Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 39, 25 September 1886 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.

Unukiia no Ko HawaiiPoe Aina. Helu 62. ĒNA HOA beluhelu, e waiho iki kakou oiaaoei i ke kamailio apa no Pi uke, h e huli ae hoi kakou e nana ia Liua Kula, ka mea hoi © hoehaeha mau ia ana ka manao aloha no kana kane.

Oiai o Lina Kuīa e noho ana raa ke aupuni Haila, a hala ae ia na la 5, ua iiui ka uiuau ana oua Lif a Kula nei uo kana kaoe i ka Ilio Leioa Hiu, a e hai aku ana uo hoi ka laaa Ilio, aole i make o Piuke, eia no oia ke ola nei i keie. luanawa.

I ka lohe ana o Lina Kula i keia, ua koi ikaika loa aku la oia e hele laua e huli, a ua ku a uluhua loa maoli o Leina Hiu, nolaila, ua ae aku la ua wahi Ilio nei, kaa ae la lana maluna oka moku, a holo pololei aku la no ke flupani Hao.

Ma keia holo ana nae o laua, aole ī manao kabi Ilio e loaa io o Piuke ia laua inalaila, aka, he makeinake wa!e no kahi Ilio e lawe ike aiiiwahine ilaila, a malaila oia e lohe mai ai i na i»ea a paa e pili ana no Pinke, i hoopauia ae kona manao ua make kana 'kane.

Oiai laua e holo ana ma ka moana,

a hala ae ia na ia i, ai ka anioa ia o kalima ona ia, kaiewa ae !a laua mawabo o ke aopuai Hao, a o ka hala aoR aku no hoi ia o kana. kane Pioke maluua o kona waapa, ahe hapaiua hora pah» ko kaawaie, mai ko Piukehaia aoa aku ahiki i ka wa i ku mai ai o ka moku oke aliiwahine ma ke aupuoi Hao.

Xa laua i ku aku ai, ua eleu ae la ua wahi Leina Hiu nei ina mea a paa i ka makaukau, a hookuu aku Ia i ka waapa, a holo aku la laua i uka oka aina, a ia iaua i pao aku ai, aoteiekahi kanaka i halawai mai me laua, no ka uea, ona kanaka a pc.u, aia lakou ilpko o ka pa alii kahi i huna ai ina kino kupapau a Piuke i pepehi ai mana hora i hala ae naamua.

Ia laua nei i pae aku ai, ua lele aku !a laua i uka, ao ka manawa no hoi ia oua wahi Ilio nei i honi aku ai ika hohouo mai o ka uahi o ka ili Lflgeona a pane ae la ua wahi Ilio nei, Kahaha, hanaino iho nei ka paha ua haku nei o'u i keia aina a pau loa na kanaka i ka make, ake holo la ua haku nei o'u no kekahi aina aku, kolohe maoli no kau haim e kuu haku, aka ua hiki no, no ka mea, tia hanau ia no oe e hana e like me~l§lff:

Ika lohe aoa o fee aHiwahine ika nunala o kana Ilio, ga»e aku la oia, Heaha keia au e namuuaoia mai uei e kuu Ilio ?

Ia we paiie aku la ua wahi Ilio nei, Heaha mai hoi kau, halia wale mai ūei uo ia'u ua kahoaka, ua hala ke aloha a kaua, aole paha e loaa ana i keia aina. 0 keia haua a ua wahi Ilio nei, he mau haua hunahuna wale iho no, no ka miea ua ike mua no oia ua hala o Piuke, a aole no hoi he makemake o Leina Hia e loaa o Piuke ia laua, mamuli auanei kau mai ka hoopai a Piuke malaua ona, nolaila keia hoolalau ana oua wahi Ilio nei, aka ika lohe ana oua aSii wahine nei, pane aku !a oia, ina pela, e haalele kaua i keia aina, a e holo aku kaua no kekahi aupuni akn.

