Ko Hawaii Pae Aina, Volume XI, Number 45, 10 November 1888 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

Ke puka aku nei ho hoolaha nj«kana o Eliiun Dnlrt na C. T, Akana uo koua lio eleele i ualowale, r

Mi ko ftv*atcGa Poaha noi, ua hnunu mai na ke kiai o ke knla o na kamalii liilii o Kaiuehamehn n 100 knna lede, he keikikane uip>h'aha maik'ti.

E haawi hou aua ko kakou poe keiki kamaaiua ili puake i « uio ulnul t i an.-ii-oa hoolealea i keia po mu k« Hmlo Rīe!e Hou.

Ua emi~ktr kumukuai o kā pipī i7ta ma Hawaii uei i keia mauHwa, uo ka uui loa ona poe hnuai holohoiona i keia wa.

He ahaaiua ka. ke'Alii Moi i ha«wi ai i k« poaei maloko o .ka pa alii i ke kapenn a me"na'nliimoku o ka mokukaua Amei'ika "l?rookiyu.''

Aku Poalua 6«me.i e kau aku si Ue Alii ka Moi ma ke Kiu«u, a holo nku qo Wailuku, Maui, knhi ana i inniiMO ai o hoohala i koaa la haaau iin na lealen heihei lio.oia w.ahi.

Ke knkula nei o Hoo. Honry Wnii'rhousa he ahahui liou nona ka ipoa, bn Ahahui o Krieto, a he lehulehu ka poe i hele ae nia ia lini i ka po, Poakolu nei naa Knumakapili.

He ike Alii kRi pahola ia niai e ke Alii ka Moi ma Haleaiii lolani 1 ka hora 12 awakea oka Poahn nei i ka adimarala A. 0 E. Heneege, ka lutanela huki hae oka rtdimarnlfi, '<■ me ko kapena o ka moku.

Ua ho>olnliluli ae ke olai ia Honolulu nei i ke ahiahi Poaha nei, hova ō:4O, e nee ana mai ka hikioa n ke kouiohann. Mblīh no ka paa ana o ke alanui hou o Kau, i imi mai la o Peie i oui ka poe makaikai.

E malnma. iaaua hekuelala i keia po, o.ea waiwni lako gusa imni, n;i pn <3aJa me na ipn huihui nh waialao'nn' ano a pan a me na lakō porio hale o kola me keia nno maloko o ka h'ālō fcudala o ,T. F. Morgan.

Ua i keia a kekahi keonimana he ahui maia \ hooulu ia ma keia kiilanakauhale nona na paona he 100 ke knumaha aka, aia ma Laniaika ho ahui main i oi aku i keia, noua im paona 160 a me24o maia ka oui o ua ahui Ih.

He mau kunaa eloelo kai hauie mni ma ke ku!auakauha!e uei i ke ahinhi Poaha a me ke kakahiakH ouehioei, ke hele ala a holomoku ke kahe hka woi ma na aoao o alanui Nuaanu,' a peua alaula aka la ia iloko b ke kai.

I ka lanai o luūa o ka Ha!e Leta nui nei knhi o kn Pnali Puin Ohe Hawaii i kaukaulele ai i kn lakou mau hokea leo lea i ke kakahiaka Po«ba nei, a he keu o ka hauoli o ka poe paahana kalepa i ka hoohonehone a na Seo o ka ohe.

Ua lawo ia uiai ke kiuo kupapau o Aki pako i make ai i ki» uiiuaniiua i ke 571,000 i puhi uau okaoka i« >n a hooili īa uialaua o ka inoku kalepa "Dauiēl Barues" uaua e hoi aku i nn īwi a kanu ilxo raa ka lepo o koua oue oiwī i>ia o Kmn.

Un Uookoh\i «ka oei k« Pnpn O! > ia G. B. Heyuolde, k» agen« mnn iho noi oka Papa 01» oia Oaliu uoi, i Luua Nui uoho p«« uo u« uiai lepei'n mn ke Paualnau o Kalawau, s i» hoouiaka aua kou» uoUo auh uihi kn la 1 aku o Ihuuhi i ae uei.

