Ko Hawaii Pae Aina, Volume X, Number 17, 23 April 1887 — Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAP KANAKA. KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui o Aeto Eleele. [ARTICLE]

Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAP KANAKA.

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui o Aeto Eleele.

K,y Eirr.i; iikt ;;axa 1 Ivawau 1 i'AM I'AA O.£AIXA l'O. Unuhiia no Ko līaieaii Pae Aina. Helu 9]).

| Paue uiaj Iu kaua Ii aiLainaliioe pe- : nei; /. ' Nawai hoj au I ike, aole paha o'o mea iiuuu i ike, pto ka mea aohe kupoa iiui nana e hehi ko kaua aiiia nei, o oe ,wale no, a hiki ole ka hoi p Aeko Eleele i keia wahi ka mea nonpi ka lewa nui, hiki mai la hoi ia mea. Aole e kuu hanai, ua iko ia kaua, wahi a ka lio keokeo. He hookahi mea naua kaua I liahai, wahi hou a Ica lio keokeo, oia 110 kuu haleu, ka mea noua keia wehi a kuua e noho nei, ke kaikunane hoi o kou makuahine. I E kuu hauai aloha, qa hahai īa oe ia Piuke, aua īke o Piujie ia, oe ma ka moe uhane, a eia ae Piuke a hiki mai, a aole hoi au e lq.nakila ke hoao aku-aa e kue iaia, uo ka mea, ua oi palua aku kona ikaika i na pani puka o Ainapo« - Nolaila, aohe a'u meai o haoa aku ai, oiai ua oi palima ae hoi ka ikaika o kona -i ko'u mau v,awse, au e makau nei nou, a aku auanei la an e hana aku ai nou, i nalo ni oe niai koua mau inaka mai. Ia manawa 1 ninau aku ai ua kaikamahine la i kona kahu hanai kalio keo keokeo penei. A nehea kona ano, he kanaka m no ia? : -j - ■ Pane aku la ua lio alii i ka haina o ka ninau ako kaikamahiee me kei» mau olelo. Ae, ekuu'hāuai, he! 115 018,'' he na'ni amo ka waipnl|e kona mau he : leleleua, me h'e meli haua momona ka ono o kana mjiu huaolelo, me he* mea la e kulai okoa mai ana no ia oe eka ui, a e hiki ole ai hoi ia oe e leupaa nou iho.

Pane aku la ua kaikjnriabiae uei pe» nei; Aole do boi oia e ae jjiai e lilo oia i kaue na'u? . A iua hoi no'u nei kaoa huakai e hele mai uei, ; beaba boi kou tuea o ka huua aaa ia'u iuai koua mau maka mai, ina hoi he ui io oia—aole uo e nelo ana ka eha q uei iwi aoao i ua Piuko nei. Auwe no ka hoi oe! i puoho ae ai u» lio keokeo la, kahaha, he keu oe a ka hanai apiki, kni no boi o ko'u mea ia e m»nao nei o huua ia oe, o iilo oe i ua Piuke nei, eia ka o kpu inanao no kahoi ia. O ke auo uui ia o huakai, e itni mai ana ia oe i wahioe oe nana, a i ka-: ne oia nau, a na ka o!qa ima e hookiekie i kona inoa, Eia nae ka mea apiki, he punua pee poli no ka ua Piuke a!^» f au e olelo nei e lilo nau, ae inoino ima paha ko olua noho ana, Pela io anei? \rahi a ua tii nei t pa { ne mai ai. j A»\ kai no hoi <> tlo'n kaualua ia e' noho aku noi nou 3 t.ol\ no hoi palia he 01010 Rtia inn tio hoi h| kauuka kaawnlo! iā, aolo auauol, he nui wale na wahiue a kola kuuaka, kokoko e piha ka elua' kauua, a hookahi no n&o ana wahiue 1 uiaw, 0 keia wahiue iuate, ua lilo oia 1 mea uioe ahano m na ui wahtue a pau o Ihlo o k<\ Ikmiua, a «U na \u a pau d ka m>i, ;\ e hlo ilo kou mau tiui i pau nona ke ike akn ob i kona m<uii helohelena. a mai pouo loa hoi i oia 1 mar? wahine rank, a ina kaii I ■ f I

