Ko Hawaii Pae Aina, Volume XI, Number 31, 4 August 1888 — KA HALAWAI HOALOHALOHA A KA AHAOLELO IA HON. S. G. WAILA I MAKE. [ARTICLE]

KA HALAWAI HOALOHALOHA A KA AHAOLELO IA HON. S. G. WAILA I MAKE.

Noho hou ka hfalo uia ,ka hora 1 pm. I kuliko ai kn liookaawal© ana a ka H«le AhaoleM i ka Poaouo ī hala, e koolilo aua i ka vj'a haluwai o ka auipa la o ka Poakolu, | Augate 1, i wa o Uoike «i i ko ka halej iuhu hoalohaloha po ko lakou Pere«idou» i uiake, pola 119 i hooko ia ai. Ma| ka hora 1, ua liiki ae na Mea Kiekie >jm Kauia Aluwahiae Lilinokalaui a ui ? Kaiulaui a hoouoho ia uia ka ak»u a me ka hema 0 ka Pere! J sidtma W I\ Kakel«. : Maloko hoi o ka poai 0 ka Ahaolalo j ka Puoku o Moi; ka liuu&kauaw&i Kiekio Judd a u 0 ua kokua McCa%, Vregtoa % Biok'ertou a me l>olo Hou a' S 01e£koru a iuo Uou C li Bishop; | Kuhiua Koho Auieri»« Mtiall, ua J£a-j lukōla BohaoXer, j \Vwlker, a ui<a| Laiue; ka ohana p ka mea i make a 1410 tta pilikaua a uio ka lehulohu a me ua hqaloha o ku aitHjt i uiako. j O ko ko Alii pakaukau a me ko I ua uaho o ka lialo ahaololo» ua uliiia i ko I k«uikau uio kekapi ipu pua i kukuluia, j a i uwawa ae a uia kahi 0 iko lda ia aku t ai c ua ujoek a p«k , |

N« fea noho i hoaknkn mai no \ j hana a.na lioa e līke inē~¥~a"inea i hool holoia, oia na olelo hoalohaloha m£ na haiolelo. :, 1 OLELO TfOOHoLO. j Waiho mal ke 'lii Wilimau» i ka oielo hooholo malalo peuei: No ka mea ua oluoln i ke Akua Mana Loa e hookaawale aku mai o kakou aku mainuli o ka make ia !Samaela Gadana Waila, he hoa hanohano a he Peresidena mua iho nei no' keia Hale; a no ka mea aole walō hoi iloko o na Ahalnka o ka Lahu'i, aka, iloko o na oihana kalepa o ka aina nei ka balawai ana me ka poino nui mamuli o kona make ana; a no ka mea hoi aa makemake kakou e hoopaa" la keia hoike-na hoomanao no kekahi makaalnana hooholomua, mea hooponopono loea a : na hana o ka lehulehu a hoa'loha pili kanawai.

Nolaila, e hooholoia, o kakou ona Hoa o ka Ahaolelo o ke Aupuni ke hoike nei qia keia i ko kakou kauniaha kufeohonu no ka maka aua o ko kakou bo.a hana kaulana, q hoike aku hoi i ko kakou makeo i kona kupaa ame kona lawelawe kupono loa ina hana oiai oia ma na kulana kiekie ana i noho bī, i kona koa a hoōmanawanui iloko ona hana kalepa ano nui ana i lawelawe ai, i na hana kokua aloha ana i haawi ai i kona mau hoakanaka, a i kona makee hoi i na pomaikai oiaio o ka aina. E haawi aku hoi kakou ma I keia i ko kakou aloha luuluu ana i ka j ohana i hookaumahaia o ka mea i maIke aku. E hoomohala ia koia mau olelo hooholo maluna o na buke o keia j Hale, a e haawiia aku hoi he kopo i j kakau poepoe ia i ka ohana o ka mea 1 . make. .

PANE A KE KUHINA OELINA. Kokuamai la ke kuhina Gelina i ka olelo hooholo a kamailio mai la: He nui na hoa o keia Hale i hiki ke kamailio aoi ae mamua o ka'u, aka e hoohala iki au i manawa pokole. Aka me ka minamina e Mr. Peresidena, ka iko nua i ko kakou hoa i make, a'u e i ae ai o Peresitl.ena S. G. Waila i aloha nui ia r uo ka hapaha keueturia, a'u i ake ai e panai pokole aku i ka hoomanao aloha uona ma ke kulana a'u i ike nui ai iaia, oia hoi he kauaka poo iloko 0 keia aupuni oka oihaua kalepa me na hana holoi!aiift) ma ka hookumu ana Ina launa moku mahu ma na apana a liamakua —eia uae aobe i e manao ia no nae he hopeua holoinao. Me he la aohe kanalima mile aiua o ka honua nei kahi i moe ai ke alahao i lawa kupono kona hooholomua ia ana mamua o ke kanalima mile mawaena o ke awawa o Waipio a me Hilo, a ina i hololea ia haoa nui mai kekahi aoao a i kekahi, o pae mau koua iuoa ke alah%o o Waila—no ka mea oia kai hnnau ia no ka wela ame ka luhi oka Ih, a malia o lilo ia hana nui ana i kokua uo ka aina e alakai akn ai i koua mau hoolala holomua a me keia Hale o kona noho Peresideua aua.