U« waiho oiai o Peter Davis iu» !<o iuh kou pakaukau be kope o kaun huke tuuolelo o "Liof»hotuo Vila," a e kusi i>i uei uo kn ekolu UnpaliH dnU uo kn buko hookahi, O ka poo tu«kem«ko i« buke e kauolin e»e iaĪH. « me k * lauahu pu uiai. lli Mi iu .Mi lolk; U« weho aonoi O Mrs. M. I*. Cuiupboll i halo humuhuuuu okioki u h«x>kuku 1010. iun kv>uu wahi uoho ma Alnuui Bovituni:t Holu maukiA nai o k» Hololo Hawaii. lvo kono ia aku nei k \ lokomaikui u na lcslo o pnuai f.uu, F ' , ,\\ , no v,;-. k\> p;u» o I:\nv ni kr. m \ko ,k. s m iHvr ,V.| w!xr 1

Ma k!*. lialuwai aka Papa Hoonaauao i malaeaa i« i kekahi la o keia pule, aa liooliolo k» Papa e kukuln i» i elua man halekuk olelo Beritauia ma Malmm& a mcs Kako, Puna s Hawaii, hookabi ma Kaauapali Maui, a hookaln ma Wnimoa-, Kauai, ma keia mua iho.

lua i.holo mai ka mokaahi ,4 AaBtrfh lia" i ka Poalua iho nei 0 like rao kona aianawa maa mau, alaila, e ku "mai aua oia i Ueia Poalua ae, aka, ina hoi ua hookauiua iki oia no ko kali i na mea hou oke koho baiota Peresidena a ke--kaiii la ae holo mai, ah*iht,~e -ku ana oia i ka Poakolu aejiei.

O ka makou moolelo o ke koho Peresidena ma Honolulu nei i ka la 6 a keia malama, aia ma ka aoao eha o ka popa o keia 1«. E ike ia ina ia moolelo ka pii mahuahua ana o ko ka aoao Democarata mnu baīota kō. hookuku la me ko ke koho Peresideua o 1884. Ua haawi manawalea ae keia poe keonimnua malalo iho do 'ka luakiui hou o Waialua Oahu e kukuluia aku ana penei: Hon. C. K. R''shop $100; Hon. J. lj, Atherton $100: Hoa. W. K. Ca» tle $1Q0; Mr. C. M. "Cooke S100; a o George he $10. Hoina $410. Mahalo a nui iia lakou ma keia hana maikai.

Ma ka iiuiio ana o ka Ah» Hoomala y huolohe i oa iiihia iaehinei, ua hoea «e ī.maa oia Aha o īhomae K. Naka uaela me ke kakiui pulikiliki eleele, kamaa keokeo, kuka hnlohulu, Io!e wawae ekekei eleele uoe kahi papale, touoaou. No ka paa ka Aha 1 kekahi hihia e hookolokolo aoe, nole i hoolohe ia ka hihia i pili iaia, oia ka lawe i ka mea make a me ke i ka makai. Ua hoopaiia he $75 paknhi me na ko ina i iāoa'o ka Aha inehinei,' ka ōua o ka hale aina -3 ku nei ma ke kihi o na alanui Nuaanu a me Kalepp. a m(5 ke kamana, no ka hoao ana e ka pili hou i ua liale paina la, me ka !oaa ole o ka o ka Luna Nui ona Hana Hou, no ka mei o kohi ona hāle la.aa apulu la e ku nsi nia maloko 0 na pale nn o k«lii a ke kanawai i kaupnlo ai he inau hale pohaku wale ao.

Mahalo loa ia ka Makai Nui 0 Hawaii i keia iiianawa, kona eleu lua o!e ina ka hana i kona ©okupaui uni, Uii kamanma ua alahele 0 kona moku puui inia, a ke hann aiu nei oia i na poe pulii okplehao o K«*hala a me makua. Aole pela kooS kokoolua mai o ua "liouo a PiilauP .ho papu mai pia kaumaha ka hopa. Aole ho: UPiea ■poao ke hoomau i na poe elemakule ma na oih iua wikaoi tj> keia ano. .