Paue aku la o Leiua Hiu, nlia, e hele mua kaua e ninau akn i ke a!n o keia aina, ina ua kipa mai ka kaua uaea e huli nei ianeij a ina aole, alaila holo hou aku kaua no kekahi aupuni, aae mai la hoi o Liua Kn!a, » he!e nkn !a hoi !aus.

Oiai laua nei e uaue hele »na nae ka maoippo ole, ua hal&wai akū !a !atia

me kekahi kauaka, a ike oiai la hoi oia i keia wahine ui, aua hoi i ike mua ole ai mamua, a ia maeawa i nioao aka a* o Lina' Kula, A\iheti 1a ka haīe o ke alii ?

Uaue uj;u 1« k(j kHiiuka, © hele oe a halu uiwkh) oka uj<»l lu, u uia ka hale o ua alii la. Haawi aku la ke aliiwahine i ka hoomaikai, a hele aku la keia me kaoa wahi Ilio, aka hahai akn k iio krt kanaka mahape oua.

Ia laua ihiki «ku ai ma ka pa alii, ua hamama ka puka, n komo aku la laaa nei iloko, a e noho mai aoa no hoi na alii a me ka poe hanohano ma ka lanai oka halē, ai ka ike ana mai o lakou i keia wahine ai_e komo aka ana,

ua hookaene pono ae !a lakoa iko !akou mau ooho.

' Hele aka !a o Lina Kala ama ke alapii o ka lanai, bu iho Jā oia a haawi aku la i ke aloha, a panai pu mai la no hoi na kamaalna, aka o ka Moi Wela Baba!a, ua ku ae la oiaa iho ako la e lalu lima pa me ka ui, a ua ike aku la no hoi oia I na helehelena kaamaha o keia wahine, nolaila, ninuu aka la ke alii, Heaha ka hnakai a ka ai ? Paoe akn la ka ui, He haakai imi kane. Pane aku la ke'alii, Owai ke kane o ka imi ana ? O Piake, oia ka'u kane mare, wahi a na aliiwahine nei. Ia manawa koke no i pane mai ai ke alii, ua ike au i kau mea e imi nei, a aa lilo hoi oia i hoaloha maikai no 4 a, a o kona hala ana aku nei no ia he hookahi hora mamua aku nei, a hai aku la ke alii ina mea a pau i hana ia e Piuke mamuao kona haalele ana iho ika aina, a i ka lohe «na oke aliiwahine i keia, akahi no n lana mai kona inanao aoleka i make kana kanē, nolaila, ni«

na-n±iou~~aka lalTō _ alīiwāhine, Pehea kona ano 1

Ia manawa i hai aku ai ke alii, He kanaka opio oia, he nani kona maa hēieheiema, noha Ina a'a i iko ai, a aia ma kona !ima hema, ua muumuu kona inanamana uuku, ahe uliull maikai kona Inuoho, he olnolu, aua like no kona loihi me a*u nei.

I ka lohe ana o ke nliiwahine i keia mau olelo, ua knlu iho la kona man waimaka, a pane aku ia, He oiaio, o ka'u mea ia e irai nei, A aole anei oia i hai mai ia oe i koaa wahi i holo aku nei?

Ua pane aku la ke alii, Ua lohe au i kana olelo ana, I holo aku nei oia no ke aupuni o ke kanaka hiena, oia o Pelio, a pane hou aku la ke alii. E hoi kaua iloko oka hale e hooluolu ai a pau aekekahi poluea moku, a'aila holo.

Ua ae aku la ke aliiwahine, a pii aku la laua nei a komo aku la no ka rumi hooki'pa, a hele mai la hoi na alii a me na poe hanohano e ike ia ianei, a hoo luana iho la lakou nei me ke kamailio ana no ke kumu oko Piuke hela ana a haalele hoi i kana ui, aua hue pau aku la hoi ua ni nei no na mea a pau i hana ia, a i ka makaukau ana ona mea ai, ua naue aku la īakou no ka ru-

mi ama. Oiai lakou ma ka papaaina, ke lou 'la a lou mai na Kuhina, ao na alii a me na poe hanohano, ke iuiki la ika ua mea o ka nani lua ole o keia wahine aei ana lakou iloko o lakou iho, Heaha ik ko Piuke mea i haalele ai i kana wahine ui, ina na kekahi o kakou, aole e hana ia me k6iß, p'ela ino la na'ol&lo

a keia poe. > Ika pau ana oka lakou ai aua, ua hooloana iki ae la lakou ma ka rum]ī hookipa no kekahi mau minuie, a aole i liuliu iho, ua pai ae la uo ua Lioa Kula nei uo ka hele una uia kaua hua kai hele.