kane no la hōi ia e mare aku ai 4 a e ola ai hoi ka noho ana o keia mua aku. Paūe aka la ua ni ala, iaa pela ua elemakule ka paha oia, no ka meu, makeaa uo la hoi uu wuhin'o uua, ku Imle nla hoi n kupai. ak'i la hoi ua lio keokuo ulapenel oia elemakule, aka he opiopio no konaman be?ciiejlcna, eiu iuw no kon» ui. ua hikiwawe loa ke ohohin ana 0 na ui iaia, pela i nni Jiikiwawe JōīTST kana mau wahine.._ , —A he, pela in kft Wfthi ft int knikamahine ala. Maanei e waiho kaua ,e ka ,mea lieluhelo no keia lio keok&o, a me Lana'hanai, a e aui ae kaua~nō kālīūakāl imi āl Piuke aoponi, e like hoi mo ka hoike a ke uhane ia Piuke e pili an& i4ttaoßfiFjwitEr. Ia Piake i kau ae ai maluna o na ilio. aia hoi nu ka makam a haalele wale, oka huila koke aku Ia no ia oua maa ilio ala. Oiai nae ua Piuki' ala e ahai ia auu enailio, moe mai Ia ka ohu, aohe i liuliu iUo, pa mai lu na aheuho makani malie, me he mea ala, he aloha ke ano. 1 Ikeia manawa hoi a ua Piuke nei e hookokoke aku.nei i mauma Uwila, na lohe aku Ia ua Piuke nei i ka pa-e auu mai o na leo like ole q ke anoano eeliia penei: E kuu haku Piuke e, k i oi o ka uoni aloha oe. Ia wa huli iho la na Piuke ala a kiiohi iho la ua Piuke ala ma ka aoao, a ikeiholakeia i kekahi aina naai lua ele, e ula ia aua e na uea ulu lie nui waie. la wa ua Piuke ala i pane iho ai i ua ilio—Eia ka aina malalo o kakou i Leia aekona. 4 la wa, pane ae la ua ilio, iDa o ka aioa keia, alaiU Uohi aku_|o maua mau hu#lo. fc lloko hoi o kefa manawa ua kaohi mai.ia aa Piuke ala i na huelo u ua mau ilio ala, aia hoi e like mo ka imo ana a ka maka, ua ku iho la keio 1 ka aina. E ka mea heluhelu, aole no paha oe e hoopoina ana i keia ama *v Piuke ma e hehi ala ko lakou mau wawee, oka o - Hauna Uwila noia. u Ia Pinke i ka iho ai iluna o ua ainu ala, fia hoi nana ae la oia ma 0 a maanei, a hoomaopopo iho la oia i keia aina, oka aioa no ia ana i ike ai ra« ka moe uhane. j Huli ae la oia a naoa i ka muliwai a me ke kamulaau ana i ike ai ma ka moe, oia maoli no, a me ka hale auiaui hoi, a eia nae kana mea i haohao aj, 'aohe ka lio keokeo ana i ike ai, aole pu hoi ka ui nona na hiouo, nani i like me ko Linakula.

HoU ae la oi« a nana i na pua aala o kela a me keia ano e popohe ana, a ua hoolilo nui oia i ka naua aua uo ko lakou naoi, a me ko lakou aala e momii mai ana. No kekahi mau minute kaua ku nua malaila, aia hoi ka ui hanai aka lio keokeo ke nana mai la ma koua man ipuka auiaui, a oia kaua i puana ae ai penei.

Aole io uo hoi o ka ui a ui, e ao aua aui ke pahele e like me ko na kaikamahine o ka honua, i loaa ai oe ia u a i noho loa ai oe me a'a a hiki i ko kaua mau la hope, aole au e hookuu liou aku ia oe iuaoe i ikemaka i ko'u kihapai maluhia ilei.

O keia na olelo a ua ui ala a hoi aku la ua ui kaikamahine la hiamoe ma ke ano hooinahua ia Piuko, a pnu hoi ka Piuk<- kilohi ana no ua uaui una e ike nei,

la mauawa 1 liOODiavi loa aku ai ua Piuke uei ak« ma ka puka, aua ha mam» tio boi kft paV« o ua ka!o nanl als, r nana nkn la hoi 6!« i na mon nnni l«s o!e o !oko.