Ma k(> koho bakti PeresidBun c llonolulu nei i ka 1884, ua puka mai oa baiota peuei: Blaiue ame Logan 424; C!evelaikl a uie Heudrickg 115; i>utlcr 4; St. Jobu 4; Bellu ,JLockwood 1; .Toombs 1; 1. Eluioa 550. Ma kt koho Peresideaa hoi q keia makahiki 1888, he 223 no Harisona a rae Morton; he 134 no Cleveland a me Thurman; he 32 uo Cui|tis h me WiggintoD, ahe7 oo Fisk a ine Brooks. Huioa 390.

Ua pau aenei i lta huai ia e ka uupepa u AdTertisei'" na iuoa o ka poe kakau uinuao hoinoino.o lj:a nupepa ti ßulletin M i ke aupum malalo o na iuoa kapakapi e manao ia aku ai he miu lpgiou\ lakou, eia ka auanei h<3 ekolu w.jle uo. aihano i ka luuahoopouopouo hohe walo. I ka hoo«laopopo ;ma, i ko Ukou mau atuo, he ujau kolea wale uo lakou ilele asa mai, aole he. poe «loha io ia Hawaii uei, aohe hoi he umu keeljiiu* paa maluua o ka aiaa, uka he wa'e iho uo.

Ua mai o losepa'o Auwaiolimi| in mnkou ma ka palapala, penei: "Eia ma Anwaiolimu uei kekahi walulie hoonohonoho akua o Kaolelo koua inoa. Oka aia akua, ho uala o k& ī'a he heo, a ua h-iohiki ia o Kaale o kī ia Kf»uahiokalu» a me liapeka a make. O kahi e nei keia wajhiuo hoouohouoho aia waluua o ka aiua o i\>ka." U«|)4ha ke auo o keia hoakua auaī' 1 pakele auei mai ka aea haukae ae? Ea, e ka hoopuuipuni ame ka hoomanamaua, oiai ua piha <j> Hawau uei i ka uialauiaUoia.

M«toko o kR luakiai o Kaukettuo i k& hora 7 a ok* 30 uii«uto o k« ahiaUi Poahn, aa hoohuiia uiti ka uiwe Uq\. E, | G. BīckvYitli o Mi\ E. A. Joues keikik» I ne. hiapo « Mr C. Joues, iuo Hi&s BoUo Fulkn-, Unikiuiahiuo a ka Luuakiai awa o Houoleilu, Mahope p k« m »v«j mu* ( ua malamHU he iko i ua euoa uihw iuh ka h&le uoīo © k« tnakuak«no o kifi a o ko ejīi bi Moi kfkhln o n* aialihiui iko maw raa i t msna\vrt .V t«s ka h»!o uoh£ o Ea" iaa Waikiki «ua 5 i;*Mntr.o, iht> ai im luea i&M i ko |>o maiihiui %

Okn lilo o kekalii wahino 1110 kana kane no ka hoopii aoa i kekahi liihia malalo o ke alakai ana a kekahi loio Hawaii he §339 aoi, oiai uae aolo i hanaiki iaka hihia imuao ka Aha,Owai keia loio lioonni Hlo? Na na moa ka hoopii e hoike ne i keia ninau.

I ka hor-i 3 nuina la Poalua nei, ua haule ia ilalo'o ka hale i ka honuao ka Halekuai o E. 0. Hall & Son o Mr A. J. Campbll makuahonowai 0 Maka Eo bikann ; a ua elm loa ia. Oihi ua I'anahiku makahiki o keia keouimana, uelaila 0 lohi auti ka pii ana ae o ka oluoiu.

