Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 45, 6 November 1886 — HE MOOLELO KAAO NO ANE LUDIANA, KA UI E HAAHEO AI KA AINA O HIROMA KA Hale Aniani o Wanadeina; A O Ke Kauwa Hooko Pololei. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ANE LUDIANA, KA UI E HAAHEO AI KA AINA O HIROMA KA Hale Aniani o Wanadeina; A O Ke Kauwa Hooko Pololei.

Helu 6 . !' ♦ ; MOKUNA 1L Na Huakai Ehiku a Comcrade—N» K Akea i makau ole ia. IUE KEIA MAU huaolelo i howwiwi aka ai oia i kona hele ana, aole i emo kona hele ana aku, hoomaopopo aku la keia na kokoke loa oia; a i kona halo ana aku, ike aku Ia ia i kekahi wahi koi aniani uuku e oki -ana i kekahi kumulaau, me ka raea ole nana e naa ia ia, a olelo ae Ja ua Comerade nei/— Kupanaha, aole au i ike i kekahi wahi koi e like me keio, o ria koi a pan na ke kanaka e paaVoki.aku i ka laaū, ao keia hoi, nana no e oki; nahi kalii kauwu hooko [iololei." Me ia inau olelo i hookokoke aka ai o Oomerade i kahi aua wahi koi la e oki ana i ka laau, aia hoi, lele aku la ua wahi koi la he mau anana ke kaawale mai kahi ana i oki mua ai; a i ka kokoke hou ana aku a lele hou ako la nawahi koila he mau ananaj hon ke kaawale; a no ia mea i olelo iho ai o Coraera(ife, "He mau maka no ka pulm ko keia wahi koi e nana mai nei ia'u," a nee hou aku la oia imua rne ke ake e hopu aku i ua wahi koi la, aka lele loa aku ia oia a halowale loa. Ma kahi i nalowale aku ai o fee koi i ukali aku ai o Comerade a hoea aku la oia i ke alo o kekahi pa hale nui i hoopuniia e na inalahoani a tne na ano pua a pau; a i waena oia pa kahi i ku ai o keleahi hala Kakiila nui, lw< G hale -k« kiekīe, he 120 puka aniani ka nui, a maluna pono o keia hale he wahi' towela poepoe.

I ka ike ana aku o ComerHde, hauoli loa ia oia a awiwi aku la oia e hiki i ka puka o-na pa.la, a i koaa hiki ana i ka puka, nana aku la oia i Ua hale nui e ku mai la, ike aku la ia ua hamama na ipuka komo a me na ipuka aniani, aka, aole he maalo kanaka mai, nolaila komo aku la ia iioko, a hiki i ka ipuka o ua hale 1», kahea ako la keia me ka leo nui, " Anh<?a kanaka o keia ha!e?" Aole nae he inea i pane mai, aka -lohe aku I;i oia 5 ke koele a kekahi mea; a i kana hoomaopopo aku, me he mea la, he laau kookoo e hele mai ana, a no ka nianawa pokole, ike aku la o Comerade i ka boea ana mai o kekahi elemakule ua heie a kolopupū, a o na alu o lona mau papalina, ua l'ike ia me na ale o ka moana opikipiki; a q kona lauoho, ua like ia uae ke pena keokeo ke aniani, a e luhe ana a kaa-o i ka papahela. I ka ike una mai o ua elemakule la ia Couierade, lena tuai* la kona mau maka a ninau niai la, " Owai oe e ke kaaaka opio ?" u O Comerade ko'u inoa," wabi a, Oomerade. " E hele ana i hea kau huakai hele e Oomerade," i pane hou mai ai ua eiemakule la. " E hele ana au e imi i ka«u kaikamahine i lawe ia e ka naau aloha ole," wahi hou a Comerade. I mai la ka elemakuhy u Ho uiea paakiki loa ka loaa ana ia oe, iua ua lawe ia oia e ke kanaka, alāila loaa ia oe, aka iua ua Inwe ia oia e kekahi am'la o ka luku, aluila aole e loaa ia oe." Ja manawa no i kahea ruai ai ua ele makule Ia me ka leo aloiia, " E kotno mai oe e kuu keiki iloko nei, a e paioa iho i kou aina ahiahi, no ka mea, ke ike aku la au ua pololi loa ia oe, a he loihi hoi ke ala kahi au i hele mai nei, a he nui hei na la i hala o keia huakai hele i hala ia oe. Komo aku la o Cotnerade, a lalau iuai la na elenmkulo la i ka lima o Comorade a i mai la, " E k«u keiki, o kau huakai imi i kau kail;atnahtne, he mei paakiki lea ia, malia paha ua niakn oia, a i ole ia, aia {»alia i kekahi aina mamao loa aku a pohea la e loaa ai ia ee ? " I auu la o Cumerade, " lua aole oia e loau ia'u he kiuo ola uiaoli: aiaiia, e lux»ka)k;i no rui ē loaa kekahi o kona mau iwi: ina ho mau keakoa un\ ko'u j alahele. aolo. ia he t«eā uo'o e hoi hou ! at i h.ipe," l'.une mai la iw elenmkule la. " Ina [H'la. e knu keiki, e ae no anel oe e hoo kauwa uiaina'u ielima makahiki: alaila

e hai aku no au ia oe i kalii i lawe ia ai, ua kaik&mahīue nei au." i hou akq la o Comerade, " Heah» kift'u haoa © poho ai me oe." 1 mai lana elemakulo la, " E kukulu oe i mau heile mahopo aku nei o ko'a hale i hookahi ta.osaīii elua haneri s iwakalua kapaai ka bā, amikumumalua kapaai ka lauhi, umikumauialua ke liekie. Naō ponoi no e 010 ina jml» iloko o koia mau ululaa, boi mni kapili." I aku ia o. Comerade, ( " He oiaio, ua ae au.o nobo ianei i na nae he mea ia e loaa ai ka'u kaikamahine, lle manao nei; ao, aole e pap ana ia*u keia mau bale iloko ona makahiki elima, aka o ko'n wahi no paha keia e noho ai a pau ko'n ola, nolaila e hoomanasvanni no an e like me ka h»ki ia'u,"

