Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 15, 13 April 1889 — KA HOU PAHI WELIWELI MA KOLOA, KAUAI. [ARTICLE]

KA HOU PAHI WELIWELI MA KOLOA, KAUAI.

Ma ka po Sabati aumoa bora 2 paha ia a helo ae ai i ka wanaao o ka la maa o Aperil« nei, na liou ia i ka pahi. o Kaohiki k, a make loa, a jdd k& kapeaa Eoakai o k» apana o Koloa nei pia hoi o E. Kaaloa, a pakele mahaaehane nae kona ola, na kekahi kanaka nika ma ka inoa o Joseph Poko, ma kekahi hale 6 ka pahanairta Koloa nei, i noho nna ia o A. Cropp Esq.

Ma ke ao okala 31 o Hai'aki aku neij ua make iho la kekahi kanaka o Kamano k, kora inoa, a ua hele mai na makamaka e ike ika mea make a lukji i ka po ana, ua noiio kekahi poe, a ua hoi aku no hoi kekahi poe no ko lakou home iho. Ma ka hora 10 oua po Sabati nei, hiki mai la o Poko me kekahi hoa ona o Harper kona iuoa he nika no ia ma kela hale oka mea make kahi e j akoakoa nei a noho iho Ia laua malaila; ita kahi-o'ia o Poko, a bo!o no _Loi i Iklia iho, u.a, hoi aku Ia o Harper ka hoa o Polo i pu māTfli no kona manao i kana h|ana o kekahi la ae; a o Poko hoi, ke hoplapa la ma kahi o ke kupapan, aua pono ole ka manao o ka poe nana ke kupapau, a papa aku Ia hoi me ka olelo aku, e pono oia e hoi no kona wab|, ua ae mai la no ua Poko nei, a hoi aku la oia. ' A ma ka hora 1 paha o ia po Sabati no, ua hoea hou mai la no uaPoko nei, a o paa mai ma kona lima he elua omole waii*a, 'f. haawi aku la hoi i kekahi poe o loko pka hale, aole nae he haunaele o ke e noho ana, o Poko wale no ka mpa e hoiapu heīe nei ma o a maanei o kp. rumi, a o Cbas. Malapu hoi kai kapiailio mai i ua Poko n§i U8 ka papa aole pono ke hoohaunaele iloko oka hale e waiho ana ka mea make, a ho nui wale aku kana mau olelo papa. : . .

A no ka ike ana o ka poe o loko o ka hale i ka hoohaunaele loa ana ae o ua Poko uei, ua mio iho o Uwa a eue Chas. Malahu o kii i ke kapena makai i ha'i. ia maluna ae, a i ka hiki ana o keia mau kunaka i kahi oke kapena makai E. Kaaloa, ua hoike aku la laua imua ona ina mea e pili ana i keia Poko, a ae mai la ka luna makai e hele mai e nana no keia mea. Hele mai la ua E. Kaaloa nei o ka hora 1 ia a me hōpa, no kahi o ka haunaele i hana ia e Poko. Ika hiki ana aku oka makai E. Kaaloa ma kahi i olelo ia he mau mi£|ute paha ekolu; ua lohe ia aku la ke kunu ana mai? o i Po.ko, a hoolapa hou ae la no o ua Po4fo nei, a ua pee ae ta ka makai E. Kaaloa mahope o ke pani puka; komo mai nei uo ua Poko nei a ike ae la i ka makai. Emi hou aku nei ua Poko nei a waho o ka lanai a kahea mai la iaChas. Malahu e puka aku iwaho, a puka aku la o Chae. Malahu iwaho oka lanai o ka haīe, a o ua Polio nei, ua emi loa'ku la oia a ma ka pale 'o ka lanai, ha-Io aku aei o Malahu a ike akt? nei, he laau ka Poko e paa ana ma kona lima, aa hapai koke ae la ua Poko nei a hahaa aku la maluna o Malahu a pa ma ka lima, a lilo mai Ia nae ka laau ia Malahu me kona pu āna mai īloko hale.