O ka loaa i hAokomo ia iloko o ka pahu lulu (lala no ka pomaikai o ka Waihoua*Rake o ko Houolulu nei Aha hui, ma ka Ia koh'o baloti iho nei ma ka Halekuaiß»ke o Mr. W. H. GraenUalgh ma alanui jpapu, mar-Sa > poe koho balota mai o ia pabu koho Pereßidena, fie $42.20-

Uapaa pouo I,oa mai noi ke hlauui hoio kaa lio. me' Puhala, Kau ahikī i ka '' n ' Pele kaulaua e Kilauea ma Kau Hawaii i ka hana ia 0 Mr. Peter Lfcē, _ka-moi) malama hale—hookipa o Punaliiu Kaū, malalo; o xm hlo,, o ka Huī Hooholo Mokuahi Pili Aino, a ua hiki ke holo ke kaa mai Punaluu mBi aka lua d Pele. E lilo auu keia alanui i alaloa hele mau ia ho ka pomaiAai oka poe p%Lii mnkaikai ia Kiiauea, a e haawi la ua heomaikni ana,o ka lehulehu ia Mr. Lee no Lei,a hooikaika aua e holo pono, ai ka Hui Mokuahi hoi, u.> ka lawe aua i na lilo o ka hookumu ana 1 alanui maalahi no ka poe makaikai i ka lua pele, kupanaha uia ke ao nei.

Ika o ka po Poaono nei, Noyemal>a 3, ma Koioiu, Honolulu uei, ua kii mai Ja..ka make ia Eliza DeshH, mahope o ke kaa mai loihi nna no ka makahiki a oi, a lqwe aku la i kana o ka eliane. Ua w;aiho iho oia mahope eeī be elua keikikane a aie elaa kaikamahine, oia ke.ka,hu ekalesia 0 Napoopoo i Kona Hema, a me George Deshft Kakauolelo oka Leta-a me elua mau kaikamalnne, he mau Miriama no a elna. Mahope iho oka hora 3 auina ia Sabati< uei, ua lawe ia aku kona kino kupapau a kanu ia ma Kawaiahao, malaila e kali ai np ka la hop?. Oka uni o kona mau' mnkahiki o ke oia ana, he 50 a me 8 malama.

~ Da hoomaopopoia mai, ua hoohui ae nei mahiko o Onomea i ona ia e C, Brewer & Co. ! ame Papai.kon ma Hilo Hawaii i onaia.e Cast!e & Oooke i hookahi, Oka nui ona eka aina o keia mau mahiko ! ke hui la e hiki ana ika 4iooo, a ua hiki ke lioohua mai na ekā e kanu ia ana ikeko i 4.000 tona i ka makahilei. O keia mau mahiko, aia Inua ke moe nei kekahi ma ka aoao o kekahi, a |nolaila i kupono loa ai ke hoohui ia i hookahi luna haua nui. O Mr. W. "W. Goodale Lnna nui iho nei o Onomea. oii aku ana ke lilo i poo hana. O ko kumu lilo o keia Uophui no i puai ae i ko akea, aia no iloko o : ka poe 1 komo pouo i ka iwi hilo. 1

Ma ka 10 paha o ke» ka]saiuaka Poalua akiPuei i hala, 6, q,a iiekau ae ma ka uuku o Mnmala ka uaokukaua adiuaarala Berilauu t "Swiftsare," mai Kalio, iiile mai, iloko o 42 la holo ma kooa H|lahele uo Aeapuleo. Ua kapiliia keia uioku ma ke auo moku haliaka o ka pppn elaa, i papahiia koua uiau uie 18 maapa kuuiahi. Oka uui o koua mau tona, aia ma kahi o ka 6,910, a,o ka wikaui o kona eaau euekiui uiahu, ua like uie ka ikpika oua lio he i huiia. Ua ko mua no oia ianei ji ka malama o luoe, 1884, malalo o ad(marala Lyous koua filii kiekie. Mah<ppe oke kuu aua iho o kona heieuma, i]ia haawi mai la ois i na kipu aloha ika Hae Hawaii, a ua pauai aku uo hoi ko ka aioa uei, «Uib.ua; kipu hoomaikai aku la ka uiokukuua Amerika i ka Hae Beritauja •ua pauai hoa mjii uo hoi ko ka adimarala iko ka Auaeiiea. E ku aua oia maauei a ka U 17 aeuei, alaiU, iiolo qo Aeapulo. Eia iho koua mau aliimokumalalo iho;

