Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 12, 23 March 1889 — HE MOOLELO NO RUSINIA KA NANI. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO RUSINIA KA NANI.

■•• j/ ■ ■ i ■ ■■~■■■.■'■• Holo Lio kauiana o na Eilana o Wale—Ka mea hoi i ka* Makani Puahiohi o ke mea nana i hopu pi6 < fia Naita Komiano, ka Haku o na powa o Europa—Ea mea hoi i iaia iho ka Olali o na Paii Eiwa Helu| 44. * ile&p o keia ma<4 makahiki loihi, he wale no o na alii o ka aina kai lihi iki aku i na helehelena nanip ka Ui Ensinia, a pela pu no ho me ionamau mak|ua ponoi, ka moi kattga me ka moi\yahine a me he aka" ku īloko oka pela iho la ka ana aeopa helehelena oka kaikamahine imua o ko laua mau a naio aku la. like no me ka ihiihi kapukapu o kahu hanai [Legiija Ulaula,] peJ|i uo ua i loaa ia Eusinia kaj?ani aoi aku. , o kema kaikpnane VValker Kare n%h.e mea la, oia hookahi wale no ka m|ft a ka wahine kilokilo Legina Ula. i4ji iaeai e ike ma,u aku i kona kai, i na mapawa a pau ana e ; mpkemake ai, a p oluolu no hoi ia Bjisinia ka Nani lealea pu ana me k?.ikunane kekahi mau paani, wale iho no. Pela no ko laua jse mau ana kekahi a me kekahi a hiki eiha ana o.kp laua mau makahiki lljjg3f~3 a,e ,|aJfeu kone, I^®fti&i nānki' maila'u ēna hda kuwili o keia nanea, oiai he wahi mea uuku ka'u e lioakaka aku ana no Walker Bare, aole o ka hoakaka piha i kona moolelo, no ka mea, ua ike no kakou aole ona kulaua iloko o ka mea nona kei« nanea. :

Aka, i makepake wale no au e hoomoakaka iki aku no kekahi mau mea e pili ana noua, oiai aia ma ona la e loaa ai he kokua uui ma ko Eu,smia aoao. |. • -. , -.| Ama oua la uo hoi i kaulana ai ka mea nona keia he kaikamahine holo lio kaulana o ua Hilaua o Wale,, pau ana o ke|a mau hoakaka pokole Es maki pololei, aku ai ko kakou,

moolelo a hiki i ka pahu hopu me . ka loloi&hiii ole. j E like.mo ke kaa ana o Rusinia na ka mea okoa e hanai, pela no o "Walker Rare, aia malalo o }ia malama maikai ana a ka Haku Woka [Walker], he, kanaka uhai holoholoua a he alii kiekie hoi no ka papa ekahi. . , He alii kaulana o Woka ika uhai, holoholona, a he mama hoi koua e. like nie ko ke Dia, a aole hoi e hala ka maka oka pua o kaua kakaka i kaua ; mea e makem(jike ai, e ki, a pela no hoi, !me kaua kipuka ili i kana mea e makomake ai e hoohei. A o kona liaia heiua oia kona lima | oi loa aku o* ka makaukau, a ua hiki! hoi ke kapa ia kona lima lieuia ka iiaku o ke kipuka il|, a o ka moi hoi o, ka pana pua, a oia mau ike hoi kaua i ao aku ai i kana liaiiai, a ua oluolu lioi, i kaua hauai ka moni ana aku ia mau, ike aoi aku mamua o koua kahu ha uai, a uoaa hoi ka o|eio ia aua "o Wo-1 ka Raxe,o ka lima h,ema," ka hooiliua ( hoi o ua haua ike a |akamai a ka Hnku j | Ahp kooiliua pu |uo hoi uo ua wai- j wai o ;koim kahu Uauai, oiai ho k;uu\k?\ waiwaioia. | oka iuou o ko keikwUi a; £akou e ike uoi» uj» loaa no ia uiai ka jj iuoa mai o koua ka hapa .j hope, ao ka .n»> * ma ka iaoa pj| koua kahu i a jke Uui ia ua iuoa s 'alaila, eloaa -;auei ka iuoa oko koi-j, kialii Woka llaie. |La Uaku kiokio loa j oua iiU»na o W ap ka lua o)- N hoi o ka a uio lp\ lokoiuaikai. Ho moa maa mau ia Woka ka hole pu aua īūe kaua Uauai Woka t\avo i ka, uhai holoholona, mai ka wa uuku iuav o kaM hauai a Mki |i koua uui ana, noj ka hoomaamaa aua iaia maiaiuau.

