Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 33, 17 August 1889 — HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili Ka Olah kau Iio o Hilana KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA AO Ka Poka Pahu o na Kualono. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili

Ka Olah kau Iio o Hilana

KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA AO Ka Poka Pahu o na Kualono.

" O ua mea kaaa ko'n luUiehu Ka kahiko o ke koa Kav&Ha 0 ka make & me ke ol* 0 ka. makia ia o ka oibaoa Xaitfi." MOKUNA 11. KE AO OMAMALU HOOKAHE KOKO. Oiai o Neba i hoea aku ai 1 ke kuabiwi, ua hookahua koke ]ho la ia i kona home «tia kekahi o na iimalu pali > nihoniho e haliu pono ana i ke kulana kauhale alii. A i kela ame keiā maiia wa ana e kiloi mai ai i kona lena ike no ke kulanakauhale alii, e puai mau ae ana na liuaolelo awahua o ka iuaina maikoqawaha ae. A wahi aua Neba uei, ke kokoke mai nei ka mauawa e helu īa ai ca la o Pelekane nei ma ka poho o. kuu mau lima. a e holoi aku no auanei au ika /na o na mamo a Keoki 111 mai ke ;■ ,'!o aku ona kanaka Pelekane a hik>. i ka pua hope loa. Nolaila, i ka hala ana ae o kekahi mau la o ko Neba noho mehameha ana, ua hoomaka aku la oia e wae i poe kanaka nona, ka poe hoi i hoohiki ia ou iho e ukali mahope o na kapuai lgjp ]Seba a liiki i-ke kanaka hope loa P' , A oiai he kanaka o Neba i makahehi īa e kekahi hapa o ka lahui Pelekane no kona kupaa ma kana mea e olelo ai y a he pauwai hamama hoi no ka poe e noi akQ ana 1 na kokua ia mai. Nolaila, ua huliamahi koke aku la kekahi poe mahope o Neba me ka umauma lokahi e kamoe ana iko la kou mau kapuai no ka home kuahiwi oua eueu Ia; anona la pokole wale no aia hoi, ua loaa ae la ia Neba he puali kaua nui hewahewa. A oia ka ua olali la o na kuahiwa i pane iho ai iaia iho ae ke kaena nui, r»& Neb» e kau kanawai na kuahiwi o » e rnl'-v hoi i kona aoho&lii me ka oi oka makakila; a kapa pu iho la nolioi ia i kona poe kanaka "Na powa hiena o ua kuahiwi. 1 ' Ua ao, a hoomaamaa j)u aku 110 hoi ua Neba la i kona poe koa, a i ka manawa ana i ike ai na lawa ka ike no lakou, hoouna aku la ola i kekahi hapa o koua puali powa 110 ka iho ka ua i kai o ke kulanakauhale alii e hao a pakaha wale i ka waiwai o na kanaka koikoi o ka aina. A e alakai ia ana iho keia mahele o koua puali e kona alihikaua kiekie Luei Henei'i ka hiena opio hoi i olelo ia e ua mau keiki noho waokele la, "O Keaka Manamanaliina Ekolu" (Three Fingers J'ack.) t?a loaa keia inoa iaia mamuli o ka moku ana o kekahi mau manamana o koua lima hema, oiai oia ma kek«*hi hooili kaua hahana mawaena o kona aoao (powa) a me ka poe a lakou i hoao ai e pakaha, a na ia mea i hoa ka hoohiki paa o kaua oihana. e luku oia Ina kanaka Pelekane a pau e hapai kue aku ana iaia a me kona puali, me ka moto o ke keiki alii Noba ma ko lakou mau umauma. X kekahi manavra o ka puali kaua holookoa no malalo o ke alakai ana a Neba i kokua ia e koua alihikaua wiwo ole e luku ana hoi me ka weliweli nui ibp ka hao pu ana i na waiwai, a hoihoi akn la no ko īakou ho.me kuahiwi. A uahele 110 hoiua luu huua o ua «.m la o na kualuwi o Polokane a luhiehu na wanvai like 010 nr,a i lima mii Qy ka oi o kau n. a o kon m*

inoa ua lilo i mea weli ia eka laliai Pelekane a hiki loa a)ja iko lakou maknakane ka Moi Keoki.