Aia lie helona lōhulehp ona hoa o k«a Hale ame na makaaioana o keia Aaponi i loaa ka mmamioa e like me a'u, 1 ko kakoa Peresidena 1 make maeouli o ka haule kaokoa ana o ka hana i hoolala pono ia a i hooili ia maluua ona. %

Iloko o ko kakou noonoo maikai ana, pinepine ka loaa aoa ia kakou ke kumu hoemi ika bojomna, oia na hana mahope loa ae o ko kakou lioopoaopouo ana* M& na auo a pau, oka poe i ike a i aioha ia S, 0, Waila« aole loi e poina ana ua kaawale aku oia inai ka inaina ame ka lili ia, a aia oia s, ma kahi e hooki ia ni na hoopilikia. a o ka luhi e hoomalia au"

r.VXE A K.E K.UIUKĀ JOXA AUSXIS. Ma ka koike ann i ko'u kauuaha uo ka uiako aua o ko kakou hoa'ioha uiaikai, ua loaa ia'u ke okolu mahele kaokoa e hoouiauao ia ai oia. 0 ka uiua, iua ke auo he hoa makaaiiiaua manao laula. A i kohu pono ai ke paaua ia ma koia mahelo oia kaua m&u haua lokulohu o ka hoohoij toi ma ka aiaa mai o a 0 a me kaaa 3 mau lawēlawu oikaua aaa i hooko pouo ia. Oia ua haua a v u i kaualun 010 ai 4 i ua ka poo i hoomaopopo pouo e helu . iiiai a oi sa mamua o kaX; aka uae ua j kaulaua Uolookoa ia mau h&ua, ? O ka lua, ma ke ano he hoa a he Pes resideaa uo ka Ahaolelo. Ho kauaka j kalaimauao laula oia a mo ka mauao | hooholo aua kut>koa, i makaukau r mau. | e uoouoo a kooko mo ka oiaio a me ka eleu maluua o ua uinau plli lauk, a ke loea p&lo olaio uo ka pouo 0 ua kauaka He kakaolelo maikai i lawa uo ka" kaakaka meakaka i kona kulaua i ka poe hoolohe a ♦> oiaopopo pouo ai ke auo o kaua mea e makeuulo ai. Ma keua 1 auo ke luua koouiila* ua makau\au

mau e hoohololiolo i na hana imun me ke kuo 010 i na pouo.a knkorT pnha i na maoao kne o kela ma koīn.

O ke kolu, oia ke aao pilikino, ama kulana hoa'loha lioj, \in hnuoli aā Vliooiaio iho un U«lu pwia nu iwaona oi» hoa'loha o Samuei (i. Waila, LauDtf.tūQā au me ia i ka makahiki 1877 a homaka la ka u'oho nn« hoa'loha me . ka otnehana a hiki i kona knhei ia ana mi la no ke ola mao !on nku o ka Inakappau, kahi o ko kakou nlAu|*mea # aloha f iele aku ai a o kahi o ko kakou man manolann i kau nui «i e hui pu me ia ke Khea i»i niai kakou. A oiai kekahi poe> ae e hoike aim i Uo latou man manao »iekie uona a ua hooiaio au, aole hookahi i hiki lioiko piha i ko'a komakenhno ka nnlo nnn o kekahi hoa'loh* oiaiom mnikni.

tJa nalo nku kelīīhi hon pauLana holomua a hoopono ma . waona aUu o un kanaka lawelawe oihuia oka aiua. Un halo aku kekalu hoa pAaua o loko okn Ahaolelo. A aa nale rnai o kakou aku he hoa'loha j,onwni hamn ma i makaukau mau e hanwi i im noho'na n!ohs lsnl« i keht a mv, ko'in ?i o hnnwi pu i ke kokun ao o nkeakn ana. Oiai kakon e kauikaa ana nooa, .<* kaana kakoo ina hoomnnao ana i waihoia iho ia kakou, a" oiai kekahi kulii waimaka o haule iho «na ma kona lu» kupapau e hoomauao Uakou »h hool'm* kona ola uo na haua hoopomaikai a m» ka noho an;x hoa'lohu.

