Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 32, 10 August 1889 — HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili Ka Olah kau Iio o na Hilana KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili

Ka Olah kau Iio o na Hilana

KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono.

„ o v a ?.^ e " kaaa luhiehu kaluko liaaheo o k<s ko* Kavalia Ok»a»toamii kc c.U O Ka makia ia o ka oiīiana TTaiU." MOKUNA I . NA OPUU PUi OKA MAKALII, Mamna ae o ka hoomaliili ana o ko kakon nloo'ielo aia he ©lia mau Moi e nohoalii ana maluoa o ke kalauna alii okb lakoū niaū kupuna alii. Ano lakou hoi na la i alu'a ia e na inanao lana poho ; mamuli o ka loaa walii kai ki oie ia lnkou. nana o pani iho ka makalua o ko 1 akou nohoalii ke hoea mai ko lakoii mau hopena. O k?ia mau Moi, oia no ka Moi Ke oki 111 o Pelekane, ka moopuna kuu lua Loi a Eikeke ka Nui; ao ka Aloi Eikeke Ea®e I ko na Hilana o Wale a koea loa aku. i na ksi aulu o Setokia, moopun- kuakahi a "Wale Ilikeke, -ka makuaalii naua i hookumu ke aupuni a me nā Hilana o Wale ma ke kapa, ana o ka ' Puu alii o Wale," a i ole ia c "Kaiwikuamoo o ko kapuai lio." Ka Moi Beneti ko Irelani, a o ka makuaalii Pilipo ko ītalia. O Ikeia mau Moi ae la e na makamaka heluhelu o lakou ka poe i olelo ia, he poe i hoonele ia na puhaka aole hapuu, & mawaho ae o lakou, he nui a lehulehu wale o na aliimoku, na kaukaualii, a hoea loa aka ina alii o ka paoa elima aka nao ua lehau ko lakou mau kihapai me na hua ohaha oka kau Makaiii. fkeiki]. No m la loihi ka noho keiki ole ana o keia mau Moi aia hoi, ua hoohua mai la ko lakou mau puhaka i na opuu pua o ko lakou mau manaolana, oia hoi, ua hoea mai Ia i keia ao malamalama mai ka puhaka mai o ka Moi Keoki kauft Uiapo. lu ia i ka inoa o "Keoki Neba, ke Seikialii kalauau o Polekan©. 1 '

I ka manawa i hanau ae ia o ke keiki alii Neba oia pu ka manawa i hanau ai o ke kaikaniahine alii Karoke o Ita lia na ke alii Setiwada ka hoahanau ponoi o ka makua alii PiliooJ a oiai he Moi keiki ole o Piiipo, nolaila ua lilo iaia ka hanai ana o karoke mauope iho o ka mako ati& o Betiwc.da oiai oia he bepe wale no ia wa. U& hoohauoli ia ua kihapai o keia mau Moi no ka laua mau hapuu, a wa hi a laua i puana ae ai, akahi no a loaa he uianaolana sna o mau ana ko iuaua maa inoa i waeua o na hoahanau o ko b& Moi Poo Kalauuu o Euroua nei. ! Mamuli o ka loaa ana o nn ktiki a j keia man Moi i hai ia a« la» ua hooiaumaha loa ia bi~ luauao o na Moi Rikeke Eai» o AVaie a uio Bsu®U o Xr<s iaui, ao ka ioaa ob oua keiki u& Uua oiai» ke aku la ko lau. maa 1* i | k& alua ioa a k«# ueo awiwi uiai la koi ko iaua uia i iu>v*ahiki i ki paha iiopu o ko koia ola ajn&Aka, uo ka unuawa wale uo va uiau, mauao kau< ah-\ uo ka mea a hala ae! k he uukahiki iuai &a hauau ana o ke koiki alii Kooki Neoa, aia hoi, uo hoo-! hv-a liko uiai U ka puhaliA o ua Moi ( aeoki i ka lua o kaua a me ka Moi Kikoke Raro i ka makamwa o kana hapn-u, Kapa iho h o Keoki i ka lua o kana k©lk oia loi o ue ia, &o Ihkeke haro h i i k«>ta ma ka hapa 5 jv> o kx ua \uoa ko koiki alii Kaw» %o ka maku* alii o ka uoua

