kalepa ia nei ma konainoa poaoi, ma ka makahiki 1819. Aka nae, ma ka 1817 kona hoofauna mua ia ana me ka Moi a me na 'Lii, oui oia iluna o ka inoku Bordeaux, he kialua, he 160 tona, a ua kuai ianohoiia moku me kona uiau ukana no ka Laau Iliahi. Ua noho ae oia makekahi liou aliimoku mahope|uei7 I ka wa o ke kapena i holo ai ao e kuai i ke koena o na ukana, a e hqouna i na looa oia hoi ka Iliahi i Kiua» A , ma ka Sepatcmaba, 1818, ua ka'*. ho; oia no koua aina hauau ma ke alanui akn o Kina. Ma ka 1819, ua Lilo oia ī aliimpku maluua oke kialo» ThaUcieus, a. ua kuleaua pu hoi oia iloko oua raoku nei me ka ukona, a o keia pu hoi ka'moku uaua i lawe mai na misionari Amerika mua i Hawaii nei. Nolaila, o keia launa ana o keia haole i na Ln ua hoomau ia me ka oluolu a hiki ika pau aoa o koua ola. . r

Ua man hoi ka hilinai a me ka noho aloha ana o ka Moi a me na Lii.roe.keia haole, mai ka mua ai ka hope. Ua olelo ae kekahi o na Moi, " 0 kona tnau la loihi i noho ai, me kaaa mau liana pomaikai, i piha ina manao aloha no ko £ n aupuni, he mea ia na'u e hoomanao mau ai ia ia me ke aloha."

Ona kumu pomaikai oia mau |a e pale ae ai, ina aie koikoi i aie ia eka Moi, oia no ka mea i hoike ia e ka Haku Moolelo peoei: He Alii i kaa ona matia a pau ia ia liook'alii, 110 ta uiea, oia ka mea nona na aiua a pau, ,ua piea ulu a uie na kuleana e aua j na makaainana, elīke me koua makeuiake. Ūa hoakaka mai ka haku moolelo, iaa ano hana aka Moi malalo o keia maua, a. iaa kakou e naaa.aki»j ba hulo 0 ka oui ona aie ame na auo haua uhauha eluia ai ua dala iwaeua pka poe naauao, a poe hoi i hoomaa ia ma oa liann t>aauao a malama waiwai Uqi, a poe hoi i |>apa ia e na kanawai, alaila, ina kakou e noonoo iho ua ike keia Alti opiopio i na ano haua a koua uiakuakane, e hoohana a\ i da makaainana, e kua ia ai na Laau Hiahi a na ululaau. «me na hoolilo ana aklu" ia mea, no na jm a me na lako kaua, a ! me n» d *!a, am? na lole komukuai ntu o Eniropa, Amftika, a nie Kina, a me na mokn holoholo mo:uia. A oiai keia Alii e ike ana i kela maiv\ amo keia lanakil:», e heohana ia a! na mai k. iv. w.i ksin.tlii mai, no ua hikl !«o nv.\kai\n\ :» o:, uie Keia mau 1 Ui imi? lioi o ke'a m ui unu u pau maKope iho o ka make aua o kon* ui*,kuaknne, alaila hoohni ae la ia uiau me kona «»«> naanpo a haawiua, uhauUa ho», *ow kakou t- kanaiua ke olalp ae, heaha ht ke knmn toi loa ohi akn ai o km m*n ale mamua ae o ka pum. i īke ia | ISiA> ka (uon, aoheon v ha&wina elike U me k<-n» ka pnni rann * nvo ko -ikamai !u;li waiwni. 0 ka:ia .ue;i i ike, o la uliaulm i u4 - .1:

a paa s kona makuakane i waiho mai ai ia b, a me ka hoahu ana i aie a nui, ofa hoi ka aie a Comedoa Jones i ike ai e bati āna maluna ma.