PANE A HON. W. O. SMITII. E Mr. Peresi(len , i,--īft loikou e nn inoo ana no ka ninke o Mr. Wnila kohnhi hoa o ko kakou heluim, ua hnnwo kakou me un hoomanno a uh aaonue hiki 010 ke hoakaka, U&maopopo nnle 1 . oia e ae e pano ia u» mililani me ua hoomaikai pulelehua, uka uu kauliko keia 1 kona hoomanao h xjo kakou lmi e kamailio ai no ko kakou hoa'lohn a hoa paahana pu. Oa k6ihi ia aku oia mai ka paauH a me ka hakoko a koe iho kakou, Ua haule hope iaia kaiuo a komo aku la i ka laui, koe iho kakou e puiauma uaa me na a}e. Ua maalo. aku la oia iioko o ka aina mamao ame ka h&uiau, koe iho Ja kakou iwaena o ka hauwak.su a me ka onene oke kaua o ko keia ola ana. Aka, aole hookahi e oln nnai līke rr:r ia i waiho iho i ua , •v'ia o ':a oi' ■ ■ »r..: h ■-"■vi v ■ '!(•( 'iH I ■ i\r<; i»»va u» Tunn»t'>.

1 ke kaana ana i ke oln o Samuel Gardiier Wail«. ua īke ia kekahi mau hooiaio iwnena o kona ike Ihū1« ia, mamnli no ia o kn oihaua kaiepn lauh. Ua hanoli oia iloko o ia haawina i apono akea ia a iwaena hoi o ka~ poo kukaikahi. Aole wale no he hoike mi kona ike laula īa, aka he hoike pu ana no kona hilinai ia eka lehulehu. 0 iu' māu ikea laula pilikmo'an» aolo »a hopena no ka nlia poino, a uo ka ma-ua a me ka waiwai.

Ua ikea niai oia no kona hopo ole. a 1 mahalo ia no kona kupaa. aka o ka man&o pilikino kiekie aua i p-iti nī, ua iiookahua ia maiuua o kn waipahe u kona pnawai ame ka makoua 010. 0 ka ka puuwai hamama o ke kanaka—ke kono. mai uei ia i kauaka e iioonele i ka ma-ua maqiua o k» 10.-a ana mai oke aloha a me ke oholiia :a. lie afcahai ame ka olaolu p Mr. W-.i--la; Jbte holomaa» eieu a hoomauawaxai iloko oka hana, aka «ao o ke kuieoia kiekie o kona hiipoi rua kaeika, oia koua oluolu a uie kt; .-ie.

Pinepine ke auo o ua kauuka i ,wiho aku iko lakoa mau luukupapau ka loaaole o na koike mauao mai ko lakou mau hoa kauaka X tthi nae ka lepo maluna o maopopo ua pale ia na manao liu e ka make, a!4la, Uoomaikai ae l&Sianaka ia iaeou; kalokalo una u&e}, h&i »a n« olelo hoomaikai o a hoolaielale ana ia uae a hala ka wa pono.

Ua pouo ua loaa i kois Hsle a ma< pouo o hoiko s\ i kon ai&nao «ipono n o>e ko «loha mauiua o -i h&u- --!» hope !or, Ilok ;> o kaua liaua »no o«i hookaW haawhia f nopopo: Oi» ka hoomikoāwauui « raeku |i C i hoj>e ole, «ks he poo i heln pn ia me Mr. Wai!a ui|k.a ui&a h(«iA i lawelawe ai ; a n& kak&iiiī iwii no ks poe i hiki ke eo!io haitta & i aus o m popilikia hē nui c hooktti. s L O ka imua lao ka hopo oUa \v«iwni o kft hana, a o kn or.:ī hop, mo k« wale WA o m hooiv^i!i| t &a | e >ot* i hooknemi hopo iaxs MA U m&k<? o ilv, UH i« 4« a uie ,£* iUJo 0 liOO%OiIOOU3 ou j kaaa hoomauao U 4 0 iio 04ui i aUkKi Al

