Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 14, 6 April 1889 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELA [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELA

Ka Limakahi i haaluio ai ka Honua, Na hda Ohia Kemawk o Aimiona Unuhiia no AT<> llawaii l J <<e A ina. Helu 74

Oiai oia i noho pono iho ai iluna o Leina Hiu, ua pan<3 ae la kana il.io, e paa a paa ika hulu o kau ai, a iloko no oia manawa me he imo aua la na ka maka, aia hoi neho ana laua nei iwaena o na ao o ka lewa.

Ke kaa hope ae la ke aupuni Uwila a pau hoi ka ike ia ana aku o kona mau kualono, a eia laua i ka lewa lani kahi i hele ai, e alo ana hoi iloko o na kikiao makani e nou pono mai ana mamua o laua, aka he mea ole wale ho ia i ka manao o ka ui Meleuwila.

Oiai laua nei e lele ana, a i ka hapalua like paha oka moana ua paile ihō la o Meleuwila, mo ka ninau ana, e hele ana kaua ihea?

Ia manawa i pano aku ai o Leina Hiu, ua manao au, o ko ala pololei loa ia kaua e hele ai no ka leaua huakai, oia no ke ala e hiki aku ai i ke aupuni Mauna Ala, a malaila aku, no ko aupuni Heina dia kahi hoi a kaua e hele nei.

I ka lohe ana o Meleinyila i ka inoa 0 keia aupuni, ua lilo ia i mea e kahaha loa ai kona naav., a 110 ia mea, ua ninau hou aku la oia, owai ia aupuni? Ia manawa i pane hou aku ai ua wahi ilio nei, o Ala, a aia kaua a hiki ilaila, alaila, hoike aku au ia oe 1 ke ano o ia aupurfi.

Ua hauoli Loa ka ui no na olelo a kana wahi ilio, a npho iho la oia me ka hoomanao ana ia mea.

Oiai no laua nei e lele ana, a o ka hora 12 paha ia o Ua la ala, aia hoi, ua honi aku la ka ui Meleuwila i kekahi mea aala, e ko mai ana i koia nei mau puka ihu.

, Wahi a ua ui nei, iloko iho ona, he ala hoi keia a'u e honi nei 5 a ina o keia aala a mai luna ma|i oka aina a kuu Leina Hiu i hoike niua mai i>ei, alaila, uolaila uo ka ka mpa i kapaia ai ia aina o Mauua Ala, he keu maoli no ka aala a'u e lioni nei. >

A.aiwa loa aku paha ke ala, ina au e hiki-aku ana ilaiia, a owai la ka mea; nona kela aopuni, iim lie kanaka ko luna e noho ala, a jhoao paha oia e kue mai ia'u, alaila, e hoao no au me ka ikaika i loaa mai ia'u, waln a ua ui nei iloko iho oua.

Oiai uo ka ui e hooiuau aua, i ka honi ike ala, amehp la ke kokoke loa mai um imua o laua iiei, aka, 'ko hoomau ala uo uao Inua i ka 1010 iuuuu

la lavuv e k\le noi, a mtv k;v hora >\ paha o ka auiua la o ua la ala, aia iioi, ua iko aku la ka ui i kekahi moa poliiua mamua o laua i auo nuuuao aka uo uae mai ia laua aku. Aolo i liuliu ihoj, ua komo - akii la laua u« iloko o uaj uioa pohina ufi, a uo kokahi mauawk pokolo, ua puka aku la laua uot ma kokahi aono, a Uoomau aku la uo uoi i ka 1010, :m4 ka mau uo uno okb ka ui houi aua 1 koala. ! ; Hala aku la ia poiuo o kaua. waM ii ka ilio Lioua !iliu j» pauo ao ai i fevua haku, a 1010 aku la uo hma uoi f Aolo iluilu u>ahopo tho, aia hol koiuo aua laua noi mawaona o ua ao Jjyu;i 010010 ohia, a oia uo hoi ka uianvva 1 pano ao a ; o ua Loiua Hiu «01 i $.oua haku, 0 kaohi aku 00 i kuu mau {|>po--IH<\ 1

Iloko oka manaWa aka ui i kaohi mai aii na pepeiao o kana ilio, aia' hoi nie he imo ana la na ka maka a me he olapa ana la |lioi na ka uwila, ku ana laua nei iluila o kekahi aina uani. Oiai laua nei i ku iho ai iluna o ua aina uei, ua pane k<jke ae la o Leina oua aupuni nei keia a'u i hoike mua aku nei ia oe oiai kaua i ka lewa ka mea hoi nona na aala e lioopuia ana i ka lewa lani. I ka lohe ana o ua ui nei i keia mau olelo a kana walii ilio, ua hooiaio iho ia keia, no ka mea, ke lioni nei oia i ke ala nona ka moani i oi aku mamua o ke ala o na puao -kona aupuniUwila, a ua oi aku hoi ka niohea mamua o na moa ala a pau ana i'ike ai.