A oia ka. aa Moi Keoki la i kaniuliu iho ni me ka lioopulea ana ae i na o!e-

io waioiiia; Auwe! o oe e Neba ka liua muao ko'u mavi U hauoli, nani ka hapai kue aaa mai o kou mau Hroft maloua o'u a e kaili aku hoi i na pouo mai ia'u aku; aka, ua hiki ao aia no i? i koa makemake oiai, h'J ekolu oukou i kuleana i ke kalaunu ke hala ae ko'a mau la, no ka ua kokoke mai ko'u manhwa.

Oiai ka weli e pahola ana maluna o ke aupuni o Pelekane no N©ba aia no ua olohe nei oke kuahiwi ke holapa la me kona pualikaua nui hewahewa ma kela me wahi o Pelekane, e kau ana hoi i kana elele ahai lono ole maiuna o ka poe a pau e hoao aku ana e kue i kona makemake, me ke kaili pu ana raai i na waiwai oka poe i haule pio iaia, a ma ka olelo pokole ana ae o ke keiki alii powa Keha ka Moi dala hookahl ma Europa holookoa.

Aka, iloko no nae oia nui hewahewa o ka waiwai, aole i aua iho ka uhu ana a kona mau kuko ino, oiai aia kona makāleho ame ka iini ana a kona naau eleele maluna o ka nolio ālii o kona makua, a me ka noho hoomalu pu ana uialuna o l :e aupuni. Nolaila kaahaua kok® ae la ia i koua poe kanaka iloko o eha la mai ia la aku, e maki aku ai lakou no kai o 'ke kulanakahale alii a kaili ae ika hoomalu ana mala'lo o ko lakou mana, a o £* poe & pau e h&p&i ku& mai ana i&ia a me kona poe kanaka e lawe koke ae i kona ola me ka hooh akalia ole. I ka manawa i pau iho ai o ka Neba mau olelo wawalo ae la ua mau kuahiwi nihoniho la me na leo hooho o kona mau kuahiwi la, aua 1 hoea loa aku ke kupinai o keia mau leo hooho i kai o ke kulanakauhale alii. A oia ka na kanaka Pelakane aloha aina oiaio i kukula ae ai me ka leo lo kahi e paalakou i ka malnhia a i ka make ana, a e kue hoi me ko !&■ kou ikaika a pau i ka poe e hoao ana e hehi ina palena oke kulanakauhale alii. A wahi a lakou, he mau leo hooho aha keia ? Aole anei keia o ka leo 0 na kanaka o Neba? A i-na o kp lakou mau leo hooho ahiu kela alaila ua hiki mai -anei ka manawa e helu ia ai 0 Pelekane nei no kona hopena? Ma ka inoa o na lani aole! aole loa 0 hiki mai ia mea maluna o Pelekane nei, a alohilohi ka malamalama o ka la ma* luhia maluna o kona mau kaiulu aloha. Nolaila hoakoakoa Kuke ae la kela a' mekeiakanaka aloha aina ia lakou iho> 6 kokua ana ī k& lakou mau mea kana no ka paio ana ika pono o ko lakou aina mai na hana naowal« aku a Neba. Ai ko lakou makaukau ana maki koke aku 1p lakou no ka hale alii no ka hoolilo ana ia lakou iho i mau koa aloha aina oiaio no ka pono oko lakou Moi a me na hoa makaainana. Mamuli o keia lokahi ana o ka lahui Pelekane, ua. hoomahuahua ia aku na koa aupuni a an«ane e like me na ko» o ko Neba aoao, a he hookahi wale no hana i koe ia lakou ōke kali a hoea mai ka la hoouka kaua, ka la hoi a īakou i hoohiki ai e paio a hiki i kr< hopena me ke kanaka a ko lakou puuwai i nainai nui ai ke keiki alii Neba. Maanei e waiho iki ko kakou kamailio ana no na koa aupuni oiai ua makaukau lakou a i hakalia wale no i ke kuni mai oke ahi i ka pulupulu, a e aui hope ae kakou a nana aku no na kuahiwio Pelekane ka home kakela īho oka keiki alii Neba, ka heiua puuwai konahao 0 ua mau kuahiwi la. I ka hala ana ae o na la ekolu a īua ke kakahiaka nui oka ha ona la aia ua Neba nei me kona alihikaua nui Luoi llenei'i e leu ana maluna o kekahi alma a e kau loua ana ko laua mau mnka no kai oke kulanakauliale alii me ka manao kuhihewa o ua Neba nei aolo la i makaukau ko ke kulanakauhale alii poe, eia ka e kala kahiko lakou la 1— ,f Hanu mua ai na puka ihu oka waikoloa." a 1 hakalia wale no iāia o ka hoea ak\i. Aloe i pau.