PA'NK A K.\ 11 J. U. K SWAJNII. -Pen'.hiilouu: l;i ako;iko;i niai nei kakou ma wā a. kakou i hookaawale ni. i manaw.i uo kaLm uui ko ano ho lml<\ n puhohi ji.ini ;ii i ko kakou niinauiiua ;i nit? ua li'Kilolialoha ami 110 kekohiio kokakou hoa kau kanawai oia •• ka llou. Hajnu<»l (Tawliu f r \\ ililei'i ako ia aku e lea uiako a i liala aku la i ka aiua ina o iwaona o kn kiokioua o kona muu la o '.<• ola. ana. ()iai, ua liīki mua uiai o ?Jr. W'aila i * H«Mvaii noi, aka. o ko'u ike n launa iuua loa, aiia mo ia. ua uoonoe, aku no iai na la <> koua hooiuaka. ana i kinohi e lawolawe īua ko auo ]to uo ka luok'uahi, -aupuni Kilauoa. fca oihaua i iioa'* inua ia moke a.ko o. iKilomiia e kekalii poo o ;io ma ko ano imi Waiwai a halawai iiio na keak(;a amo na poho. Aka, ma kaua lawolawe kiuo ana 1 ka. niokuahi.aupuni, e haawi r.na i kona manawa. kona ike a mo k<nia noonoo hnna. mo ho la, nona ponoi ia wai\,-;M,' ua iko kak -i! i kola Wa, u ; liolomua kana I '-- ■. Nolaila, ho j]ica pono i' helu ia o Mi-. 'Waila ho liikiuiuā o na, liooholo uiokualii kuloko )io''omna mn

keia i'no Aina. Ao na mokuaiii wale uo o konn laina. ke'Jio!oholc nei. nia ka apana aii i lioho ia mai ai co keia lialo. Mah<Tpoitio o ka mako aim-o ka'Hoi Knmol.amelia V. me ka wailio 010 i liooilin ino ka noho nlii luahopo ona, -iJīo hou au ia Mi. Wailn''o ku ana iiia ka nwaio Kauniakapili ma kn ano lio. Poresi<lona no ka halawai īua.kuaiiiaiia pihn kanaka nui a pihuilioi, o {loomalu m„, juo kn olou i kola luilawai poina ole nana i wao ae iko koikialii W. (■. Luualilo i molio no ko kalaunu o Hawaii noi, a e kauoha ann ina Liinumākaninana a mo na i <ii oHop.olulu noi ia wa, o kolio ia Lunalilo, aoloi kokahi alii c ao. īloko o kela au pokole o ka Moi i uohoalii o iloko o na puuwai -o koia laliui, ua iko aui.ko M•'. Waik koho in ia aua I nlii ahaolelo A mai ia nianawa nmi kona noho aua i lioa J-.au kanawai no koia auiuuii a iūki I J;a wa n ke kumuk;uiawai hou o lulai 7, 1887 i laive mni ai i kn mnnn kolio alii mai ka. Moi mai n hoihoi aku la iloko o kn limn ona niakaainann. Ama kn la 12 Sepnteiiif.vl),a o in makahiki no. mnmuli o ka lokahi o un poo kupono ī ko kolio alii o.' ii mokupuni o Oahu i.oi, ua puka īuai la oia ma ko poo o konn paa balota. lloko o ko au o uoho Kuhina Kalnifiina ana o His W. L. Moohonua i nke, noho pu maun me Mr. Waila ' ko okn Papa Ola o kein aupuui. E ho ana oia he lala no ka Papa, a e In «-elnwo pu ana ma ke ano he agena po ka r Papa Ola. Hoko o naia mun oka noho nnu o keia P tpa, un ho -n nia : imua o mnkou ho olua mau pnlaiioin liooj)ii ma o kokahi 'n.'i'i hon mni olua oka Pnpa in wa. O kn niua oin innu pnlnpala hoopii, e noi mai ann e hoopauia o Kauka »1. W. Kamika <» Kolon Knuni mai kn noho kauka aupuni ana malaila, ao ka lua 'hoi, e !:oi mai nna" e paj>a n hoopnu loa ia ko Kauka Lowela Kamikn o Hojh>lulu nei lapaau ana.

Ma ]>a naiui ana i ko auo a n:ic kokulana o koia inau Koonimana i kuo ia malnlo o keia mau palapala lioopii. me ka loilii oko laua hookauwa ana ia laua iUo īnawaena o lo kākou laliui, me ko lauā liooliiki o noho a mako' mawaena o kakon a nio ka nni oka laua īaau hana ma'kai a a!oli;v ma ko ano lapaau a hoola i iia uliano o nn kanaka. ua maliao iho la ka Papa, a o 010 ka Pore.sidena oia hoi ko Ivuhin;i Kalaiaina o koiio ma ko niaua aoao o hoomau aua i koia mau kooiūi īaua. i paa ai laua. I k\> Mr Walia v,a o noiio *.\uu no ka Papa Ola, ua malialo ia oia ma kana hwolawe ana, a ii;i lulio [>inopinc ia oi<i i kela t iiie keiu 3;apaha makahiki o īi;o a o pii ana m;i kela mau j>ali kuhoho o Aahuipapu, 110 ka hiikilo ana i ke kulanaa) na mai a me ka niele ana i ko lakou mau hoohalahala. I ka !87«j- 0 pal);i. noho pu hou maua aio "Waiia ma ke ;uo he mau lala nt> ke Komi.sina e hoouna ai i na nioa hoikeiko o llawaii uei ika Iloikoij.ii; Kenoiuria o Ameriv x a Hui])uia i lulai 1, IS7li uta ko kuhuiakauliale o Pihulohipiu.