la wa uiuau aku la ke alii, Pehea, ua law» pouo uo kou uioku i ua »ela ?

Ae, wahi ake aliiwahiue, ua lawa i ua mea a pau, aia mauawa uo iku ae ai ke aliiwahiue, akuaela uo hoi ua mea a pau, a iho aku la 110 ka napo.

la lakou i iiiki aku ai uia ka ua iiaawi ae la ua aloha lulu liwa, a kau aku la ka ui Liua Eula me kaua wahi Ilio, a ia mauawa uo i aoa ae ai o Leiua Hiu uo hookahi uee aku la ua waapa la me koua holo pale ua ole uo kahi a ka moku e ku aua, a ke uwa aku uei hoi na kanakn a me na alii iluua o ka uapo, me ka olelo aua, Kahaha, i hookahi no ka aoa ana a ka Hio, ō ka holo wale aku h ne k? ia o ka waapa, ua like !oa no keia wahine

me Piuke ka mana, a pi!i aku lā uohoi ka waapa ika moku, a kau ae ta lana iluna, pau na hemahema, a holo aku 1q laaa do ka lana huakai imi kane.

Ena hoa heluhelu, «ia paha kn niunu nei ko oukou manan, nohea hv wanpa hou okn moku kupun, ko hai aku nei au ia oukou, O keia wnnpn, no ke aupuni hu)la no, oia no kn waapn o kona makua{(ane i liolo «i o ike i kana kaikamaliine, « oia no keia waa'po, n m&muli oka maoa oka T!io mai kona fyaku mai, iiilo ai keia waapa i waapā' holo loa. A maahei.e ua hoa heluhelu e waiho iho kakou ike kamailio ana no Lina Kula a me kaua wahi īlio, oiai ke holo pololei nei laua no ke aupuni o ka hiena Pelio, a e liuli ae hoi kakou no ta 'na kane Piake. Oiai o Pioke e aua no keia au"puni hookahi no, me koua mnnao paa e hiki ana no oia i keia aupuni ana e manao nei e holo, aka oiai oia ma ka moana, ua hala ae la boi na la elua, a ma ke kakahiakanuī poeleelo o ke kolu o na la, a oiai no oia o hiamoe nna mohope o kona f aapa/a e hanu malie ana hoi oia i na ea oluolu o ke kakahiaka a na kehau e lawe mai ana, aia hoi, ua hoohikilele ia kona moe anā mamuli o kona honi Ino i ke ala huihui o na j>uh o kē aupuni Uwea. Na keia man ea aala i hoala ae i ua Piuke nei a kaaka* ae la kona mau maka, ala ae la oia īluna, a ike nkn la i keia aina e hohola mai la iluna oka ili kai, a mai luna mai hoi o keia aina ko ala a ian<?l e honi nei.

la manawa nana pono loa aku la keia, aole nae he ike pono ia aku, aka o ka pouli pu mai mamua a me ka moani mai o ke ala o na paa, oia ka mea nana i hooia mai he aina keia mamua, nolai-

la hoohnli pololei ae la oia i kona wah waapa no ua aina la, a iloko o na sekona pokole waie no, halulu ana ua wahi w»apa nAI nn o t>« »iaa le. ——- Ia manawA »le aku 1« keia iuka o m aina la, kauo aku la i kena wahi waapa a kauoha iho la i kone. waapa e like »e kona hana ana ina ke aupniii Hao, a haalele iho la keia iua wahi waapa la, a helo huli aku la i kauhale okeiaaiūa.

