Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 12, 23 March 1889 — Ke Aupuni. [ARTICLE]

Ke Aupuni.

-(£fooroauia.) Ke ku upī o Lfii<uia a pubi Henfli tna i.ka pti Ēlele hanHpilo «na, e hoike «un 1 kona nlf)ha ia kakou ka lahni Hhwhiī, ;ks peku aai uao na whwa6 ī Lope nift i.o na a ann i hopkohu ai; ma ka )iIma Hknu ke aloha, p .ma fea lima hema ka laaa hahnu. No kaaha keia? Ko ke alolin anei? Eia he mau KeoDjmana maikai iwasna o kakoa ba lahui Hawail, i hoolilo 1 tausaoi ai mnu tft\is>*ni, i umi tv m»vi umi ta«iBnoi d*la uo ka pomaikai l«iilaha oka lahni, aole nae lakou i helu mai ika lakoa tn.au huna aloha, aole no o lakou makemako o hoike ao o like me kk ianei. ! E ku lahui Hawaii, e mstāma kakou "o pau ī ke akna e!" Ina pela ka hana aua haole aloha nui loa nei i ka lahpi Hawaii, ao!e anei e pono e kaakaa ae na 'maka o kakou, a ekiiu ae iaia a me kana kumuhinu ma ka ole o LHdana. No ka mea, iloko o na mnkahiki e pa laina pnna ana ka Elele ika hana a na haka ona, e hooholo mau aaa" na ahaolelo i na dala no kela me keia habb, e laa na alanui a pela aku. Aole nae he wahi mea a hana ia o na alanui, aeoleo kapakahi manuia o Keokpi ka moku, eia no ka hoi he ike ia ae no he alanui ko na mpkupuni o kakou, abe malamaiama koke āe no 'ka hoi ke kulanakauhale o Honolulu me na kukui uwila, na alahao huki liō, na alahao īaahu, a he tegarapa moana a eina aku auanei, ke lawe ia mai nei na uwea ika monna a pae mai, o ko kakou launa a kamaillo pa »» ia m& ua uina o.

Iloko o na malama he 21 wale no, ke palahaiaha aenei na haiia hou a maikai iloko o Hawaii nei, aole hoi pela iloko o tia makahiki a Laiima e haauou aua iloko oka Elele i ka maikai a na hooponopouo aupuni, a ke au hoo maemae i kaulai aenei a ahuwale na iwi o Hua ika la. 1 Ina ua loaa ol'e ia !n..,'kai i ke aapunf oiai o Laiana ke kakaoleīo ia mau makahiiii, aole anei e like pu ana no 'kn hope me ka mua. : kae k a KTw&ihf' * ! aa noonoo--palii l ff'*6[ā'* wale i ka lapapale-r . \ Oke kanaka i kqena nui ae i kona aloha i ka lahui Ha-ivaii, ua lili ino loa i na mikanele; ma ka Eiele o Maraki 2 aono 2, kolamu 2, mplalo o ke poo, "He kulana iuo. . Penei i kakau ia~"Mai ka hoea mua auu inai ona mikanele ma na aekai o Hawaii nei ahiki i keia la, mai ia manawa mai ke ino oke kulaua hookele o ko kakou aupuni. Aole loa he wa i maikai ai. Aole loa no hoi he wa e maikai iki.ana ina e mau ana keia ano. a pela akn, apela aku." Ma ko'u koho wōle aku mai keia mamao aku o Maai »e{,; he Kaioiika Boilnrpaha koua akahi kona lili lou i ua uiikanelp. lua pela ka oiaio, aiaila, pehea la ke aupuai kipikip! o Farani i noho maua ia e ia hoomana. E lawe mai ana «rioi oia ia anoaoo a kauu maluua o Hawaii nei? E akahele kakou, o alakai aui«|ei ka makapo i ke kahi makapo, a o k|a hopena he haule pn lka loa pa-u. | Heahu ke ano o keia mau 010.10 'a ka Luuuhoopouopouo o ka Elele, he pur puie paUa he a he lili maka-ele ele loa hoi i ua mikknele. Heaha o Hawaii nei ika la i pae mua mai aī na uiikauelo. he aupuui malauiHlama auei? |īe Kumukauawai a he uiau Kaua>vai He mau kula hoonaauao anei?; He mau nupepa anei elike rao ko keia wa? He mau mahiko a Baueko, hmu halekuai, he mau moku a uiau t|iokuahi auei? Ho lio ahe pipi auei? ljle lole auei ko ua kane na wahiuo a me u« keiki? Ua helohelu a kaksu aneii?