1 kn .878, lilo oia i Kuhinn KīilaiaiDH h i poo uo ifi AUa Ku'nu*». A iloko ō koua ujhu makahikī e!na, »h hoopnlahalnha in «ku ka haim nus <> na «lauui, na aiahaka a nie «n a\va |).-e. ina apaua kimaina. No koia h«na a Mr Wniln, ua uiahalo ia i 1 na kanaka, a oia koknhi o ua Koliina kau ana lou ma ka nianao oua kooakn ilawaii ! ima ke kulana Kohui«, O kekahi i» na uiooh J to [>oko!t> u'u i iolio ai uo Ml' Waila oia kt-ia; au he Karistiaiu\ «\« o !u<»*n e uiHiiao uim uiHWoli o iln pu!o ak« poo kauwH a ko Akua.Maua Loa, i iiooholo ujaa ia ai ka'u ttuui han?>," uo!aita ua iioeuai oH i kn uku oemoku o na Kahuuapuio .■! piu o -n aua mnhma o koua oiau niokuahi u i ka hapalua o im ukn maa man. He Keoniinana o Mr Wnila i aloha ia e na kauakn Hnwui m-t ke ano iko i ka p.K' kioi-ie a luU lo t i f;a poo haal;aa. Aolo !on ī h ia kokalii kn uaka haahaa i niakouiake e launa k > maiii» i ka tke aua >aia. I! j oinio u i o Mr \N iia, aka kō oln -..'I kona aUi'» l>oko o kn ihatlA llOoi:o|o ,i > i»> >ie Alakuki iuok«, na h |hih i i i «o ua oih-'ua hoōhoiIki uui i' \ >*-iko okn <iua, «o laSi C |,e iu s » 'i ona pa \Vntia e kaukai uoi ko ol i ju: ioua o ia ixau haiia.

_■ FANE 4 ifON. h. H. IIIKih'OKI. : Me }iit luuluu au i loho ihu nei i uā 01010 i pnue in uinloko o keia mnu paia i keia fiuiun Jh uo kn "hapmauHO iiun i keliahi o Uu Unwoii makaaiuaaa koikoi. Ua Ikuuu kuhiko uu .uie ia 1 anoane iaai li« wh uiun o kona hookupa ana i makaaiunuH uo keiH wahi aupuoi' uuku, a ufī lohulehu pu uo hoi uaauawa o Loauu 1 uoho pu ai mn ua ahaolelo o ka lrthui. Aole kekahi 1 haluwai uie ia īloko o ua haua awiwi iua p&ha e pili aaa oo ka pou'p o ka iehulehu auai liooko piuopii)« ai, a i oltj uia kaua nuau hana pouoi iho. Kamahao ka hololea o ko.ua uoouoo, a iua o kekahi haua a raawehowehe kake ia īloko o koua noouoo auea n« uo o hooko koke ia kona hopenii. Nolaila he tuea knualua ole, īoa e iioomau ia liuua oia aua 110 kekahi ruau makahiki hou Hku, e papahi auauei ke Uiiinuuu o kona nni o ih ola ana ma ka hoomoe ia ana o ke alnhao iuai Hilo a Waipio.

Ua laweluwe pouoi uo hoi oia\ffo ks pouo o ka lehulohu, oia ke alahao uia 'Kohn'la; ke aua pouo aua i kauaono uiila aiahao e hoohui'aua i ua eka aiu a mouioua o Hanja"kua rue ko ajmukumoku o Hilo; ka manao ana e hana i alanni kaa lio maikai mai llilo a ka lua polo o Kilauea; a oia no hoi kc kauaka Luua loa i hoike uialoko o keia' uihu paia uo ka lūki o hoolawa i be kulannkanhale o Hilo ino ka wai maikai, a'n i manaoiaua ai ua aueane e hooko ia me ka holopono. He inau hau» kakuikahi keia e hoike ana i ka laula o kona uoonoo'i haiiaui oio ae ko kekahi e noho nei uialuun o kei i naau iuokupuni. - Ma ua ano a pau ua hoolaa oia iaia iho no ka aiua hookaui», a ma keia la aole he inoa i ike nui ia iwaena o ka lahui Liawaii e liko iuo ko Waila; a ma ke kuinU uiaikai ua hoi, be hoa'loha oiaio oia uo ua kauaka Hawaii, a pela oia o kuujak«Mia ia ai ruai Hawaii a Niiiiau.