liana a rae ka lioikeike alni aku iaia imua o na lioloUoloua liiliiu. A nolaila ua ik<a ua pauleliia loa o Woka Rare uia ia mau liana, a ua liiki

ko kapa ia oia lie liaku maluna o na koloiioloua hikiu, a he moi hoi no na kuahiwi o Pelekaue. ' Iloko ona wa a pau a Woka llaro q helo ai ika uhai holoholona rue kona kahu hanai, aole oia e lioopoina ike kipa ana ao e ike i.koria iaikuahine HuHinia ka mea nona keia nanea, Ika wa a laua e hoi mai .ai mai kp, uha; holoholona mai, e kipa mua aku ana oia e ike iaia mamua o~kona ike ana akn i na mea.e. Makekahi la, oiai o Woka Kaie a me kona kahu hanai maluna o kekahi kualono, a he ano ili hualala lioi ka nanaina, a e hoomaha ana laua malaila no ka hooluolu ana ia laua iho a me ko laila nmu lio, a e nanea ana hoi i ke kololio malie mai ake ahealie makani mai na mauna apiipii mai. Oiai hoi ko laua mau alo e haliu pono aku ana ina mauna, a e nana pono aku ana lioi i hauwalaoa mai :a na pali nihoniho me ho mau maka I pahiolo la ka wanawana. Ia laiia e hoomalm ana, aia ko \y~oka | Rare mau maka ke walea la i ka nana | ina hiohiona ona pali nihoniho, aia hoi, ua ike aku la oia i kekahi waln kiko.keokēo iluna lilo loa o ka huini o kekalii pali, ia wa ninau aku la oia i kona kahu hanai, heaha la kela wahi ! kiko keokeo e kau mai la iluna lilo o kela pali? Pane aku la kona kahu hanai, o kola kiko keokēo au I ike aleu la iluna lilo o ka pali, aole no ia hp mea okoa e ke alīi. Aka, oka lio keokeo hoopahaohao no in oua mau pali nihoniho la, ka mea hoi nona ka moolelo a'u i kaao mau aku ai ia oe i na la i liala aku la s ,a o ka pula kaumaka hoi o ke keikialii Biki, a ka moi Beueti*> Irelani. No ia inea, kīiĪ6iis'iko Ia o Woka Rare ilalo o k'a honua, e kahakalia ana kona lima i ka lepo, a e noonoo ana hoi oia i kahi e hiki ai iaia ke hopu i ua lio keokeo la. Ue mau minute kona kulou ana ilalo, ea ae la kona poo iluna a ike lihi aku la oia i ka nalo ana oua kiko keokeo la ma kekalii aoao o ka pali.

Oiai ke kiko keokeo i aalo aku ai ma kela liuli o ka pali, huli ae la o Weka Eare a pane aku la i kona kaiiu hanai, peliea la kaua e lihi lauiia aku ai mahope o ria lio keokeo Ia? Pane aku la o Woka, aia lie kaliua palahalalia ma kela hxili o ua pali la a kaua e ike aku' nei, ka liome alolia Loi o ua lio keok : j o la, a aia iwaenakoiiu o ua kahua la he lua wai uui hohonu r.o ka haneri iwilei a oi ae ka hohouu, a no ka eka liookahi v a .oi iki ae paha ke anapuni o luna, a o lalo o kahi o ka wai e lana ana ua like 110 ia me ke akea o kekahi kahua hale 20x20. Aia iiia ka aoao komohana aku nei o na lua wai la lie ano kamoe ka ihona o ka pali, ma na wahi e ne a pau he laumania a kulioho īue ke ano lo'u mai o ke knemaka pali iwaho, a lie paakiki ioa hoi no na lio o ao ko hiki ke iho ilalo o lua wai la. Aka» no ua lio keokeo la a me kona mnknahine. Āa like na lua wai hohonu la me kn hele ana i ka lionua ma-^li. He kahua uui palahalaha keia iioua kekalu mau. mile kuea he t> uia ka loa a pela uo hoi ma ka laula, a o hoopuui ia aua lioi e na kakai mauua. Ma ka aoao iiikiua kahi a ka uiakaui 0 pa uiai ai, he pali leie e iiiki ole ai 1 kokahi mea ko manao ao he ola koua ke kauio ma ua wahi la ii au, e wiki kaua, malia paha o iho ilalo o kft muliwai alaila, mauao ao ko ; kaua lihi lauua ike aku i ua lio la. | O ka u ia o kau uai nei o ka ik« liUi 1 aku ka hoi la, he ma u iu, malia | paha hoi» av>le i iko ia ua ai īue Keao 1 lei* (Ftyiog 01oul> ka lio poui v> Woka ka lio hoi uoua ke a puni o lM*kaue o kn iiKM "Ka ohn kokolo o u«i pali hanliuli o ua Hilaua o Wale." Mai kv>h\hew;* oo e ke ali\ opio» he h?\na paani ks mnnao «wa e hopn i ! lio he h;\v;\ nui maopojx>, ho nu\ I hoi i hiki o!o 5 kon >u;\kna hauai nei. I īloko o rux nnanawa oI«a lioohoka j iko o ko St v u &ka b I - *

ike a me _ ke _ akamai i loaa ai ia o&, a ke papalii nei au i ka Inoa hanoliano 'ka moi oke kipaka ili. ke keikialii o na kualono, ka weli hoi o na holoholona hiliiu o na kakai mauna.