Aka uooooo iUela Huko h tvo uiOii mc«\ mnikw 010 koojo \ya!e aua aku i!o ko 4 oiai r to -»ia ī kahii&iua, uōlaila ho ao aku la oia e kikeke 4 o i uoko uo boi na Piuke »1« i ko kikele a loilii, mo ko kahea ana, adbtj ys-s!u mea a »aa!oi»lo kanaka iki mai.

Ta pli koko a** 1& uo koun v,k?uki a iLa la ol«, - Ao, Uoookuli U Uoi ka onkou, &da au ko kouio aku uei, a mai noUo uao oukou a huhn mai ia\k

ka iaea, u oukou do kailiewa no ka '.1)00 mon Imlo, a iua Loi lie kui>aa, alaiIla naa ka iknikn tio e ike ia ai ua ai a I ko knpun. I īa mnnnwn oko ua Piuko uei komo ekn lf» no ia a kvi nnti keia iloko o ka I rnmi hookipn. ! X koia wa aua Pioko noi 0 kiloli ana j i.a lok >, nia.hol ike aola oia lua ua yaia ! 1 o u/» ī uiui «lu, a he mau kaikamahino m 1 0 moe ana iluna oko lakou tūau mWpiHāhi/ UJkft.meu apiki ma kana ike ans, oia .im_ka iiko o lakou a pau 4. iike īoa ko lakou mau auo, a me ke ano o ko lakou moe kuuilii kalalea aua, me he mea ala nao, aia maloko aku 0 napaia a ia nei e ike nu, aīa malaila lakou kālil i hiolani ai. Mu ka Piuko īko ana aku i ko lakou uiku heißbelena;-ire tmai. ii~he —ta*»ikai; muoli no, a i oi palua aku hoi i ko Li11ak.ul.tt.ui, u uu lilo hoi ia i mea hou i kona īke ana. I keja manawa hoi i pane iho ai ua, l'iuko noL pouoi. ; Ka'u.-- l ; J he kanaka no ka hoi o loko j nui la, ii ;il,: m mai noi hoi i ke kikoke ; a ho ole La pano leo ia ae, o ia nae pa- 1 ha 110 ka nui oka hiamof t eia nae hoi, he auo moe keia a ka he.pkalolie, aia no ka iu iluua. Oiai uae ua Piuko ala eku malie ana īuo ka oni ole } utc koua noonoo pu aua i kana mea e hana aku ai, aia hoi, ike aku lg, keia ika oui ana ae o kekahi kaikamahiue.

Eia.nae i. kona manuwa i oni ae ai, na oni like ou ia 110 na kaikamahine a pau e like mo ka oni aua o ka mna pe!a Inkou i or>i ae ai.

lke pu aku la no hoi ua Piuke ala i ko lakou huli like ana mai no kahi a Piuke o ku uei, a kaakaa like mai la ko lakou muu maka a pau, me ka mino-aka ,tuu mai ia Piuke, me ko lakou irfanao piiha, aole e nana aku ana keia, aka nae, aiu ilaila ko ia nei mau moko. I ko.lakou iko ana mai iko ia nei uaua <iku, aia hoi luamoe hou aku ia ua poe kaikamahihe ala, oke auo hookoluhe. v_,. r E ka mea lieluhelu, mai manao io oe he i ">.411 kriiknmahiue e moe nei, he 1 uo, aka uo ke aniani wale no a puni 0 loko o ua hale aīa, noluila ua noho ke a-ka rj na kaikamahiue ala ma na paia a paii 1, a ke naon aku me he mea ala ho 'l ko lakou ntii, aka iiole nae ia o ka oiaio. Oiai u i Piuke ala e nana ana ike ano o o'ka liaua a keia poe kaikamahine, ike iho 1-3 ua Piuke ala, he mau hana hookolohe wale no ka lakou ia īa nei. Xa wa huli ae 5a ua Piuke ala a hele aku la e hoala i kekahi kaikamahine» iaia nao i hele aku ai, aia hoi hookiii aku la leeia me ke aniaoi, a kuemi hope mai la keia me ka h.iha ana aku o kona" msui lima, ike iho la ui Piuke nei he anĪHui. I keia mauawa a ua Piuke net e hele nei iloko oka rumi hookipa, e haha hele aua keia ma na paia a pau, a poho ana ko ia nei mau lima ma ka puka komo o kekahi vumi. I keia manawa i ike aku ai ua Piuke net he romi maoli ka keia } a ike aku Ia oia i ke kino maoh o ua kaikamahinei e moe mai ann. , 1> wa ku aku la keia » uaua me ka pauo aua iho uiia peuei. Ueie paha wau e hoala ia oe? aole paha, hoala uo Uoi au ia oe, aoleuohoi au e hewa, uo ka mea ua ike mua euai uei no au ua ala mua no oe. a ua kaliea pu mai eei no hoi au ia oe, aole nae oe 1 ala iv., -'.-i, aole no hoi au i hele mai nei me ko iuo» aka i hele mai uei no au mo ka maika^.