E Mr. I J eresidena l uh kaoikau o Hilo a iuc llHWwii no kona hala ana, a maluko t) keit» oiau keeua kahi o kona leo i l .ho piuepine ia e kalai ana no ka pomuikai o Hawaii iiei. pela knkou e hanwi pu ae ai i na hoomanao nooa, O ke aioha euo ka hoomaikai aole waie oia ko houpilia «ua i un pu uwai i ki-ia la, ;ikn o ka bootna|iao makauiaka hou o im kauaka Hawaii uo ka iuoa hanohauo o tSamuel G, Wuila. % 1 PANE A UIKIKINI Mn Maui ko'u bui mua loa ana aie iio kiikou hoa kan kanawai i make, w<> ko lUKim launa houloha nua ua hoomau ia mai la a hiki wale i kona ta i tawē iu nkn la eKa make. Ua loaa la'u nohano no kana mau ao aua, 'oiai au i komo mni āi he hoa uo keia hale kau kanawai ika mnkahiki 1884. Ao ka na oiiiu lawelawe aua uo ka pono ona Hawaii i hui ia me kaha mau kokua aloha ana. Ike kau oka 1886 ua loaa ia'u ka hauohauu e kipa pu aku i Kala wao jae Mr Waila, a me W M &ipikona ka Peresideua e noho ana ia wa no ku Papa Ola. Ua hoike mai lakou iko lakou nluhu me ke ohohia no Waila, a uii u( i mm e hoopwi loā ia ka Pereside ua e iioho nei i keia wa, a e hookomo īho iaWaila ma kona wahi. No'u iho aole lon e liiki ia'u ke hoopoina uo na haua lokomaikai a Waila no kana uaau lihuk kokua aloha ana ia'u i ko'u w*i o ka pilikia. Ua uinke o Waila, nka o kaōa mau haua eia no ke ola nei a nnna e kamHi-, iio mai i koua «no.

I'ANK A HON. AV. H. IUOE. U« pwiio 'oiai o Mr. Rice, uo lioua uoho hoah)ha mua loa aua me ka mea i uiako 1 koua wa Uaomhi a hoomauia moi iihiki i koua h-aln aua aku ia. Hoopuka pu mai oi« no kH Wōila oleloa'o i kekahi rno« i hele pu me laua oo ka hoopuka huh o keia hoahele l ka mea piii i kn Uooinaun, aua apoi koke aku o Wail«, "mai nana i kau mau mea a pau i uianao ai no ka hoomana, aka uj;il hooheneheue aku oe." I'ANE A HOS H S TOWNSEND. E Mr Poresidena:--Aolo i kupono lo?» ko'u hoat> ana e kviekaa hovi uaai i ua hana piīi lanin a Hou S G Waila maī kona noho kupa aoa no Hawaii nei, ua kamaaina ua hda a pau o keia hale, aka oiai oia kekahi hoa oka hale nhaolelo, aole loa au e »0 «uh o kap»e i ka wa pouo a'u o piumi aku ai i ke aloha uo ka moa i make. Pokole ko'u lauua pd ana mo i«, ak*» na nui kona hiliiiHi :ia, uo ko rlia koiiH !iifiu«i nui ia? «a p »uo ke haiia ae ma keia papahele, he kuuiu oiaio ko īa hilinni ia ana s> no ka mea oia maoli ke anookeia keonimaun. O ka mua, uiaiwHeua ae uo ia o kona puuwai hamama, i>īa uiau oia iwaena o ke aloha ia e kona mau hoaloha ma Ha wnii uoi a uo ka pomnikai pu hoi o ka iahai Hawaii, ma ia ano i l»a& aī ka uiiuamioa nui ia uoua, a nona keia kumakoua 1 haiia iho uei mai Ha%vaii a Niihau, a ma īa apv> boi i pilipaa ai ke aloha o kona mau limahaua iaia iu i ke ano he makua kokua a haoa maikai nk 0 keia iho la ua kahaa nui o kona !tiltuai ia a ma ia alahelo e pouo ai ua kannka opio ke uana aka iaia h hana aku, PAKE A HON. A. 1\ IWKUAOLK. Mr Peroskleua: Me k* naau raok«moknahua a i:;e ka paamako hoi oo ka makē aua o k?« Hōu B.Humel (1 Wilder, Ua hma ia'u k-■> huuoliano o hoikeakui kek*hi umuao hoalohaloh* noua. <.)ini, iHHiuuh o ka oluoht ana oka Moa Mhlih]o;i iko o!a makamHe oka Ilon 8 0 Wildu\ Ain hoi! Me he kua»koko la uo kn wahine hnuBu kiMki, i kowa ia Uhuhu Hiike seikt, Pelauo kn i!i aua iho maluoa o ka ohaun. a me lloa H«noh«no o keīa Ahaolelo, a uialnua hoi o keia Lahui, ua haawe koi koi o ko aloha -uo koua mnko ana. O Nmuiuo) O Wilder oiakekHhi o»a ke.naka ī ni ihnīo uui ia e koia l.»hni kai i V he hoi »o ka Ha Aupum o Hawaiī,