Aia lie mea huna iloko o'u owau wale iho uo kai ike, aole au i kamailio i kahi mea okoa aku. ua ninau ia mai no au no na mea e pili ana i ua lio la. Ua hoole aku au, aole i hui a ike lihi aku i kona mau ano, aole ia o ka oiaio. na hnnpnliipnni an ma. ia walii. - E hoōlohe mai eke alii opio, oiai kaua e hele aku ana e ike kumaka i ua Ko la, nolaiia, ke hoike aku nei au ia oe i ka mea pololei, ua halawai mua au me ua lio la no elua manawa. Aole paha liookahi iwaena o na ho* loholona hihiu i hiki ke lanakila, mai na umii paa ana a ka'u k'ipuka ili mai ko*tt mau la opio mai a hoea īoa mai i keia hora a kaua e k amailio nei. Aka, o keia lio keokeo wale iho no ka mea nana i hoopahua i ko'u iko a me ke akamai ma ke kakele kipuka ili y ana, a nana lioi i hoohaahaa i ka mama holo o kuu Thunder aloha nei (Kuikahekili). [ Ua paa ko'u waha aole i lioopuka iki | i kekahi mea, ina paha e lohe ana ke- | kahi poe no ko'u lioōhoka ia, alaila, e j aka iā mrai ana au e lakou la, alaila, ua makehewa ka inoa e papahi nei malu;na o'u, oia hoi "Ka n^oi" o ke kipuka ili." * Ma leekahi la, ua alualu au iaia maluna o ua kahua palahalaha la no kekahi mau hora loihi, a liookahi o'u kokoke iki ana aku ua hooke aku au iaia a pili i kumupali. Aka, ua pii aku kela iluna oka pali me he kao ahiu ia, a iho ae la ma kekahi aoao a kaawale loa aku la mai īa'u aku. A mamua ae o ka hapoo ana o ka la, ua ku malie iho la kuu KuikaheMli nei i kahi hookahi me kn neeu/ile aKu no hookahi kapuai, ua maloeloe loa ia a ua pau hōi kona e haa ana imua a ihope. Nolaila, malalo o ia kulana pilikia ua lele iho la au īlalo, a haalele iho la iaia nei malaila, a iho aku la ilalo o ka muliwai o na lima a me na wawae e kōlo hele ana. la'u i hiki aku ai ilalo o kahi oka wai e lana ana, lawe ae la au i ko'u Hueili a ukuhi iho la a piha, wehe ae

la i ko'u papale kalepoui a ukulii ilio la ika wai a puolo ae la» a pii aku la au no luiia. X kuu liooa aua aku ma kalii a kuu 110 e ku ana, iiamoliamo iho la au ma kona mau wawae i pau ka maloeloe, a ua loaa io ka, pono ma ia hana ana a"u. Maliope iho o ia manawa, ua liooliainu &ku la au iaia uie ka wai o ka Hu--0111 i ni&ini ia iloko oka papale. Ma ia hana ana ua loaa ka malia ame ka oluoiu i kuu iio nei. Oiai ke ano linla e hoalii iho ana maluna o ka ili hoinia. tia kaukoo aku la niauia a liiki nia kekahi pohakunul I kiekie a lie koliu papni hale ke ano % m* ka aoao lulu malaila maua i hoauinoe iho ai a hiki i ke ao aoa. Ho»o akn la an no ka hiki kupono q ko*o lio, am hof, ua like qo ota me kona manawa wuia» ua hoi hou mai fcona ikaika e like uie kiuohi. Ke l\e!e lon &o U ka la i ka maUtui& s tuaalo Se aua ua lio keokeo la ma ko&a TO«kT3«bvue a kamoe akula qo ka lua* wai. me ka ike o!e mai ia"u e hoopu ako ana%Joko o ka p*li pohaku, 51q ka naau i hoopiha ia me ka hauo!i, ua kaa koke Ke la au uialauau ko'a • iio a mot;o potolei aku ' a-» ka laa ! wai, heino ao la ka\\ kipaka ili ais fca | m«kauk*u inau boi i us aiauawa a pau 'uo k» hopw pio aua i ua lio keokao la. | Oiai an mn ke kae o s.a lua wai» ike Uko ta ho i ua mau lio aei e ku j»ai . ani i!alv>. Pohi ae !a ao i o-io» ia ; TO»nswa uo hnaJ pii like mai m.« ka ! pnabi nui. A oim k«.hi paha he 'IO auama mai ! ia'u aku, ku ibo U iauamakaaa&a N pouo -mu-i ia'u, a he moa hiki loa » Uoi ke h<>omaopopo aku« aole i olu- < U ko Us»a uiau naoaiua no'u, e like w>* *loha» peia uo kalio mak«*M\ve i *e *i*a hoai aku la 1 t ■ ks»n keiki k?->keo, A kei.\ pule i e e u* makamaka hetu o \ve av k*kou i ke lipuka iU a ko Kelkial" ATak* \\«rC ma ka puai o m i.Lw ... ; i