Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 15, 13 April 1889 — HE MAU HOIKE MANAO. [ARTICLE]

HE MAU HOIKE MANAO.

Ma ka la 15 o Maraki i hala, uia ke kulanakauhale o "WostnetonH, ua hoohaili kamailio ia o Hoo. H. A. P. Carter, ko Hawaii KuUina nol o ma Ainerika, e kekahi kanaka o i« kulauakauhaie, ina e lokahi ana o Oeiemania a me Enelani ma ke kokua ana e lilo o Samoa ia Oeiemania, a paue aku o Amerika Huipuia e hoohßi ia Hawaii nona. Ua kuhau o Mr. Carter i ka pono iaia e pane aku i keia lioolikU kamailio, aka ua. okemu aku oia peuei: 4< Aole o'u manao e lawe ia mai ana he hoolala manao o ia ano, a i ole ia he mea pono Ia ia naea. Ina e lawe ia ana o Samoa, alaila e mahelehele liilii la ana o Samoa mawaena o ua aupuni ekolu, oia e lilo o Savaii no Ēnelani, o Upolu 110 GeremaDia, a malia paha o lawe o Ameīiku Hoipai» i& Twtnila a e ae ia na kamaaina e noho malaila e | like me ko lakou makemake, me ka ha- j <s«wi ana īa lakou i aupum kuokoa ma- j lalo o ka malama ana a Atnerika." Pehea ka lahni Hawaii ke huki ia ka hae Amerika malaila? wahi a ka ninau hoohali Pane ke Kuhina Hawaii, "E kue ana ka lahui, no ka mea ua oi ae ko lakou uaakemake i ka noho ,ana anpuni kuokoa. Ua makemake na poe o Hawaii i ko lakou noho ana e like me keia wa. O ke kulana o ka waihona aupuui, ua ohalia a ho noho ana mahalo ko ka aina mai o a o. Ua makemake na kanaka Enelaui, Geremania a me • Amerika ma na Pae Aina o Hawaii me ua haua ma ka aiua i keia wo, a nolaila lakou e kue ai i kekahi hoololi ana i ke aupuni. Hemea kauolua loa ia ka hiki i ka Ahaolelu Ameiika ke hoolala i aupuni oi ae i ko keia wa. Ke hele 'a na kana 1 mua me ka holopono. Ao!e « hiki ia'u ke hoole aia uo he mauao hoohui aupuui mawaena o kekahi poe kamaaum Amerika malail», aku sohe o'u manao he ikaika ?au!ah» ia ui»»i nao. Pehea ka hopena o ua lauua kalopa Hna ke hoohmia mai m moknpuiii? wahi a ka ninau. ♦"Aole e poioo uui nna ma keknhi -u--m a ma kekahi aoao, aole o v -i Amenia lahni c aepah» e iioh > mnn.n mai ma oa mokupnni. Va oi aku maoina o ke hauen o na ka?ept* ana eia mo I

Amei'ika, oolaila, okn manao koe a makomake paha ikn hoohui aupuni, nia wale no ma ka mnau pili aupnui, aole e hoopoiuoia ua noooōo kalepn aiia. Nol&ila, i makemake ai ko im mokupuni o Hawaii um I<'i nolio kaokoa ana. TJa oni paa ko lakou aupaiii, a ke holo iiiua nei, aolo o emo t hookaa aua lakon 1 ka aie 1 ahui.

Ma kekalii hui launa a kukakuka pu ana o kekahi mea kakau o ka nupopa Post o Kapalakiko me fea ona Imiliona o Kala o Kamaomao, ua hoike akn oia o kanahuakai i holo mai nei i Hawaii nei mamua aku uei, no ka hooluolu a me ka lealea wale iho no. A oiai oia maanei, ua hele aku oia 'e nana i kona i waiwai mahiko, a ua loaa aku maluna o I ke kahoa holopono loa, ! Ua hoike ae no hoi o Mr, G. W, Maka--1 polena, ona lonoe, pahola ana no ka hoohui ia o keia Paemoku me Ameiiea, aole loa he mau kahua oiaio. " Oke aupuni/' wahi ana, "Aole loa i loaa he manawa holopouo a maikai i ikeia e like la me ko keia wa. O na koho no ka huina o ka nui o na oo ko ua oi aku ma kahi o 3,000 tona i ko na kaa i hala'e. Ous mea a pau, he | alumahiehie "ke kulana holomua, aua hoo.maopopo ia hoi ijh hoaile.-ia maileai no ka ohi nui ana o ka poe inea mahele kuleana ina puka ona mahiko. Oka huina ko i manao in no keia makahiki he 125,000 tona, a o ka oi hoi o ka hui i ike ia. Ke hookele ia, nei ke aupuni me ka maikai, he kulana hoihoi ko na a pau u ua kaena ae ka waihonawaiwai no kekahi huiua koenada!a mahuahua. Uahoohana ia ke alahuki lio me ka holomua. Ua kukūlu ia eke dala o Enelani, aua waiho la'ku na kaleana mahele imua o ko Ladana makeke, aka i keia manawa, no ka nui loa 0 ka makemake ame ka manao nui o na kanaka maoli iua alanui kaahao nei, me ke nke o loaa ia lakou kekahi mau poho mahele kuleana, nolaila, ua kauoha ia au o telegarapa aku 1 Ladana e waiho ae i kekahi o na buke mahele kuleana imua o ka makeke o Hawaii. E holo pololei nua au i Ladana ma o ka aoao o ke aupuni Hawaii, kuo ka hookoino ana nku inalaila | i kekahi mau ano oihana hou i noonoo j ia, a e hookuu aku i na mahele kuleana, aka aole nao au i ae ia i keia wa e 1 hoike aka i ke ano o ia mau oihana. O | na moolelo no ka hopohopo ia o kekahi kaaa kipi knloko a me ka hookahulihia ; ana i ke aapuni e ku nei, me ka nkali2a e ka hoohui aiua me Ameriea Huipuia, ma ko'u manao, ua hookumuia a ua hoolahaia mailoko ae o koia ains, Ma ko'u noonoo, o kela hoohui aina, ka mea hoi i kamailio uui ia iloko oka manawa i hala, he luoa main&o loa ia. Aolē loa he mau kukai pili aupuni no ia m6a, elike me ka mea e kaoiailio ia nei. Ona manao apono ia kumuhana, aia no mo x\merika Hniouia nei kahi i laha ai."

[Ua hoole !on mai ko Aupuni, aohe a lakou mau mi&iona a mau komieiūa malu i ko na nina e, a nole do hoi i hooaoa ke aupuui ia Mr Macfarlano no kekahi haūa pili aupuui, a aole no ia he luoa aupuni. L, H.]