Notailn; (» rfe"āToli«, k/i paumako QJO kft miuHmina-nm kai iho malnua o kakon, itka, he .polio nui no kn Lihni ka uialie ana o n?i kan ikn e like me ko S G Wi!cler muo. Dft ike kakou, ua kukuln i'i he inauKiahoomauao iwntnri o kein Lahui. , loa o huli kakoa a nana aku i k'e nu 0 Kamehameha I, E ike uo mianei ka kou, i kekahi o kaua mau hana i li?o ia 1 Kiahoomaim no koua .lnhni, oia hoi kona nai nnn i na mokupuni « pau <> keia Paeaina e hoolnii i aupuni hooknhi. * Ike An boi o K'iinehumeha 11. O kana hann 1 sil o ia i Kialu umanno no- j na, oia no kona lioopau ana i ka puIke Au o KaiuehauiHhn 111. K« Moi i kapuia, "Kn J\loi li.okoina.lkhi.'' O ktiua haua maikui loa i hnu» »1 i !i!o ia i Kiwhoomanuo e poinn 010 i« ni <• keia lahui 6aualtiv, oia no Uona hiinwi ana mai i n» aiua e kuleann kela mo kein kanaka mai Hawaii Niihnn. IkeAu o Kmuehameha IV. O kaua hana m«ikai i knkulu ni i 1110 i KiahoomauHo oia uo kona kukulu --ana i Kh Ilaleiuai " Blrrrwatnnō k?iHr e" lapaiiu ia ai im■ pan i loohia i ka mai meknukaole. a 1 ke-Au-o Kinn<tltatnr>h7rT. O kniiu hoiia i kukuīu ai l KiahooiUan.iv) uona oia no kona hoopau aua i ke Kuniukauawai o Kamehamelm ITI, a kukulu hou oia i Kumukanawai hon o.oua. Ike Au hoio Luualilo I, oi u kou« mau la pokole maluuH okn uoho «lii, ua hoopan oia i ua Ifuuli Kon <> ko Anptnrh ■■■: " ~■. A i koua Uiake u.ua uh kukulu in ho Kiahoom«nao noua e pt)iua ole īa i: keia lahui, oia uo Ul'lh ''Hoiue Lunaiilo" kahi e malaiua luaikai i». ai na uawaliwali o keia lahni no ko koona o nn

la o ola «11». O Mrs I3ernice PHuahi J>islioi> Ua hau» oia i kekahi libdh maikoi i lilo i Kifth«oii)HnHo noūH, oin hoi.'keln "Kūla KHtneh«mehtt,"

Pela no ka Hon S G Wilder. Eīb iran» o knkou, a maluna hoi o pa papalina o Hawai-' aloha, he nai wale o kaoa maa hanH i Jkikuln ai, i liooliua Eūai i na pomaikni mahina o koin aina. A e li)o ai fi6i'he '■Kiahooma'nno nona. ■! Oka mua, oia uo ka Oilmna Mahiai. ! ■ Aole u6 i ! lawa mai kona hooikmka ana nin 1h oihaun h:ioulu whiw«i nui o ka aino. Aka nee lioil aku <>i i, mn OihaHH Hoohulo Mokuuhi Piuhiii;!.- w he leh»leha wale ona mokūahi holu pi!i aina e holp nei maialo o kuua iiihu hooponopono aua. . Ke hoomanao nei an i kekahi o kana mau hana maikwi. Ma ke kau Ahaolo lo o 1886. Ua ae lokomaikai raāi oia i ka mokoahi Likfi!ik6 e lawe i ke komi te a ka Ahaolelo oia kau i hoouna ai e holo i Kalawao, me ka nkw ole o ka Jehnleho. Aole no hoi i lawa kona hana malaila, aka, kuknlu hoii oia ika Oihana Alanni Kaa mahu a me na Kaa r.hi m« ba Mokupuni o a me Maui. Pela uo hoi ke Ainhoki moku a me kekahi mau hffua e np. He mau hhna lehulehn keia aua i kukulu ai no ka po maikai <1 ka aina. Mawaho ae o keia'mau luea, ua noho oia he makua no ka lahui "ma ke ano he Kuhma A ua mahalo nui is oin e ka lehulehu. 1 Da koho ia no lībi oia he 'Lii uo ka Ahaolelo. Ahe Pet*?sidena ho hoi no keia Hale Ahaolelo. O keia mau hana a pau i hoikeia ae uei, i hui pu ia hoi kima nlolia i ke ia lahui; he KiahogaianHo ia ana i kukulu ai iwaeua o keia lahuī. Holaila ua haia <> Bon S G Wilder. Ua kuu kona luhi. Aka, o kaua mau kana ke kn uei ia hie ke kilakilu nui he Kiahoomanao npna ma keia ao.