A oiai hoi keia e liele ana iwaena o na mala pua, ua ike aku la keia i kekabi hale, ua hihi ia hoi ua hale la ena paa kanu o kela ame keia ano, aua paa hoi ka puka oua hale la, nolaila kniholakeia me ka nalu ana iloko ona, knpanaha maoli keia aina, i hookahi no ka hale o keia aina, kahaha, ua ike mua no pahā au i fteia aina la, a i heala ko'n wahi i ike ai, me keia mau olēlo enu ana iloko, ua hoōholo iho la oia e hele aku e kikeke ma ka puka, nolaila hele aku la oia a mā ka puka, a kikeke aku la, ao ka wa no ia i hemo mai ai ka puka, a ike aku la i kekahi wahioe ui eku mai ana me na helehelena oka hoihoi ame ka maaleanni, aia manawa »o lioi i lele mai ai us wahine la ehoni iaia uei, me ka pane ana mai, E kuu aloha iia hauoli »o, no ka mea, ua hiki mai la oe Aikeia manawa, ua piha kahaha loa ia o Pinke no keia mau olēlo a keia ui.

Maanei ena hoa, mai kuihe ko oukou manao no ka loliloli mau oka kakou moolelo, oiai ma keia walu aku e komo ana iloko o oukou ka hopohopo no ka loaa ole o Piuke.i kana wahine e au mai nei'i na ale hnlilua oka moaoa, a epau ai hoi ko Piuke ike hou ia ana ma n& aina ame na moana "no kekahi mau mahina loihi, ama ia hope akti paha e ike hol ia ai oia, mamuli o na hooikaika palena ole aua a koua hoaloha Legeona, a aole no i nele ka hanpu ana iloko o oukou no keia anpu ni, a e kohd koke iho ann no Qukou, o ke aupuni Unwea no keia a M 'kakou Piukei pae aku ai; ae, oia no ka oaio, a penei kahi moolelo pokole. . Ma na heiu mua aku nei ua ike kakou ika hoi hou aua oke aupuui i na iaea aoua ia aupuni, a me ka mea e kuko aei e kaili ia Piuke i kake nana. Aka o ka malauui ana o ke uuuuui Uwea aia ma kfi poho o ka liuw o Aoko Eleolo.

A oiui lakou ma ko aupuui Ahi,he u»ea uiaa miU) I keia ui Polu ka ike ui&u aua lua wahi Uuua u pau & Aeko Eleolo, aao ia uiau oua, ua liele aku la oia e Uali i kahi i w&iiio ai oua aupuai Uwea la, uie ka ike ole mai o Aeko Eleele a me koua hauau mua i keia hana a ko laua jx>tu.

Oiai nn Polu nei e hnli ana ma na #ahi hnna a pau a Āeko aia hoī loaa aku la ua aupuni Uwea nei iaia 6 Waiho ana ilokoo kekahi pahu kn nani, a lawe ae la ua ui uel i ua aupuhi hi n huna aku la ma kekahi wahi okoa nku. ' '

Ikn hala ana «e o na la elua mahope iho, ninau aku Ia ua TJi nei i kft mnnn Poln, Pehea ke ike a!a no anei oe