Me km mau olcU> ua Piuko ala i' p;\uo ;vo :u n Uomo nku la koia a ku ma ku uouv; v> k;v ;uuo h uau?\ iUo la keia i ua, ui uoi, ua liolo uh UcUU«leua o aa iluno lUM «i noho 1 k& aak;» iv:»ik ti, o hiU oTo ai iua liapa ilio aT;i ko holo ak\i ms kek&Ui walu okoa uini, i kn ns moa o k* uiakaheLi i ka nani o !;oia ni.

Muuiun ovo u|e o koua mauao aua e UosUv aku i unlaikam&hiuo ala» u& Uuli ;,o oit\ a uo kola m&u kaika tusluiu"> o ai,v nwi 1h kok m»u rutiv;. uV' kcn>& Ue ui&u kaikaui& l\ino i 1 » tV, oU ka aolo.

laia uae i huli aku ai, īke aku la ia aia pu uo oia malaila, oni ae la keia pui mai la Jdo kelo» ,a pela aku ka ia Jiei hana ana aku a molpwn maoli 110 ke a-ka iloko o ko auiaui. Ia wa hoomaopopo lou ilio lu ua Piuke nei, aohe ka be 4 mau kaikamahine, aka ho 1 wale no. Huli liou ao la uu Piuke alii a me ka naan piUoihoi e Lupalili aua koua houPOi oa hoopa umlie aku Ia oiai kona lima iua oi ala me kaua mau huaolela nanalie penei; Ekaui e, aole anei oo e ala ae, aka aohe wahi mea a ata itrKe~o ua~kaikamaliine nei. No be ala ole ae oua ui nei, paue hou iho Ia no keia. _ E ka nani o tia naui n me ka ui o ka ! lewanei- -aole anei oe e nln ae, <(ke kauaaaaina hoi o ka hal9 nei. Ia wa i huli ae ai ua ui ala me he mea ala, ua hiamoe kulipolipo loa, a makili ae la kona mau maka, nana pono ae la ia a pane mai la. Owai oe e keia kanaka malihini i noho iek e ke onaonn. Owaa no o Piuke, k<* kaeaea o lalo a rae Inna nei, a m«i kti aux>uni honua mai nei au. Heaha kon kule&ua <> ka hiki ana maineiianei? He huakai imi moe uhane ka'u, wahi b Piuke. īmi moe uhane,' eia aeei iaoei kou moē'uhane e loaa, wahi ako kaimahioe. ■ . ■ ■ ■ ■■_■■ ■ ... • Pane aku la ua Piuke ala me keia— Ae, e ka ui. Ia wa na hoopuka mai la ua ui ala me na olelo hoMamaka'uka'u ia Piuke penei. E hoolohe mai oe, o keia aina au i hiki m«i la he aina kapu keia, aole kanaka e hiki ma keia wahi, hiki no ke kanaka he make wale no kōna aohe eola. No kou hiki aua mai uoi hoi, ano kon lohe mua ole paha, ke olelo aku aei aa ia oe, e ola 09 iloko o ko'u lokomaikai.