Me keia mau mek ke waiho aku iiei i k*'u m4a Kftti«ea«c me kt> uoi aaa i ka Mea Manalou, e lioomaaia inai 1 k« uaaa kaaaiaka 0 ka ohaua; n ua ke Akaa eo e kokaa ia kakou n pauj A oauia. uo hoi e hoopoaiaikai oiai i keia Lahui k«aaka. PANE A KA HON il A WILIMANA, Ao!e uo hoi au e mai tma i ua hauH aka mea i aka e hai «no nui ae au i koua lokhmaikai, koua kokua nui, kojia ake niu i kn pololei a me ka oieio, ka hanohat|o a me ka hoopouo oiaio mnelli. Ē loaii lehuleliu ia kak'ou ka poe boi 1 koe iho no keia ola e hoao au« e hoopiha t koua hakahnka. PAHE A HON |iS 0 LUHIAU. Nhoh i hai piha «|h\ ka moolelo <» ka men i īuake iwneun o koua hookauuihiua |Hi aua me is, kobn lokomBikat, ko al«>ha ame ka h<Jpmio ki>kie pu no hoi i loaa iflia » mo koua ohana a pau, l'ANi: A KIKI. Ua loaa ia'u he hauoh uiā na a na hoH i kamaili» ihooei opīH aua i ua haua aloha « Mr W4īlh iwaon.i o n:i ka uaka. He hauoli oiaio ia u» na kaunka opio » ptu * he leha'e'iu <» l»»kon ī iihua aku maluiiH «»ua uvi k>um U»an h<> »me ko a'ak-u a»\-«, o (!*<>> nv vi >{> lo ao a ka makUH p(-ivn i k.Mi< ko'ki.

la'n e hoi huh no ka h»<»> «s '>>!u> iho la uau i kH Tono; ho pomuii« i ?a inia o i?« p >, * ia'n i| huti •>«> «\ h aktt i uft kukuna o rh o iti-> sku >vus o iiHpoo Jtao Ul©4 K o hotlc.> IO ;uai aua ia i kn oiaio o kom ui»xī I<uio, & o kn hopona hoi e hiki > >!.• i u-\ imia kt\ »mka 4\» holUoi h<«-\|uiaī. O knn* luau ho<ukNik«< ana il.iko o konn m.oi ln o ola uuh mo he uiea Ik tm i» tuo» i h-io • hikiwnwe uini i koiia hopou;». \ ois ka'u e \>loK» «o noi iua.ho m«*H hikt v ko na kin > Wailna ko hoi hou mai \ tss mailio mai i-« kakon i k>nvK iv» Hn hiua * t\H* m aHi i Ipho ia e hoopv iu«v loa i m men a pau e pili huih i ko aloha

n e ho(.)k«n mni ]a"a e liele uo'ka aiu?i ī ike ol'p ia ma ke huo ho t|olia. Ke hoikeike nei au i keia iwaewn o kwkon i niea uu koiia mnn lumloha e hoomHDaoni no na hana a k» uieu i roa ke. i'A.NE A ,"O'A'i;KKH-OUSE. ■ . O k« I&W6 i.(i atjr) aku o Ku nieii hanoliHno y G Waila « ku, inako, ua lioonele ]h iwai ,u« Hhwmh ponoi i k« hoaloha .oĪMu iwHeiiK o.lakou, a :ia lilo hoi ,knuh mako nuti i meii no kakon e u ai tue ku unuaiuiuu. O ka hopena iho la keia o na haua hoalphal.oha, a oaa kp uoi ua īioopanee ka h«le a noho liou ma ka bor<i 10 aeu. Poah». *