Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 49, 4 December 1886 — Na Kahoaka Pahaohao o Hawaii. [ARTICLE]

Na Kahoaka Pahaohao o Hawaii.

Tle mauawa loihi i hala ae nei, ka haka pono aua ona maka ona aupuni naauao maluna o Hawaii. Ua loihi pa la o ka noho hoaloha ana oia aupani me A'mericH Huipuia, a ua nui na lawe* lawe kalepa aua me . Aole wale

•,npia o ka liooi iā ana aku o na lawelawo aua walaila ko kamu i kuleana ai o Aooerica nei malaila,- Hka qi«i o jua mokupuui oia aupuni, oia ko kakou hoalauna kokoko oaa ka Pakipika upi, b o raakou ūei kona mea o toalu ai oiai e mau ana ka noho lioaloha ana a me ka loaa maa ana mai hoi o ka pomaikai ina o na lawelawe kalepa ana. Ua malama ia na hooponopono aupuni ana o Hawaii ao ka manawa loihi uia ka Huia o na Hawaiī maoli, aua ulu ae he mauao iloko o lakou —o ka poe naauao o loko iho o ka aiua, ua helu ia lakou raa ke kulana naaiini o ke ao uei. Ma ka hoomaopopo ana i j ke ano o na mea e hana ia nei malaila i { keia manawa, ua komo mai ka hopoho- j po uiai ke kolo hou mai Ia ua hana o j ke au poeleele a me he īnea e kauo hou, hon ia aku ana paha na kanaka i na hana Uoomanakii o ke au i hala, a e lumai ia aaanei iloko o ka pouli ka malamalama e poha olino uei malaila i keia mauawa Ua loaa mai nei na napepa o Honolulu a ua piha me na hoakakn ana no kekahi mau haoa e hoala ia nei e pili ana no ke an ia Kamehameha I. Oko makoa mea kakau malaila, oia kekahi i hoike mai mawaho ae oka na nupepaUa hoomaopopo ia mai, uamakemake ia ona Hawaii wale no ke ku ma ka aoao o ke aupuni a na lakoue hooponopono na meii a pau. Ua loaa he moenhaoe i!oko o ks Haloalii, a ua kauolia ia na kahurin. a me na kuhikahi puuone e hele aku e lioakaka i ke ano o ua moeuhane la; ua hele aku lakonahoike pku imoa oka mea nana ka moe, ke makeuiake nei a ke manao nei na haole a lumai loa ika lahui Hawaii, a i mea e manalo ai ka moe, he mea pono e kauu ia k« Hae Hawaii a me kekahi man iwi o na 'lii kahiko.

Ua hooko ia kein man haua i kekahi po i hookaokoa ia no ia hane. t T ii lohe ia aku ko k«ui kapalili oka leo o ka pah \mn alauui Nuuauu, he puali koa e ukeli Aun 1 ke kaa aīii uo ka iliua kupapan. Ika hiki aua aku ika pa ilma «lri, «n weho īa na paui o ka H«le Kapapan Alii, puolo ia ae !a ua mau iwi nei i ka fiae Hawaii a hookoiao ia aku )a »l«iko oka ihna; no kekahi oiauawa, aa wehe hou ia bj»ī «h poOlo uei, a b»li hoi m%\ U k« haakAĪ me mk h#iohelena hauoii, a e mali dfia na koa m«i ka pu«hi noi.

Ua hm>maopopo pu ia iiiai tio hoi ua kukuUiia tumī he AUahm Matu i kapaia

— a ilaila e tuV.il m »!u ia ai keia mau U»n« hooouaun ku h I° r

Lo mau hiolnoua l-. U?• (uiiko ana o hiki mai ann ka manawa e nalowak» akn »i k« naanao mni na Looponopouo napani ffba aku, a e akaa ae aaanei a heīelei aku ka ili oka poao e «Li la, lualoua o ka lahui holookoa.

I moa uae e ili ole ai ua hoahewa aua maluoa o na Hawaii, lie meu pouo e aaoa poao ia ua lipike uua a, ko makoa mea huli mea liou malaila. Ua olelo mai oia, oka mea uaoa o lioolala nei keia mau liaun .aole ua ke kauaka Hawaii maoli, aka ua kekaln haole o Kipikoua ka iaoa, i hoolilo iaia iho oia k* makuakane o ka Moi, ama ia hana aua ana, ua kaawaīe aku oia raai ka I>ohai aku oua haole. Ke hoomaopo- ( po uei makou i keia iuoa uo kekahi kanaka Pelekane, aua kipa mua'uku hoi ma Ilawali ma ke ano he kahuuapule Moremona, i hookohu ia uku o B«rag&ma laiia e holo ilaila e hoohuli mai i na kauaka, a e hoomakaukau hoi i ke kulauakauhale. o mulailo, iaa e hiki mai ana he mauawa e w ela loa ai a hiki ole hoi ke malama hou ia ka hoomana Moremona mo Uta, alaila ilaila e loaa ai ka puuhonua. He mauawa pokole mahope iho, ua kapae bō !a ua Kipikona ndi i kaua mieiono/ a hoolilo iho 1» laia iho i kanaka kalepa,

Ma o kaua mau alakai aua i ka wn i noho mai nei ka Ahaolelo. ua ku ao !a

he papa kahuna, a uu hoouua ia ka aie miliona i Lailana. He mea maopopo loa aole loa e loaa aila ke ina pela ihō la ke ano o ke aupuni, he poe kilokilo ahe poe kahuna ka poe uana c hookele, e aho no.k» hoouna aku i.ku aie imua o ka Moi o Walana, n malia o loaaJmai ke elala, alaila ola ku makapehu.

Ma kekahi mau wnhi, e )ohe ia ana wa hawanawona on», ona alnkai aua keia a ka poo moremoua uia o ka uolio pailata aoa o I3aragaina lana, a o lioohalike ia aka aua me ko Uta »uo. Oiai lakou e hana aua o liko 1110 ko lakou makemake, e uana pono auu a e hakiīo aoa makou ina īuea e liana ia aua ma Honolula; oiai aole makoui makemake e liio ko makou mau poinaikai malaila i mea ole, ina e komo aku lakou iloko oka aie kaa o!e, ame ka hahai aua mahope o kahuna. , ' . Cdl. AlUi. —