Eia hoi kou ike ana iho nei ia'o, 00 ka mea he kapu ko'u wahi nei, aohe kanaka komo, a ia oe hoi, akahi uo akomo ia,—E Piuke, eia ka'u noi ia oe. E noho oe me a'u, aole au manao ana aku he wahipe, he keiki ame na aina a pau malalo o kou ikaika, no_ka mea, ua ike iho nei oe ia'u, u mauuei oe e uoho ai a hiki i kou mau la hope o keia ola ana. Nolaila, ina aole oe e ae aua i keia mau olelo a'u, alaila ma ke alauui au i hele mai la, uaa ia nlauui oe e hoi aku ai a hiki i kou aiua, aolo uae au e ae &ku ia oe.e lawe i kekahi mea mai keia aina oko, aoie hoi ka waiwai makamae o keia aiua, aole ua kulu wai. aole hoi kekahi huna lepo, oia la e Piuke i lohe oe. I ka lofe aiiH o ua riuke uel i keia mau huaolelo., aole oua auo hopohopo j mai, no ka m«a, iia luiikai ua olelo i ! kona manao, uana 110 e koho e likeme f kona makemako. I' Nolaila na keiā iūhu mea e!ua, naua ! 1 honno e ao i kon» noouoo, oia koiainanaoihola tia Pluke n\a e hoi, aka poho hoi ka lohi o ka inaiua o ka moe. a in» boi no ka manao e boho, alaila 0 noho lc» ana, a e ha mai aaanei ke aloha i ka ohaua a me na waliine' a ua Piuke ala.

Aka nae, nooooo iki wale īho laua ua Piake »1», a nxae aka ta i ka i aua •k« peoei; * &Miw auauei 1& hoi īa hew», qoUq ho Imh p«Ua knuei, uo k& me«, i helo j&*i imā uo au e imi a loaa» atfkta uoho «o ao, aohe »'u uiHuao haxv ctu& aku tia km pw o Uojrs uo ks mea, uh oi ko'u i iūū u«i uo k<M& «iu& umuu* hu o ko'u omu oh«u» uwhope, A hc u&ui koi ia |u* kuo Uoi &u ike kuu&wai o kei* uh hiki uo lioip&ha, he aiua uo ka hoi keia» & heain hoi ka u o lioeu hou aku &i.

Ika pau iuia o u& olelo & u& Piuke ala, u& &Ia Voke mai la ua kaikaaiahino ala mo koua mau b\oaa lioouiahio & lalau ao U koua a»au luua a elua i kek*hi kauU £uU o lewalewa aua» & huki mai la ola, laia xto i liuki uui ais Loi \.u aua kekahUio keokoo» uoua Va hulu ai&i i like me \a Uaiu a o uo liojk«o--keo hka k»liv v u riukc i ike ai moeuhaue.

Aoua Ho a!a, oia no o Uwn«i ! maalea nai, a aolie on paha oe * P°~ ' ina iki eks mos lielalielu >na hann eū6 !es a keia Hokeokeo 0 maaea Uwi!a, i na hela roaa akr nef i hale, I tift lio eei e ko &bs nia kfi noao ok» [ moe, holi ae J» ua kaikamahine nei n ' pane ae la wo keia mau haaolelo peoei; —Auhea kuo Jole? Ia wa li&uiama &* lu ka waha o tia liu ia a iuai auu 1», a hopa īual ia ua kaikamahiae nla a komo iho la aa ui ala 0 oiaana Uwila. 0 keia lole, aa kioohinohi ia i ea raea nani o kela ame keia ano, ahe olinolino ka maka ke nana aku i kona nani. 1 ua kaikaeaahine ala i komo ai a paa kona lole, ike aku la ua Piuke ala, ua iianl® iiio kona ui i ko ua wahino ala a aa oi palua ae kona ui i ko kana aloha Liūaknla. nana ne-i 0 Piuke nae ke pahaoliaoh' a o kona naau no keia mau inea kupanaha, me kona olelo ana iho me keia huaolelo. Kahaha/ kupanaha maoH ka hoi ka hookalakupua o keia lio keokeo a nae keīa kaikamahine, aole uu l ike iwaeaa o na wahine Mua ae nel a'n 1 loaa ui e like me keia/ aka o kona ano no paha kein.

