Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 13, 30 March 1889 — HE MOOLELO NO RUSINIA KA NANI. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO RUSINIA KA NANI.

.Kc Kaikar ahine Holo Lio kaulana o na Hilana o Wale—Ka mea lioi i kapaia ka Makani Puahiohi o ke Kuluaumoo—Ka mea uana i hopa p?o i ka Naita Romiano, ka Haku o na Powa o Europa—Ka mea hoi i kapa iaia iho ka Olali o na Pali Eiwa Helu 45. E like me ka hikiwawe o ka pua 1 oili aku mai ke kakaka aku a ka mea pana pua pela no ka hikiwawe o ua Lio makuahine la i lele mai ai. a hooku'i mai la me ko'u Lio. KulaL aku la au me ka aneano 0 haule, aka he wahi iki wale no ka paa, , ua imkele au mai ka haxile loa ana, o ko'u kulaiia mua, ua kapeke ae la ia, o ka'u mau hoolala ana ua lilo i mea ole no ka ikaika oka hooku'i ana, opi ae la ke kipuka, aole hiki ke kowali ae. Iloko o keia huikau ana, ua oili inai Ia ka Lio Keokeo a lehei ae la mahma pono o'u, a haule aku la ma kahi lie umi a oi aku anana mahope o'u. Hoohuli ae la wau i ko'u lio me ka manao e pili keke aku, ua poho ka manaolana ke aha'i la ka pupuhi, haule loa ia mai la au i Muliwaa. E iike me ke kapalili o 'ka laau a ka mea uhau pahu, pela no ke kapalili paapaaina ona kapuai oka Lio Keokeo, iluna oka lepo apaapaa, no na sekona pokole, nalowale aku la laua ma kekahi huli o ka pali, a pau akii Ih" ko'u ike ana ia laua, hoio aku la au a 1 hiki ike kumu oka pali, ike iho la | au he alanui Jkahiko no ia i maa ia laua. O ka lua iho Ia ia o ko'u hoohoka ia ana, mai oi loa aku paha ko'u hilahila ina paha he poe eae kekahi malaila. Ua lohe wale no au, ua uui loa na manawa ake keiki alii Hiki (Hicky) O Irelani i puanaana ai i ua Lio Keokeo la me kona mau Naita lae 00 ika _ uhai lioloholona, he makani ka mea i loaa ia lakou. Ua kuahaua ao ua keiki alii la, o ka mea nana e hopu a paa ua Lio la , a haawi ia ia e lilo no oia i kanalea nui imua o kona alo alii, a e loaa ia ia he ahua nui ma ke gula, nolaila o ka moolelo pololei iho la ia e pili ana uo u a me ua Lio Keokeo la. Ke kaao nei o Woka i keia moolelo imua oke keiki alii W^oka Rare oiai laua ma ke alanui, mamua ae oko laua hiki ana aku ma kekahi puu e kuku ia ana e na poliaku loloa haoeoe, a ma ke kowa a ua mau pohaku Ia e a-10-alo aku ai a hilei i ke kau loa ana, akuiluna oua leahua palahalaha la, (Ka home o ka Lio Keokeo.) <£Mai o Woka Rare e hoolohe aua i keia moolelo mai kona makua hanai mai, ua ike, aua maopopo iaia kaiia mea e hana ai, a e lilo pio ai hoi ka Lio Keokeo malalo o kona maaa. Oiai laua i hiki aku ai iluua oua puu la kahi hoi e ike lea ia aku ai ka waiho lahalalm mai oua kula la. ike koke aku la uo laua i ua mau Lio la ma kahi kokoke i ka luawai. No kekalii maumiuute kolaua kakali ana nalowale aku la ua mau Lio la ilalo oka luawai, lele like iho la laua ilalo a hoomalo ae lft i na knula opu o ko laua mau Lio. Wahi a Woka Rave i paue ae ai me ke auo mino aka imua o kona kahu hanai, akahi no a loaa ia'u ho makana maikai uau imua o kuu kaikuahine (ka Nani Rusinia) a he makana hoi e haaheo ai na Hilana o Wale a e poina ole ai ua hauauna ma keia mua aku. Pane aku la kona kahu hauai. i na e lanakila ana oe malnna o ka l.io Keo. keoi keialā, alaiU, na'u ponoi no 0 poni aku, a hookau aku i «a n\o<iala ma kou muauma, 100 ka haawi pu aua aku ika inoa hauohano o kana nou, ( Ka Moi o ke Kipaka IH> a e hookuu mai ia'n e hoomaha no ua la hope o ko\i ola ana,