I kekahi la ae, mlahope iho o k» pao nui o ko laua aina kaknhialm, hoomakaukau ae la o Comera<le i kana mau moa h«na a hele akn 1« iloko o iiln laau, a hoomaka aku ]a oia e oki i na la&u, Oi»i o Cpmerade e n.anea ana i ke oki i ke Uuinu laao, lohe ae la oia i ka owe a u?» pahlolo mamua aku ona, t> i kana iioomaopopoaku, Maina 010 papa malaila, ia manawa i haalele ibo ui ia i kaua koi, a hele aku la e nana, a i kona lioea ana aku, iko aku la ola i na - pal7iōīo he hookahi haneri e 010 ana i na laau, me ka mea oie nana e 010 iho, ao na papa e moku ana mai na laau ae, ana kekahi hamare nui e kii a paila ina kahi i makemake ia e hoahu. I ka ike ana aku o Comerade, i iho h» ia, " Kupanaha, ma ko'u aina u ma k:i hale kahi o'u i haoai ia ai a nui, aole ua iikeikekahi mau pahiolo e hanaanaelike me keia; a manao nei au, ina au e iue aku ana i ka luna nui o keia mau mea huna, e noi aku no au i keiu mnu paila papa na'u." Ia manawa i hele aku ai o Comerade i kahi a na pahiolo e hana mai la, a i kona kokoke ana aku, leleaeja.ua paila papa la iiuna a nalowale aku la i ka iuu ona laau, ao na pahiolo hoi, pau loa aku la iakou ika nalowale. Nolaiia, i hou ae ia oia, — " Eia hou no ka hoi keia mfta kupanaha, pehea la i maopopp ai i keia poe pahiolo ame keia pailā papa i kii mai nei au e hoopoino ia lakou, i pau'aku nei lakou i ka nalowale."

Me keia mau huaolelo i huli hc ai o <Jotnerado a hoi aku la i kauhale no koou aina awakea, a i konft hiki nna akq 1 kau hale, ike akii la oia i ua {īaila papa h e waiho ana raa kahi 1 kauoha ia ai iaia e -hana; nolaila, manao iho la oīa pa ua elemaknle lu no p*ha keia raau kauwa. * Huli ae la oia a komo aku la iloko o ka hale a noho iho la laua e ai i ko laua aina awakea, aka eia ka mea haohao loa ia Coiūerade, eia ko lauu walii iloko !oa 0 ke kuahiwi, ua pau nae na ia o ke kai, me na io holoholona, ano ia mea i nioau aku ai oia ika elemakule, Nawai 1 lawe mai i keia uiau ia ianei." I mai la u» eiemakule ia, " Na lakou no i hele mai a pau ianei, a o)a ka kans, eainei." Aoie i pau ko Oomerade pohihihi no keia haina a ka elemakule; nolaila, inanao iho la keia ua huna uo ua elemakule la ia ia. Mahot>e iho o ka pa.u ana o ko lt»ua paina aua, heie hou aka la o Comerade no kana apana hana. Nelaila, e waiho kaoa e ka mea heluhelu ia Comeradē a e nana ae kaua i ka mea nona keia kaao. MOKUNA 111. Ka lima o ka mea pakaha wale—Ka Aina i hoonaue ia ke aloha. 1 ka wa a Apoluona (Diabalo) i liaalele iho ai i ka halealii o Comerad"» me b»ua ukana makamae e pai aua i koua liuia, oia ka moa nona keia kaao, kikoo aku.la oia me kona may katm»a lele, a lele ae iu pia i ka lewi me ka ikaika; e like me ka halulu aua o kn \v,ii {ualuua 0 ua mauowai, pela ka o ka hululu ana o koua mau eUeu; 4 na k< ia lialulu 1 hoopuehu ae i iu\ holoholon i o ke kula mai ko lakou moe ana i ua po la, a o mauu lu>i 6k * lewa, lele o («ipai ae la lakou uia leo I&kou ulthele me ka weliweh nui, a hooiuauao ae la lakou o Diālx)!o keia e hoi aua i kouu aupuni o Hiiouiai kaimia, " Ke Ahialo i; " a lua ia iuoa paha kaua f ka mea heluhelu e kamailio ai, oiai, o ka Aina o Iliioma i oleloia ai, he uma i hoopuui ia e ke ahv I ka mauawu i hala aku ai o pialwlo, aia oia ke kamailio !a kia iho, " Naoi ka wahiue lokouiaikai o kela, i ka haa wi aua mai uei i keia keiki ua'u." Me keia man huaolelo, i hikli pono aku ai o Diahola i kona aupuui, gj. waiho aka 1h eia i ka hanai aua o kana kaikaamahiue nn ka lima o na . ahane Lt-get)na, [No ko'a pulo ae.]