1 ua kaikamahine nei i koiao īho bī i kona lole a paa, a ia wa no i nalo iho ai kona lio keokeo, a noho ekemu ole aku la hoi o Piuke i ua ai ala, no ka mea ua oiloa akulkonn ui ame īona nani. Hoomaopopo iho la ua Piuke ala nona iho, tao he mea la he kanaka lawehala oia na kt>ia ui, aka aule pola ka manao o ua kaikamahiue ala o mauna Uwila. I kona ike ana mai ia Piuke, ua pa«e koke mai la oia me keia mau huaolelo hooheno penei. E kuu kane, kuu aleha hoi, mai makau oe no'u nei, a mai hooliilahila oe ia oe iho, no ka mea, o ko'u ano mau no keia, a e hahai mai oe mahope o'u oiai ua makaukau na mea ai ma ka papaaina i keia wa no kaua. a i hakalia ia kaua. No keia mau hnaolelo a ua kaikamahine nei, me kona olelo okoa mai no hoi he kane o Piuke nana, ua eleu koke aku la ua Piuke ala a naue aku la □o ka papaaina. Ia laua ma ka papaaina, ike aku Ia ua Piuke ala ina mea ai ma ka papaaina he oi aku ka maikai a me ka ono i oi aku mamua o na mea ai ana iai ai mai kona mau la opio mai a hiki iloko 0 keia la. Nobo iho la laua nei a ai, a no ke ano pakiko oka Piuke ai ana, ua ike mai la ua ui ala a oia kana i pane mai ai penei: E kuu aloha, mai hooiaaka'uka'u oa - i kou ai ana i keia mau mea ai, nau ia mau mea ai. Aka paoe aku la ua Piuke ala i'ka 1 ana aku. Auhea oe e ka ui o mauna Uwila nei ka mea hoi nona ka mapuna leo a ; a i lohe aku nei—he aloha au nau,—a eia hoi ka'u panai no ia— E kuu pua magenoria—o ko'u ano mau iho Ia no ia o ka ai pakiko. I ka lohe ana aku o ua ui ala o mauna Uwila i na olelo hoohenoheno a ka kaua hapa ilio kolohe nui wale, palula ae la oia i kona waha me kona mau manamanalima liilii, a hoike mai la ua ui ala i koua hoohai ia Piuke ma koaa mino-aka ana mai me ka hoohie pu mai no hoi, ame he mea ala, aohe no e kalā kahiko i make mua ai manao ia Piuke.

A pau ka laiia nei ai ana, ua hoi ae la laaa nei a ma ka rumi hookipa noho iho Ia laua eei. I ua mau ui nla ma ka rumi hookipa, ninaninau aku la ua kaikamahine nei ia Piuke i ke ano o koua aupuni a me kana hana. 1 keia i huai pau aku ai ua Piuke ala, a he mea olaolu loa hoi ia nona ka hoike ana mai ka mua aka hope, e like hoi me ka kakou mau mea*| i ike mua ae nei no na hana a ka hapa, Ilio» a ma kekahi mau mea ua huna ua Piake ala, o olelo mai auanei ua ui ala iaia nei i ka pakela ai. Ai ka pau ana hoi oka ianei mau hahai ana, a ninau aku la hoi keia uo ua ui ala, a oia k& ko oukou moa kakau e huai i>au aku nei. Owau nei, wahi a ua kaikamahine ala, aole au i ike maka i ko'u mau makua, hookahi wale no o'u makua naiia an i maiama oia keia II o keokeo a kaua i ike iho nei, a o ko'u kahu hanai iho la no ia mai ko'u mau la kamalii mai a hiki i kela hora a'n e kamailio aku la ia oe e kuu aloha.

M« ke kual kudala o na Looliuialiiua o na aina aupuni a me kuai 3ilo loa o kekahi mau «ina aupuuī, i malamam mn kn pnka o Aluolaiii Hale i ke awa kea Poaha d©{ } ua Iok« ī ka waihoua *ujmoi uo ke knai o ua hoolimalima, Le $760; a no ke kuai lilo !oa o ua aiua, aiipuoi, he $4«G20. Huiua loaa $Ō,3SO-!