Ko Hawaii Pae Aina, Volume X, Number 4, 22 January 1887 — HE MOOLELO KAAO NO ANE LUDIANA, KA UI E HAAHEO AI KA AINA O HIROMA KA Hale Aniani o Wanadeina; A O Ke Kauwa Hooko Pololei. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ANE LUDIANA, KA UI E HAAHEO AI KA AINA O HIROMA KA Hale Aniani o Wanadeina; A O Ke Kauwa Hooko Pololei.

Heln 15. MŌKUNA VI "

Ke alaoai o ka Uwila he waliine ka raea nana e liela, Ka leo weliwsli o ka Ueki!i, He Uwila ka mea nana i hoomalu, Na mea Loaoa a oa kupna He hehi lepo no n?i wawae o Ano Lu diana. * I aku la o Lueliaoa, "Aift ihea ka ha le aniaui o Waoaeleima?" I mai la o Waikalama, "O ke kuiou oaaoli o ka hule auiani o Wanadeima aole au i ike, a o ka welau o ua hale aūiaui la, oia kela e ku la īīoko o ka muliwai o Hoauaho, ma Kina. Aole nae 1 oi aku ka mana o īa hale aeiiāni mamua o ka hale aniani nona mai kona inoa." I aku la o Ludiana, "Ēlqa ka hale aiiiani Wanadeima?" "Ae;" wahi a ka hipa keiki, "akanae hookahi no o laua inoa, a okoa ko laua wahi i ku ar a me ko laua ano. Hookahi o laoa i ike ia, a hookahi aole i ike ia a hiki i keia la, a oia hale nae ka mea oi aku o ka nani a me ka mana mamua o na mea.a pau. O ka mea no na ua hale la, he kaikamahine aln lua ole o ka ui, a no ia mea, ua kaahele aku au ma ka honua a puni, e fke i kona | mau hiona neheooliea, a e lilo oia i hookamaaina no ko'u home, he ole nae ka lihi ike ia aku." "tJa oi aka anei kona ui imuno kaui e haaheo ai o Hiroma?" i ninau aku ai oLodiana, Owai aku la ka ui mawaho o ka'u e ike aei wahi a ua keiki la. "O ua ui la iio hoi ia i haaheo ai ka j aina o Hiroma au e hoohie mai la," wa- j hi a Ane Ludiana. | I keia wa i hene iki iho ai ua Ludi- j ana la, me he la, j Ua hene īki ka aka a ka opua, j I ka ike i ka wai o Lnhea, | Ka naenae i Mauliola, i I ka ipo lei a ke aloha. 1 I keia wa hookahi no hoi i ike aku , ai ka Uoa nanea a kamalii? oia no • Ka la hiki ae a nalo iho , I ke ku a ka nalu o Makaiwa, j Aole hu'a hele i ka hiki o pala wale j O Kauai no ua aina e noho ai. j Mahope o na hooniniau ana a laua, i [ aku la ua keiki la, "Heaha kau mau; mea make i hele mai neiP" "O keia ohe ana huinakolu, keia paa : kamaa lele, a me keīa mau kapa unahi pii, oia na mea mana a*u i kaena ai, j aohe kupua nana e pai ke pou o ka «i j e haaheo ai o Hiromfl," wahi a Ane Ludiaua. Pane aku la ke keiki hipa, "Ua 'manao au, he mea ole kena mau mea mana ke hiki aku oe i ke aupuni o Mararoa, kahi a ke keiki alii Uraraia e noho la ka mea nana ka maka aoiani alohilohi mana loa, e hoopoaeae i kou maka a lilo oe i makapo, nolaila, o ka'u e noi aku nei ia oe, eia ka hale, ka aina, ke kanaka nui me ke kanaka ibi, he lani iluna, he honua ilalo, ua ike iho la no oe i ke au nui me ke au iki, nolio no kaua e ke ahe lauae," Pane mai la o Ludiana, "Aole au e noho, e hele ana au e iuai i kuu makuakane." I hele oe a loaa ka makuakane, hoomanao mai i kau kauwa, kii mai a lawe aku i kanaka nou, wahi a ka hipa keiki Aole au e ae i kau, ke ole oe e haawi mai i kekahi mea mana e lanakila ai au maluna o kekahi mea, wahi a Ane Ludiana. Aole mea mana e ae i oi aku mamua o keia ohe ana huiuakoln, aka liookāhi wale uo a'u mea maua i maiiao ai, oia no kuu koko, Ē pepohi niai oo ia'n a uiake, alaila hookomo iho oe i kuu koko iloko o keia omole, a o lawe pu aku oe iloko o kou poli, & o kuu kiuo, e wa