f« wn pane mai o Mtvtjn Polu, Ae, ke Ike nei au iaia, aia no oia iloko o ke 1 Hao i keia manawa. 1 Pane aku la.ua. Ui nei, aole ka oia e j loaa ia'u i keia maaawa, aka eia ka'u : ia oe, e uaua oe, a i ike oe ia Piuke e holQjaua uo kekahi aupuni hou aku, alaila hai maioe ia'u, i kii aku au iaia i kane ua'u, a mai no oe a hai iki i ke kaikuatvua o kaua a me ke kaae a kakou i keia mea. la manawa, pane mai la ka manu, Ina e ioaa kela kane ia oe, ola na iwi, mai manao oe he waiwai kekahio kela Aeko Eleele, o ke kane ia, no ka men, oia mea au e manao ala e kii, he moo puna ia na ke Kupua Selobiona, he! Iho, al|a he kanaka no oia, a pela pu no hoi me ko mea au e manao la e kii, aka nj| ko'u manao koho wale no, e lilo mai ana no oia ia oe, ■ la manawa i pane aku ai ua Ui nei, Pela anei kou manao e kttu manu ? Ae, pela no ko'a manao. īh manawa pau fa ka laua nei kamailio aaa, a eia no hoi ka manu Keokeo ke hoolohe nei ika laaa kamailio ana, aole nae oia i pane ao a hai aku hoi kt Aeko Eleele. A iiOho hou aku Iā laua nei no elua 1b hon, aia manawa i ike iho ai o manu Polū īa Pinke eiiola ae āna maluna 0 ka waapa. īa manawB, pane iho la ua mauu nei 1 kn Ui Polu, Aahea oe, eia o Pioke In jln ixi» maluun 0 Bra pa, eia oia ke hookokoke aenei no ke aupuni o ka Hiena Pelio, nolaila e wi'kioe i keia manawa, o hiki koke ae : auanei oia ma ua anpuni la.

Ika iohe auu oka Ui Bolu, ua kii koke aka Ia oia i ua aupuui Uwea le, a huna iho la iloko o kona poli, a kafi iho la oia do wa e poeleele aku ai, no ka.maao ka wa kupono wale uo iae hiki ai iaia ke hele, a oia uo hoi ka wa e Mamoe ai o Āeko Eleele ma, ama ka maua hoi o Manu Polu, a pau ka iku aua o Aeke Eleele i na mea huua e hana ia nei. Ike ahiahi ana iho o ua la la, a uhi mai ia hoi ka po maiuna oke aupuni Ahi, ia wa i paue aku ai ka Ui Polu i kaua mana, E lele kaua i keia manawe, a hiki aku au i kahi a Piuke e holo ae la, alaila hoi mai no hoi 00, a na 4 u ponoi no hoi ka hana ana aku e like me ka hiki'-ī'u ke bana.

Ia manawa, ua ae mai la ua manu ln, a lele m&i la iaua a uhola iho la ike aapuni Uwea aaa k&hi & Piuke i pae aku a», a kakou hoi i ike mua aenei, a oia ae la kahi mpolelo pokole no keia Ui e hoao aei e kaili ia Piuke, ae ko ioana no hpi ia manao ona, nolaila e kamaiiio hou kakou no Piuke ame ka UiPoiu.

. Oiai o Piake e ku ana me ka manao kanalua uo keia mau mea nna e ike nei ua hopu mai la ua Ui nei ia Piuke no ka (oa oka mauuwa, a paa mai la hoi ko»a nHLU poohiwi, a pane mai la, £ |»& ORA i aloha ai, ka mea hoi nana i hooliloi ko'u mau noonoo maikai i mea e lia niau ai i4awa a pau, ke noi aku uei au ia oe e komo mai oe iloko nei.

I keia mauawa lioi aua Ui uei e ka-1 mailio uei, aia kekahi o koiia mau wa> : wae ke behi ta i ke ki o u| aupuni Uwea la, a e like me ka itao aoa o ka maka pela ka hikiwape o ka lele aaa ae oua aupuui la ika lewa, ahe kalana ana ka ua Piuke Dei i ike, a i nana hou iho ko ianei hana, aia laua nei Ika 1eWa kahi 1 lele ai, h« ka uiakani i ka ua tnea he tffaraa o ua aupuni ue\ i ka !ele/ pau ka ike awa o ua Pinke nei 1 ke kai, ka aioa hoi a ine oa mea e ae a pau, a hookahi w<Ue no aua tuea e ike uei 0 tia kuhi paka uaawa 6 ka lewa.

, la wa kouio aku !a ua Piuke uei 110Jko oka hale, a uoho iho la« ake kani Wi hoi kn aka aua Fi !a, a heue \va!e Uiai !a no hoi ka Piuke aka, ano la 'mea i nitiau mai 41 o P iuko, E ka Fi Wkau oka !awe aua mai nei la'u, <>wai kou iooa ?