Holina koke ae no o Malahu, ia wa, oili koke aku nei o Kaohiki e paa ia Poko ma ke kauoka a ke kapeua makai E. Kaaloa e ia Poko. Xa wa e paa nei o Kaohiki ia Poko, ua hou ia enai la oia oaalalo ihp o koua poaeae hema ine ka ike ole p Kaaloa. Lele aka naio Kmla& a ka u-i o ka (ole 6 Pokoi hou mai k a«i Poko aei ī kaua pahi ma ka lima hemia o ka makai, elua hou aua a puka loa malalo o ka uala o ka liuia. kahea aeuei p Kaaloa ine ka leo nui,—''ua ku au i { ka pahi ia Poko ! ua ku au i ka pahi ia { Poko 11a ia : wa, ua hemo aku la o ka iaau hoi e paa ia aua e hapapa aku uei ka makai a paa uiai U iaia a hahau >iku iu maluua o Pokp, uola u&e i kukouukouu loa ka eha, a puhalahiu aku oei oia holo, alualu aku uei ka uiakai Kauloa me ka makeuiiake e laaa aku o Poko. aka, ua holo aku la o Poko a ualowaie ioa aku la, uo ]ka moa, ho puuli. la huli hoi aua aku «j Kaaloa i ka iiale e waiho mai aua o Kaohiki ua ku oia i ka pahi t a e paa ia koua wahi i ku a) i ka pahi, a aole uqj hoi i hala he haP»ha hoi*» maliope iho, ua make lo&'ku \i oia. A niHia mauawa, uu koua aku la ka enAkai © kū ia kt kauka a uia ua ,oiakfti. A iloko o ia uau miuuk o ke kiipilikii, lohe aku la ohaua o ko k&pi&oa raakai, a hiki uui mai la i ke kahna o ka poiuo, e ola iua uo ka makai a hiki aku ke kauka i K,smith, ua loi\ nku o Kuohiki a ola luahuue- j h&ue wai hoi ku k&peua uiakai. , A oik ka apiki, iloko o kola wa j 0 h»koko aua o Kaohiki, Kaaloa a, me Poko ka uikā, « me Cii&a. Malahu hoi, ht? lohulehu uo ua k&uaka iloko o ka! hale q uouoho mai aua, uao Uk »u, 1 hoao iki mai e kokua ma ka aoao o k*j

aapuui, oia hoi, e kokua i ka leo o ta makai e kahea ana, —" £ liopu iaPoko ! © hopu'ia Pofeo s!ua hamau loa kela poe kaoaka. A eia„ifao hoi # ko lakōu mau inoft: Kalakiai ame kana wahine, Hooke me kana wahiue, Kuiuakeke me kana* wahine, Kaaihue me keua wahine, Uwa, Kaahea, Makaoi, Timotoo paniola a me kekahi poe e iho uo. O keia poe, na nana maka wale no me ke kokaa ole aku. Heaha la ko lakon ano amo ko lakou mau mauao? Malia paha, ua 'nln mai nā inanao iloko o lakoa, mai hanā wale aku kakou ia Poko, no ka mea, na makana mai oia ia kakou ina omole waina, na ka makai no e hana i kana hana, pela -paha ko ]ftkou lokoino, i kokna ole mai ai i ka pihkia e hana ia ana. No ka mea, aohe man makai kokoke mai i kahi oke kapena makai, oia wale no ka makai kokoke i na wahi nei. Aole no i loaa o Poko nika a hiki wale mai ika wa a'a e hooki nei i keia moolelo walohia a ulia i moeuhane mua ole ia. Me ke aloha, Mea Kakau.

Ma ke ku ana mai o ka moku kuna " Kaulil.ua " mai Haaamaulu Kaaai uiai ika Poaha nei, ua iawe ia mai ia ka lono, ua loaa aku ke kino o Eogo, ka paole nana i pepehi o Kaohiki ma Koloa i ka po o ka la 31 o Maraki, e lawalewa ana iluna o ka laau mahope aku o I4hue ua make, Ua olelo ia, ua ikeia e ka poe paniolo hoohei pipi a Wile Laiki ī ka lewalewa mai iiuna o ka laau, a e pumehaua ana uo ke kiuo. Me he uioa la oke kaawe ana iho no ia a ioaa koke aku ai. Nolaila, na keia nika no i haua i amana nona e liia ai me koua mau lima iokoi makemake ole ib.