Ē hoomanao hoil i«, ua pae mai ua Mimonai'i uiua ma ke oae o Kaiakekua ui» Kuilan Kooa Hawaii, ma ka ia 30 o Maiaki a iio 21 makaliiki i h»U ae hookuumiiia ke Kumukauaw»i w« Ij«sota iAlwma, Kapaia ua Kauawfti o Lnaohn '-īa ws i foaa ai ko Kumtik«o;i\Vvāi o Kaoioliamoh» Ilt. O lvov. AsaTUaktou, Uev. Svram »ua\vaho ae o ua misiouan tūo ka lakou mau wahme, o Bauiel Holmes 3 S<tmuel Whttuoy, Samuel Elisba Loomis, & me elia mauHawaii, o līouolii, Hopu, Kauui a mo Ooorgo Huaiohuiue ke keiki a Kavuu«sTii kē *lii o Kauai. Ko oUMo uei o Lakua ma koua wahs ka Hlele* taa keia la 30 o Maraki ISUO, i hooa oiai ai o Hakiua ma, ua mikauole mua t Hawaii uei ahiki i feoia !ft, mai 1» manawa mai ke iao o ko kakua hookelo o ko k&kou aupuui.

Ūa hauau o HaiTĪßon ma 13encl Akau, Ohio, i Aug«te 20, 1833. PuKh mai ke kulr.uiū uiai o Mineai ma ka mokuaiua o Ohio i ka 1851, a mnhope koko iho, uh. komo oia iloko oke Keen.a Loio o Hon. B. Storer o Inelianapolie, kahi ona i noho ai he ekolu makahilii umhopo iho, ofa 21 ona makahiki a pan, hoomaka ika lnwelawe loio. Ma kekahi ninau ahaolelo i hilinai ia aku iaia e Kioaina Wright no ka huli pouo ana, ua hana io ia rae ke akamai 1 uwai koke īa mai «i oia imna i ke alo o na mea a pau ma ke ano he loio naauao, a i loaa ai iaia lia mahalo o na taea a pau. Mahope koke o ka hoomaka aua o ke kana huliamahi a. ka Akau ama ka Hema, i ka wa a Feresjdena Linekona 1 kahea ai i 300,000 koa puaki } ua komo oia i ka hookauwa ana no kona aupuoi mg ke aaō he hifeasala; a u& ohi ia kekahi mahele koa ma o kona hooīkaika kino maoli ana, me kona hookohu ia ana i Konela a komo aku la lakou iloko oka puali o Tenotuke ame Tenesi, malalo o Generala Hookor. Malaila oia i hookaplana ai iaia iho ma ka ia meā i hookiekie ia ai oia i Biregedia Geiierala. Ua hooaiau ōia i ka noho ana iloko o ka pun'i kaūa a hiki ika pau ana oke kam., ai ka hookahakaha hope loa aua o na koa ma Wasinetona a hoopau ia ai na pualikoa ka 1365. • • I ka makahilĀ X88|! jkomp i laa Ahaolelo benatg o Atoerika iiuipoia, a noho malaila Ke eono makahiki e pau ana* ī 188T:"-*Ofai • koftß I oawe e noho luna senate ana, kanaka wiwo ōle a mē ke akamai ka-

uaailio ina na niuau piīī aupuni auo nui. O Qeuei , ala Harrī&on, aia oia inalale iho o iiu kiekieua mau, lauoho maikaī a me ia ponuuunuiiu, Ua kapioe "mai konn mookuauhau* inai-ka wolo Beritauia mai, hookahi o lakou oia ka alihilauH i ka manawa o Karomawela 1 hailooa īa ai a kaa nana e kakau ka palapala pepehi ia K.ale I. O kekahi o lakou, he mea i kak&u iaoa malalo o kela palapala 0 hookuokoa i ana ia Amerika mai ia Beritania nui I mai, oiai hoi koua kupunakane o Generala \yiliama Henre Harnsou, ua hoonohoia i Peresideiia uo Amerika Huipuia i ka 1810, aka aohe nae i liuliu make koke no. O ko Peresi(lena Harrison noho ana ma ke kino, he kiekie uo ka maemae 0 like no me kona kulana kilo aupuui ka holomaa. Ma na auaina, ma ka liome, amn ka okaleaia, 0 kona inoa he maemae, aala ame ke kiko eleele ole. Nolaila, ua pono i ka Ripubalika ke mahalo iaia iho ma ke koho ana o kona mau makaainana i elele e like me ia ka maepiae o ka noho aua. kino a me ka uhaue oka lahui Ameiika. E like me ka mana o ka PereßĪdena ke lewelawe, aole Ipa he kuia o ka hana kolohe e hoekaeka aku ai ika hoeponopono ia o ke aupuni iloko o na makahiki oha a Harri&on e lawelawe aku ai ina hana o kona oihana kiekie. Me ka like me ia ka naauao ma ke"agp o ke kauako, ke koa a me ke kifci aupuni, ke komo # nei ka lahui ilolfo P ka noho. ana me ka lokahi q ka manao haaheo, palqkana a nie ka manaolana.