īa laun I laiki alai ai ma ke kae o kn, luawai a kiei aku la leuailalo, iko aku la laua iua mau lio ia o pii mai aiia i ka liapalua o ka pali. Ei ae Innn ln ke pii moi noi, e liuliu 11 o liuomakaakan, walii n, Woka i p;ine ae ai i kana hanai. 3fckacleuarao ka liikiwawe nui i lioolinli ao ai o Woka IWo i kona lio ihope, a holo aku la nio ka marna uui 110 ka lianeri i a mai ke kae aku oka luawai, kahi hoi a kona kahu lianai e ku ana. He uina a me ka halulu kana i lohe, hoohuli koke mai la ia i kona lio, aia ka he hakoko n\ii mawaena o kona kahu hauai a'me ka makuahino o ka lio keokeo . Oiai, ua hei aku la ua lio makuahine nei ia Woka, ā, e hoao ana ua lio la e ahai ia Woka, aka, he ole nae ka malanu aku, oiai. aia na lim:i wikani 0 Wokfl ke kaohi la 1 kana kauīa ili a ke hoononoho la o Kuikahekili i Muliwaa me ka neeu ole aku, kohu kumulaau okā i kokolo ka mole ilalo. Iloko no hoi oia manawa i oili pul 2lo mai ai ka lio kookeo maluna mai o Woka, nona ke kiekie Jio kanakolu a 01 ae kapuai, oke kulana 0 ka lio keokeo i kela wa, ua like me ke kmipope ope'a lio i pa iho iluna o ka lepo a lele hou ae, pela okoa iiio la no ua lio keokeo la. Oiai oia i lioi iho ai e pa i ka honua ua lehei hou ae la ia me ka hikiwawe nui, a hoohuli ae la i kona lele ana ma kahi e, oiai ua ike.aku la ua lio la ua kokoke loa o Woka liare ma kalii ana i haule iho ai. Me ka eleu niii o Woka liare i poholalo aku ai x kana kipuka ili, ua moe kololio aku la kana kipuka ili mawaena o na uha mua. a pii mai la mamua a hei kona poo. Haule hou iho la ua lio la i ka honua e kanī palaiu" ana kdna ihu, a e uina poha ana kona mau kapuai ika hehi i ka honua, a 0 lele ana i o a ift nei me ka lioao ana e kulai a hoohina la Woka Rare i ka honua. Mai ko io no paha ia manao, ina h e akahiakahi o Woka Eare ma ia mau hana. Aka, he huluaa ia no ua keikialii la oka elua-liapakolu oka ikaika a me ka mama oka lio keokeo. oia kai loaa ia Keaolele, aka, oka nui akamai o Woka Eare, oiā wale 110 ka mea nafia 1 hoohaahaa aku ika ikaika o ua kupueu paliaoliao la o na pali nihouiho. Mamua ae oka napoo ana o ka la, ua lilo pio mai la ua lio keokeo la malalo o ka mana o Woka Rare, a ua paa iho la kona mau wawae ike kupee ia, a e wailio oni ole aiia ua lio keokeo la. Mē ka hana nui o Woka Rare ma i liookomo ai i ka punuku a me ke kaulawahu, a hauhoa aku la i kona noho paniolo omuku nui ma ke kua o ua lio keokeo la. 1 ka pau pouo aua o keia mau inea i ka hana ia, pane aku la o Woka Rare i kona kahu lianai, o ko kaua minute hope keia a kaawalo au mai ia oe aku. ana kuu lio eleele e uhai mahope ou a hiki i ko kaua halealii. Mai makau a liopohopo 110'u, iloko ona la ekola a eha paha, e hehi hou no au i ke kulanakauhale alii me ka maalahi. la wa 110 o Woka Rare i wehe ae ai i na kaula i hoopaa ia'ai ua wawae o ka lio keokeo. E like mo ka poka i oili mai loko aku oka pu, pek »0 ktv lio keokeo i lele aku ai me ka hikiwawe, uw koua manao paha e lauakila ana oia mai na umii paa ann a ke keikialii Woka R,are. Ua kuhiUewa loa ia ka lio keokeo, oiai, me ka palamimo ame ka mama luaole ke keikialii i lehei aku ai a o-u aua iluna oka hokna 0 ka lio kookeo, e lele ana iluna. o owala aua īuo ka ikaika uio ka manao 0 kiloi i ke koiki alii īuai hnia akr« o * kona kua, he ole nao ka makili no, uioi, ua kakia kuinao a ke akamai. No ka iko ana o ka Uo keokoo aoh> hik» iaia ko kiola i ko keikialii mai kona hokua ae, ua aha'i aku la oia i ko koikialii me ka matna i like me ko ka puahiohio, no na minuie ix>ko!e, ua nalo aku la laua ma kela huli o ke kualono, e pii ar,a ilnna o na puu e ilio aua ilalo o nn awawa a e lohei ana malui*a o ua kahawai. j Aoliipau,