Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 13, 30 March 1889 — NA MEA HOU O HAWAII. [ARTICLE]

NA MEA HOU O HAWAII.

Ma ka mekuahi Kinau i ka Poakolu nei, i loheia mai ai keia mau mea hou lehulehu malalo iho mai ka moku mai o Keawe, a oia keia: Ma ka ieta a ka Luna nui o „ka Hale Hookipa oka lua o Pele i kona mau poo ma Honolūlu nei i ike ia iho ai ke hele ikaika la ka a -ka pele ilaīo o kona aupuni poepoe ma Hnlemaumau. Aia na ahi puhi ke noke 1» ia Mauna Kea b me Puua no hoi kekahi, a o ko Puna ahi nae, ke hi-o ta'Bi la i Hilo. 0 ka nni īho hoi o ka papaa la, he hamu wale no ka ke alii, Nui ka la ma Hilo i keia mnn la, ā ke hoopilikia mai la i na mahiko m'a ka hoonela aiia mai ika wai. Ua paniku ia ka wili nna o ke ko o Honomu no ka wai ole, aua hoopaaia houkahi wili o 1 Hokalau, ahe hookahi ,wale no e wili nei no ka nelo mai i ka wai. Aia ke alanui hele i ka lua o Pele ke hanaia la, o Mr. Laiue o Honolulu nei ba mea malama manawa hana e na banake, Un hoole ia na paahao aole e ulanui 1». Ua ahialuia kekahi kaikaiaahiue Geremania uuku oka pīpi wahino hihiu ma ka aina hauai pipi 6 Puakea, a palaha aku la o3a iluna o ka pohaku hoihai ka pap« auwaa.

He elaa man mea i waiho ae no ka hana hou pna a me ke peua ana i ka hale pnahao o Hilo, elike me ka hoolaha e kono ana i ka poe koho. ' No ka hana hou ana i ka hale paahao he $115 ia Vainetta, a no ke'pena ana he |220 ia Ewaliko. He aihue uana k&i komo iloko oka Hule Oihana o ka Mahiko o Wainaku i ka po o ka !a 21 o Maraki, ua kaikaiia ka pahu hyo a kahawai wawahiia, a ua laweitī ao he §900 ma ke g u 'a a ma ke dala keokeo. Da loaa 'po nae ka uiea uihue he Figi a me ua Jala ma kahi i huna ia ai. Eia ke kalohe ke psa la. Ua hanai iho ka Loio Hikikoki o Hiio i kekahi puaa, a i kona lolē ia ana a kaupaona ia, &ia hoi ua hiki aku la kona kaumaha ika 335 paona, Nui kela. He okaikai ko na pali kuhoho o Hamakua, aua 'loaa uo nae ia Hamakua he mau kulu pakā ua. Ma ka po o ka la 22 o Maraki nei, ua hoao ae he elua mau lapauu paaha* na o £Bpatvu e powa ika pnke kanu lau mea ai e noho mehameha ana he hapalua milo paha mauka aku o ka wili. Ua aumeume lakou me ka hou ana i na pahi a hiki i ka holo ana o ka pake i kek&hi hale e aku me Oa maewaewa oka pakele mahunehune. Ua hoi aku kela; mao lapana a he!e no i ka hana i kekahi la ae, aka i ka lave ia ana aai ona lapana a pau e kuhikuhi keia pake, ua koho pololei aku no ōia ina lapana naua i powa iaia, a eia laua ke paa ia nei. Haalele aku ke Kinau, aiu he ekolo naau moku kuna e kali aua tua Mahukona o ka malie ao o ka makaui, alaila holo ahu i ke awa 6 ka mahiko o Halaula e hooili ai i ke ko e kupai la i ka hale ukana, no lakou ka nui he 10,000 eke.