iho iho mannei, fl lia kou mau kanakp. e makma o e M»i no lakou ia*o i kc3a amo Uein. !a nd liookahi kanaka o ka la hookahi, a mai helo oe aoi aku maujuu oim la s l)o Klnku hanei'i me kaoakola, a inn e oi /ileu maniua o Kiiln, e make ao au, uo Ich mea oka nui no ia o ko*u mau kanaka, ao ka nui no ia o ii& iu u 3akuu u kii mui ai ia'u. Ina au a nele i ke kiai in, o ko*u roauawa no ia e'make loa nl, oiai aole e liiki i kuā poe kanaka ke kiai i hookahi kanaka 0 ea la elua." Pano aku la o Lu<lian!v, "Heaha ka waiwni o keia koko a'n. °> malama ai V' I aku la ua llipa neī, I na oe olu i keia koko malunu o na p iu one anea, e lilo ana' ia walii i walii ulu no na laau; ina lie whlh kahawHi ole, u Klo nna ia 1 wahi kahawai wai kahe. ao na mea uiana a»a kupua a pau, o liio no ia i ipiea ole i keia koko. ~ • j Ina pela, o Inwe' io nu i hoa he)e no'a, wahi a Auo Loeliana. 1 keia wa i nioo iho a.i ka hipa i lalo ma kooa ano hipa, a o aku la o Ludiana z ka pahi ma ko kani-ai oua hipa la, a hoopiha iho la iko koko iloko o Oka omole, rao. ko kuiii -.u pu i kona aloha iioohui i kaua hīpa malihiui, a hele aka la oia-.ma kona ala hele huli makua, me ka waiho iho i ke kino puanuann o ka hipa e mqo hanu ole ana. la Lodiana i hiki aku.aī īwaena o na iiipa kiai o kona hoinau olelo, i aku la oia ia lakou: I kauoha ia mai nei kekahi o oukou e heie ako e kiai i ka haku o oukou, aia oia ke waiho la iiuna ona kualono, ua lawe ia mai nei nae kona koko e a'u mamuli no o kana kauoha, ia manawa no i hiaieni mui ai ua poe hipa la i keia mele, E hooinaikai ia o Waikalam» Ka mea nona ke koko kina ole Ea mea hrki ke hoolilo i na pua oneanea i ukilaau, Me na kahawai t?ai ole i mau waikahe.

A o ka leo hope o aa poe hipa la i hooho mai ai, oia keia, O hele e Ane Ludiana, a na ke koko o ka mea liala ole e waele i kou olanui hele. Alaila, haalele iho la o Ludiana i ka aina o Hipa Kane, a lele hele aku Ia oia malnna o ka !ewa. * A iaia e hoo. kikina ana i kona mau kamaa lele, ike aka la oia i kekahi aina i kahi mamao loa, a i kona hookokoke' ana aku, ia no i anapu mai ai ka malamalama o k.a uwila mamua ona, a hoomanao ae la 0 Ludiana, oka aina ka paha keia o Mararoa, a ke keiki ahi Waikalama i hai mai ai iaia, nolaila, wehe ae la oia 1 kana ohe ana huinakolu. Ia manawa i anapa ikaika mai ai.ka uwila, i panai pu ia mai e ka loo nakolokolo o ka hekili, a o ka manawa no ia i naueue mai ai ke olai, a puehu liilii ae Ia ke kino o Ludiana. 1 na alelo ana oleo ka uwila'no na apana he hookahi tausani, a lele poai puni ae la kona mau apana kino i ke anpnni o Mararoa, I ka elua o kana kaapuni ana, ia manawa i hooho mai ai ka leo o kekalii mea, "Ahao hele." Aka, aole nao ho hoomaopopo o na apana lehulehu o Liuliana. I kaekolu o kans k .apuni ana, hanlo iho la kona pulima m- > ka ike ole o na kiai, a aia ma ia pulima ka omole koko o Waikalama. ī ka manawa i haule iho ai keia pulima iluna o na aina la, na pa iho la ka nuku o ua omole la iluua o ka laau, a hanini aku la ke koko mailoko aku ua omole nei a pa iho la kekahi kulu iluha o ka pulima, a o ka manawa 110 ia i o!a hou ae ai o Ludiana, a paa ae la oia i ua omolela ma kona lima, a ike iho la oia, o ka hapalua o ke koko kai hemo iwaho, a he hapalua wale no koe iloko o ka omole, a ma kahi i pa iho a* ua koko Ib, he ululaau nui ke u!u ana me ke kahawai e kaho aua; a i ka inma dQa mai o na Kiai o ua nupuni !a mai waho mai, ua ike inai la lakou ia Liuliana aia iloko o ka aina. Ia manawa i hooknu mai ai lakou i ka uwila maluua o Ludiana, a ia manawa i hookuu aku ai o Ludiana i ko koko a pr, aku la ma ka wolau o ka uw!la a hoi hou akn !h ka nwiln i hope, a &i akn la i na Kiai. a par lon iho k lakou i ka make. a waiho neoneo iho !a ua aina nei, aohe kanaka, a koe walo no ke Keikialii Urami«.