Ro«Lr-Admi»KA%tuo|tlC. F. llouoa^o., S^nT43'SSi&J h -"" Ks«cwt«i a, riucUv*, Wui. j. L, 1.. : Co*nm*if)iVr - VVrx.\v li^Wn. '%r •a»^. iLā-^iilL Uoiuer> rh*pixa» N*vsi> i;, v , v;,\,,. 0 u M-.r- -. Snrs««ivn OwUui VT. L, ?l,vris»>:; ! «awss»^s®st».' §. T[xsM\v. ar„; S. lVun T h * A>S °- M ' k^vr- - \V*iU'e Upoh u. i Ws»Jwt IKnnwwi JUn»> T. ««ue? K. Ki«a *k. Ai;W K. C,: LW Otrt*W- -«Mm >JarV }. &-Ijuk V *lU\ J,Jisi fe) fi v 3, J. SUnMH\ c. , K^ , soh li *.*««,*. «.k. 4#JSSĪH Cl«l; »*iailvī P. w«tt,'c iīliMkk . |. ..: :r

I fesia Poalūa ne e Icu ma ī ku mokoiilii hooliikihilii limnhai lapana mnānei.

Akn hora 10<v Ueia fcftkflakai - 6 hnli hoi al?u «i ka mokukKiia Brooklyn uo Nu lokfi.

tJn paa na k anaw b i o k n 1888 t & humn hnke īh, a p loni\ no raa ke 0 , ena Kalaiāiha ne kn $2.00 o ko kope'

He aha hulnhuhi uku daln ke ia ana e ka Puali Kinai Ahi Helu 1 ka po o ka ln lO ao nei uialuko o Lo le kou hale ma alanuī Moi..

He ua nui uia Molokai i ka po Poakolu uei, ua halaua pu-m e ka wni mai Palnuu aku. kle keu kein h ku ua nui wahi a kamnaiiiu. '

Kukoko o lioopnlia )a aku ba hoolaha uo ke Uono anst i ka poe kopiii hale uo ke Uukulu auu i ka nmkekeliou o līooolulu nei mn Kuloloia AiiiHhon,

Mwlnna o ka Mikahala o ka Poalua nei, i lawe ia aku ni uo Lihue na paaha na &eremBuia he 51, ko hoi ia na kane wahine a me na a Jiu_moku kalepa J. C Pfluger i lawe m*i ai i kela pule aka nei mai Beremaun m^.i.

Ua ku mai iuehiuei ka moku Uiapa Hawaii Kalakaua mai Tahiti mai. Aale i)o i holqpcno kanu huakai i lawe aku uei.i na hanei'i pipi a kn Hon. Samuel Parker, iio ku mea, he 82 oua pipi.i pau i ka. muko.main huakai, a ua huolilo ia na pipi i koe iho ma ke $32,00 oky poo hookahi. .

Ika Poa}oa iho uei i bele lioomalia aku ai ke kama eliiwHhiue Liliuokalani i Kahaln, i ukali m e iimi n oi aku mau lede o ka Hiii HoonaaiiHo Mahele II a i ke aiiiahi nei i huli hoi ruai. ai lakou ine ua mahalo kiekie i ka loaa ana o ia hooluolu māikāi;ia lakou e ano hoohihi aku ai e hoi hou ilaila i keia muo iho.

Mamua iho nei, ua' hooiaha ae ke Kuhina Kalaiaiua nō ka oli ana i lua hookio wai liou loa mauka o Nuuauu, ua kono pu ia īīa kolio a kola a me keia mea mnkemake e waiho mai. luehioei, u» ■wehe ia keiā mau koho ai ka uana ia ana, ua pii loa na koho a ko waho nei poe mamua o ka ke aupuni i hoolala ai, a me he mea lu, e kahea hou ia aku ana ka poe koho.