lioko o keia i ninau aku ai ua ui Meleuwila nei, i kana ilio, heaha ke km?iu i loaa o keia aala a'u e honi nei hele kelBj a kupolua? Ia manawa i pane aku ai ka ilio Leina Hiu, he mea keia i ko'u noonoo ana, ua wale no au i'keia aupuni mai ko"u liaku Lekeona mai, ao ka maka n?ua no nae keia o ko'u hiki aua iluna o kei|a aina, a mai hiki mua no paha au ina aole au i halawai mo napoino.

Mamua ua noho mana ia keia aupuni e Mauna Ala ke ; kane a me Manu Nani kana wahine, a o ka laua hana, oia no ka hele ana e huli i na-pua aala o na aupuni like 010 a hoihoi mpi iluna o keia aupuni, a oia keia man.mea a pau au e ike aku la.

Ua hana laua i keia mea me ka ike ole ia, ama ia hana ana, ua lilo mai na puō o kela ame keia aupuni, ano ko lakou aala i hui ;ia, nolaila ua kapa iho la laua i ka inoa o ko laua aupuni Ala. ;|' ikn lo£e ana oka ui Meleuwila i na olelo a kana iiio, ua hoiUoi ae la na nanaina o ua ui ala, a mo ke pihoihoi, i ninau aku ai oia penei: Eia no anei laua ke ola nei? Ae, wahi a ua Leina Hiu nei i pane aku ai. ■ j. : . '. i A o laua wale no anei ko keia aupu ni aole kekahi mea e ae? wahi a ka ui i ninau hou aku ai. Ma ko'u ike a me ko'u hoomaopopo ana e like me ke akaku e lioike ia mai nei ia'u i keia manawa, lie ekolu lakou. ' | ■ I ka lohe aiia o ka ui i keia mea s ua, haupu ae la oia, me ka olelo ana iloko iho ona, aolē kela he hea e aku, aka o ka laua keiki no iai, a ninau. hou aku la nei, owai ko kolu o lakou? ' Ia manawa i pane . aku ai ua wahi ilio ala, ma ko'u ike a me ko'u hoomaopopo ai\a, aole ia |he maa e, aka oka laua keiki kamakalii no ia. • | Aia oia ke noh<j> mai la iluna o eheu ona manu tjne kona nani nui, a ke hookokoke iho la nae oia no ka liale o kona mau ma)kua, He opio oia nonia na makahiki okolu wale no, ahe wahine oia i like me oe ke ano. I Ika lohe ana oj ka ui i keia mau olelo, ua i iho Ia ojn iloko ona, heahk la hoi, e lilo no hoi oē i aikane nau. ; He mea oiaio e |ia makamaka liel|i > helu, oka mea a jLeina Hiu e ike u€ji ma ke akaku, ē nblio ana hoi ihma i> ka eheu ona maiui, oia 110 ka Maunj\ Ala a me Mauu Nkni lei alolia iloko ]o ko liua mau la liWuoa, ao ka ekol|\ makahiki uo lioi ko ua

'ala.: j I ka mauawa 120 1 hauau luai ai Hwji ka puhaka mai o Manu Haui, oia u<> ka manawa 1 lilo ai o ua 111 ala me kja ike 010 o kona uia a makua i ko auo o kalauakeiki, j O ka mea uaui i Hws> aole ia lu> m«* o aku» aka o ita kaikaina mauu 110 i» o Mauu Naui. j O ka iko aua o lioiua Hiu 1 ka ui iu?\tuua o ka ohou o ua īuauu» oia 110 k?» lawo ia aua o ua ui ala 0 iko i kouL »uan uiakua, a o k t maka mns loa uo hoi ia o ko laua iko aua i ka laua koiki. t)a kapaia ka luoa o ua keiki ala mai ka īuoa •:.« 0 kona mau makui, oia Iwi o Mauua 2)fotti, oia ilio la »u«Mo pokolo 110 ka lawo ia anajo ua ui ala, a kMia helo aua e iko i koua nva\\ makua, a o lilo aaa i>a!ia ia i ua koua nau makua 0 Uaohao ai ke hiki aku itum o laua, |