j keia moolelo a hooiliua kalaunu no ka j uolio alii o Wale, , i Ma keia wahi i lioohauoli ia mai ai ke aloalii oka Mo,| Kik6ke Kar«, no . ka loaa aua o koua puui ma ka nolio ilii. a lie uiakahiki mahope iho o ka lianau ana o ke keiki alii liare, ua liqohua hou mai Ia kona puhaka i ka lua o kana hapuu. ke kaikamahine alii Landor Xlare. I ka manawa i hanau ai o ke kaikam&* "ae alii ,Laader oia pu ka manawa i hanau ai o kekeiki alii Uilama o Pelekane k'o kolu hoi orx keiki a ka Moi Keoki 111, a koo aku ka Moi Bs> neti o Irelani; aoie loa i loaa vralii kei ki iaia a hiki wale i ka noho alii ana o ka maluhia, mahope iho ona hana hooh&unaele kipi a ko k9iki alii Keoki Neba, akahi no a hoohua mai kona puhaka i ke keiki alii Hiki o Irelani. I ka manawa i hiki aku ai na makaliiki ona kania'lii a kakou i ike mua ae nei i ke kanaka makua, aia pa ka ike a me ka naauao iloko o lakou, mai ka loea knlai aupuni, ■ a hoaa loa aku i ka ike oniu ma na mea kaua. A ma ka nana, a makaikai anaaku iko lakou kulana me he mea la he mau haku alii lakou maluna oia maa mea, a pela i ala mai ai na kuko iuo ana iloko o ke keiki alii Neba 3 hoohana oia i mea a hooko ia āi kona lia me ka lima ikaika a me ka oi o kana pahikaua. A he mea oiaio e ka poe heluhelu ua hooko io lia Neba nei i kāna mea i pala ai, e alako i ke au puni o Pelek '.ne iloko o ka, hookahe koko weliweli. O keia mau hana eleele āua Neba nei, oia no kona hoao ana e lawe i ke ola o leo lakou luaui makuakane, a e kaili hoi i ka noho alii nona, me ka hoao pu ana e hoohauaaia i ka maluhia o ko laua kaikuahine, e Hke me aa mea i hoike ia ina ka moolelo 6. r Rusiniaj a oiai ,he ruea makehewa wa la no paha no kakou ka kuawili hou ana aku nona nolaila e nee aku ko kakou moolel i imua ma ka hoike po.kole ana ma na mea nui e pili ana i ;na keiki alii o Pelekane a ei? ko na | Hllana o Wale, p, o ke alahele polulai hoi e loaa aku ai o ka mea noaa keia moolelo.

Oiai ke leeiki alii Neba e liooko uaa i kona kuko ino, no ke kaili ana ika noho alii o kona makuakane, oia pa ka manawa a ke keiki alii Uilaina i komo aku ai e akeake i .na.liana pakalia a kona kaikuaaua. A i ka ike ana oua Keba nei ua hiki ole iaīa ke kaili i ka nobo al i o ko lakou: makuakaue, ua lioao ilio īa ia. e hoohauaiia i ko laun kaikualiine, a raa keia hana aaa a us nei ua hoa ia ka inaiaa welo. iloko o ka pauwai o koaa pakii UiLiaia V 3 lik-3 uie ka po'oli i >*.? p»h okoa iho la no o Uihma 1 !-:-]e aka a: uxa La mania, a kakiwi aa la i kana pa.'ii mv ka pepeiao o ua Neba la . I ka mEiuawA i nioku ai o lva pipeiai 0 Neba. haule nku la oia iluua oka papaliele, aka, mo kt\ eUu nui liopu iho la ua Noln\ nei i koua pepeiao i moku oiiii ke lioko 0 ana a me ka huaolelo hope p?.ne inai la oia i kona poleii. Aia no he wa e liiki mai ana a e uku iuooeno kau mau h:\ua, a e:ke na'u ua Xebae aku :a oe i oe op&la malaui o k\ i'i houua, a a uolio alīi, lioyua k-> k\Kdn.i o Pelekana nei. M«a kew. luau ole'.o liopa a Xeba ha alelo hopo> iho la u i na paleua oka lulealii 110 k;\ UaUlaau no ki hoopili U.>\i tiu.\ 1 kou\ u 110 ka lolii ; loa oka ui;.~ uulai'ui ua hiki ole i jka ikv» 0 k<? k\uki lx hou & o ka haua pono wwle uo o ko kapili a<3 i | pepeino keko. 1 :iie ia pepii&o. aaoa jili!oai ua Xel\\ uel 1 puuwai eleela 1 omo kokox i welwoll nui ia aia kela a ! me keis wahi o Peleka _:o | lole i p 4 u. jI n! 7;30 \hishi oka 1* S&baU j i'-n, ii>* Ec>uolu*u tei, »» j h-uiHu oi-ii i-i k* w. htu< « LuiaoeU K bert TT*u\u p4rker, koikik&ae | ohnh*. A kapai* ka tao.i oo» kama. ts, 0 nia oke lup*a,. aua .?* kou t uiaku!*kat>e soiopio ~ i H*!ealu uia k,< 'H hooka*iuU an» !i.«t i h |\ W WUikoki i, p*'u.hWo M h^alwU»