I.ke ffiiabi nei s]. r u j k« moku prta "Paeli" iloko o - |.» holo mai Kapalakiko mai me n,i :uoa hou huikau o kp koho balota Peredideaa e hiki ole ai ia kakon mamao loa nei ke hoomaopopo aku i ka oiaio, oiai ke liki nei kela ame keia o na aoao kahiko i ka puka oka kela a me keia moho pfc&oi iho. Nolaila, aia na mea oiaio māi ka pahu balota mai, aohe i na olelo kaena i o la hooua a ka poe i pilikaūa.

loehioei, ua halawai ilio ua kapeiia a me kekahi mau Ula o ua Paali Kiuipopo ekolii o Hoiiolula uei, uo ka neouoo aoa i ka Jakou baaa naakamaka i aa Hoi Kioipopp Ameiika e hiki mai aiiii i Houolulu uei ma ke kukuhiaka Ponono Novera.Hba 24 } a ua hooholo lakou e noi aku i'ka lokomaikni o ko Ho nolulu nei, e lulu dala a e maksha ia iua na ku hui la e hiki mai ana, & ua koho pu hoi i komite eliuia liila, oia G. W. Smith, Co!. W. F. Atleu a me ti!i kapena ekola o'na Puali Honoluhi, Hn waii a me Hoka, e ukali ia lakou i ka uuku o ke awa, a e hookipa mai ia !akou uie ka hoolala aua uo ka ulele kinipopo Makiki ma ia le.

Oka nūi o ka waiwai io o Charles Breuig, kaue a Keuahu i make ma Kap&lakiko, he $35 SOO ma ka waiwai paa, ahe §10,700 ma ke dala maoli a me na mea i. hoopukapuka ia> Ua haua oja i koua hooilina he nmi ae nei makahiki i hala, e haawi a'na i $4,000 no Mr. E. P, Adams, a o ke koena aku o koaa mau waiwai, oia hoi aa dsla a me ua waiwai pas, e liio ia Mr. Baui M. Damon, ke lawe ia ae L;o ka waUiae hapakolu. Ua hoohalahala iho uei ka wahine u}are, a me Samuel I Maikai ma ka aot\o oke kcifej!rano iuua aua C. Breuig k i uiauaoia aia oia iloko o ke aumoku kaua Auierika e aoho haua nei,, imna o ka Aha Hoopouopuuo Waiwai i noho kahu ia e H0n.23. PreStou 4 00 keia pSlapala kauoha aaa haule. Noiaila ua hoohaluhala hou akn la laua 1 aiua oke Kiuie. Ua hoopuka ia ka palapala Ikkko Lauolnia HouS,B, Pole, m.nlnlo o $ILOOO Ik>uh. Ua hooili ia ka pa a uio ka hf*le uia Eapalakiko oka aiea maKe iKa wauiae mare, aouH paha ka waiwai io he $13,(KK). Ua heopii iho uei o W, R, Chiītou a \ me H. Br&dley imua o Luuakauawai \ Bole o ka Aha Kiekie i ke Kuhiua Kalaiaina ma ko «uo maudataus, uo ka , aaa aaa oka kuhiaa i ko !aua laikiui 1 kuai rama miii uo ka Hale j kibi o u* huiua alanui Papu a mo Moi, ī aohe hoopuka aku ia l\ua. U a wa ihoi aku k<s kuhiua i kaua taau kuiuu hoo-! halahala, uo ka hookna 010 ia mai o kai uku laikinī, ka loa«v oīo o ua boua & I» manao e hoemi īho i ea laikiui kuai aa»« Mamuli oua hooia i waiho ia ! ioiw o ka Luuakauaw&i, aolaīia, ua ' ho-.ipuka mka olelo hooholo ika Po- ! »!ia uei d iuhle aoa x kuuiu hooha-' !afefsl«, r e pnne asu k& &oao pale ! w«eo* o k«Ulaa me U Poakahiaa nei. Mahalo loa ka 01010 hooholo a Luoakauawai I>olo uu k*t* hoopii, uo ka tue*uakohow A U> k,o koua aoho U rv>lu k 0 |booholo kuf> mai iii oia, oia uw ua hsh« kuhikuhi » ke Uuauai. •<«« oia 0 koua m&uao pou<w iho>