Oiai nae o Leina Fi" o V ; . nei i kona lialeii, ua maopopo iaia na inea a pati, ano ia mea i pane aku ai ein i kona haku Meleuwila. " E w:ki kaua no ka halo o kela mau elemakule, a malia o lialawai aku kaua ma ka lewa ine kola opio mamua o kona komo ana aku iloko oka hale o kona ma\i makua, alaila 6 loaa no ia kana he pomaikai. Heaha ka pomaikai e loaa ia ko.ua? wahi a ka nīl'ninau aku ai. 7 Oia ko kaua komo pu ana aku me ka tu opio iloko o ka liale o kona mau makua, a ina aole pela, alaila, he mea paakiki loa ka hiki ana ia kaua e komo aku iloko o ua wahi ala, wahi a ka ilio Leina Hiu. Aia i hea ua hale >a? i ninau aku ai ua ui nei. Mai ninau no ia mea e kuu liaku, kau mai a na'u no e lawe aku no kahi au i ike ole ai. Ia manawa 110 i kau aku ai ua ui Meleuwila nei maluna o kana ilio, a me he makani puahiohio āla ka ilio Leina Hīu i lawe aku ai i kona liaku no kalii a ka opio e lele ae ana.

Oiai o Leina Hiu o kuu pau ana i kona mama iele, a iloko oka manawa pokolo loa, lialulu ana laui nei mahope o ka opio .

He mea makehewa ika maim ka hoao ana.ae e pakele laua, a e nalo hoi mai ia Meleuwila aku, no ka mea ua | loaa pono laua. i

1 ka īkē ana mai 0 ka manu ia laua nei, ua lioao aku la oia e ahai i kana hanai no ka halo o kona mau mal'ua, aka mainua nae o kona manao ana pela, aia hoi, i®-paa aku la kekahi hulu o hope o ua manu ala.

Iloko o ka mauawa i paa aku ai o*ka hulu ia Meleuwila, oia no ka manawa i ahai aku ai oua manu ala me ka mauao e hemo aku o. Meleuwila ma, aka he ole nae ; ka hemo aku, no ka mea aia no ka Ilio Leina Hiu ke kuu pau ala i kona mama lele. Hoko aka manawa pokole loa, aia hoi, ua lohe aku la ka ui Meleuwila i ke kani ana ae aua manu nei no elua manawa. lloko uo hoi oia manawa i ike ia aku ai ka hemo ana mai o na pani puka kamahao oua aupuni nei, ao ko lakou poholo akii la uo ia iloko. Ia lakou nei no a komo, paa liou ae la no ua mau pani puka nei, ame na nanaina pahaohao na ui Meleuwiīa nei i kilohi ae ai ma o a maanei. Iloko nae o keia manawa, ua hoemt mai la ka mann i kona lele me kona manao na hemo la, eia no ka laua mahope, No keia ike hou ana oua manu nei eia no o Meleuwila ina, nolaila aa lmli mai la oia a pane mai la, e alia ana olua e paa nei ia'u, e hookuu mai olua ia'u? la manawa ī pane aku ai \ia ui nei aole au e hookuu aku ana ia oe ahiki i kou ae ana mai i ko'u manao. Aole au eae aku ana i kou manao, wahi a ka manu i pane aku ni. Ina pela kou nanao, alaila ko hai aku nei au ia oe, na ka mea ikaika o kaua o liooko i ua manao ala.

No keia mau olelo a ka ui, xxolaila iu\ man&o ilio Uka manu iua aole o hooko aku ana oia !ka manao o keia ui, alaila ho liana uui aku ana ka Uua mahope.

Aolo 110 i kanalua ka mauu uo ko laua p&io ana» aka ua kauatua oia uo k*Auts Lauai. uu\ paliw laua 0 hnkaka aua, poino aua kaiu. hauai, laila, ua uinau aku !a ua uvfttvu i\ei. Hwiha ka mea au i mauao ai 3 i hiki ai ia'u ko ao nku? la m;uii\wa 1 pauo aku ai ua u\ uoi, ua mako au i kaw kanai 0 !i!o 1 aikauo a i ol? i kaikaiua hwkauia mAi. Ika loko aua oka luauu i koia mau 01010 a ka ui, ua lilo ia i moa maikai 1 koua manao, a 0 uoouoo ana >\oi i!oko oua uo kau» uu\n 0 kamai!io akn ai, Uiai oia o nalu aua iloko iho oua, ua liuli mai la oia a pauo mai la, 0 ka uv maikāU uaaoau ikou umuao, aolo nae i koia mauawa^ Ika loanawa hoa kaf i uiuau aku ai ua ui noi. Aia a wvaoiviv> mai i ua luakwa uaua ko koiki, no ka n\oa, ao!o Uua i iko iko !a\ia luhi ahiki i kou\ wawawa a kak\H\ o uōt wahi a ka mavu * j\\uo aku au Aol« i