Ua lawe!awe o Jooeaj kana.kana njp, ka naauao, ua ke ano o loan uiai ai ka ae hoopaa, amo nā kumu u ona aio i piha o ko m«»awa, a e noho aloha pu ai no hoi (ue ka moi a me na makaainana, a e aloha ia a. Az a me ke aopuni pu nana oia i hoouna mai. He poe keonimana i lioonaauao ia eaa na oihana kalepa ko Ilawau nei ia mauawa i hiki ke hooiaio ia na hana hoopono a

kaulike o kana ilawelawe ana. He maa makahiki mahope iki mai', ko'u hiki ana ia nei, a īioko no nae o na la e makamaka hou ann no iui hāna i lawelaweia ai, iloko ona hoomanao auu una lii, na haole ame na misīonan e noho'ana ia wa. 0 ko f u kokoolna mua iloko oka oihana sgena, he kanaka i piha ina noonoo maikai, a i hoonaauao ia Hoko^ o ka oihana kalepa, a.he kanaka i hifinai nui ia iwaena o na kanaka Hawail a ine aa haole, oia o L. Cham"berlain, n>e ia au i launa mau ai i na la a pau, ma ka noho'na ame ka oihana pu hoi, no na makahiki ke umikumamalna a oi, a hiki wale i kona wa i make ai, oia kai kamaaina loa īa Comedoa Jones, ka Moi ame na 'Lii pu kekahi. oia kekahi i olelo mai ia'u i ke kanaka makaukau a hoopono o Jones.

Ona manao a Comedoa Jones iao «ku ai i ka Moi, e kauoha ia na kanaka [a pau e hiki ana ke hana, e haawi ae i Ike Kiaaina i (half pieul) 67 paona lliaIhi, a e hoolildia ia mea e ua Kiaaina nei

00 ka hookaaimn i-kenmian aie, ā"āōHē" boi no kekahi tneti e ae, he kalai n^&uao 1 aiia ia, no %a mea, ua lilo ae la la i mea e paa ai na Iliahi oia hope aku no ka *hookaa ana i na aie, malalo oia kauoha; a." e naa ole ai la ina i ohi ia ma k« ano maa mau i ka poe naaupo, ina la ua lilo ike kuai ia no na mea aka naaupo e mākemake ai, ;i e koe ai no Ia i» aie uei aole e hookaaia. "

Ma heia kalai naauao ana, ua po na mea e kaa ai oka aie, toailoko mai o ke kuaiu loaa o ka aieia ia wa, me ka hoomahuahua hou ole aku ina wa haoa o na kanaka, a me ka oi ole aku o Da kau o lawe ia ai mai ka ululaau aku, mamua aeī ona wa i papa ole ia ai. A uamau 110 ke kuai ia ana o ka lliahi a biki i ka wa i pau ai o ua laau nei, oia hoi he 6aB paha inakahiki mahope mai, elike la me na kope ona moowaiwai imua ou. :

Ke ike nei au ma ka la 1 o JDdkeuia* ba, 1534: He 1393 piculs ia Y6loateer a me Griffin ma ka 7.16, $9,973.88, lawe ae na liio $>l i no ka pa haneri 2,039.50. Koo $7,82438.

Ma ka moowaiwai imua ou, o ke kumukuai o ka IHahi maikai he $6. no ka pieul hookahi, ake ike pu nei «u, ika Iliahi ona ano maikai ole he $3. oo 3,000 pieal. Oka uku moku i Kiua #1.50, ao ka uku hoopaa poho e liwa ai ke kumu lilo a me fea uku oioku $9, no ka pieul hookahi.

O ka Gomedoa Jooes i haawiai hesB. im> ka pieul hookaui, e haawi ia ana maanei, no ka hookaa ana I ku aie, a he pa $2. a i ole 331 pa keneU ioi aka maniaa o ke kumukuai īuau. .

Ua iikei keia me k& hoemi i kekahi mau dala o ka aie r ame Ua la e hookaulike ai xue a% dala puka o u« ms& i kuai ia, a ua ui&u&o iu kel» mau kuai aaa he ui* kepono, aok u*e paha i makepoao loa, iua e hoouuio{X)po ** k* p)Ukk «me iin iilia maopopo ak « u* b«ua © k mau la

M« kekahl hihia hooj>oua(x«io kaika- *« ī komo pu ti n« me !to«. B. C. oki ok e uoho KomWuua a KaaiWn Berit«ak »na i Fek 1845, a ke uei «u 1 kekahi hnole ka}«pa k«hiko i kukulu » i hoike, i kaua m&u pane no na uiuau e jilli ana ioa puka, <rfeio UMti oia peuei; "Ua kau m&kou in» puka a kiekk» uo ka mea» he ]oihi ka mauawa a u\akou e kali ai i ko o&k»u uku ia wal" | ' Jah i laem. ; Houololu, Oahu, S^temnba 15, l?S6j u» m<u na K.aili

a m«? L'iKw bsfiuk*us ; .