Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 37, 14 September 1889 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

0 ksa pane e liev. ,T. M. Kealoha ia Hen, D. S Nahina, ua loaa uaai. ( Ua hoololiia aenei ke kapona oka Mikakala a iluna o ka Wflifi!eale. A k« Poalima nenei, e ku tnai ai ka mokuahi "AustraliH," me na kamaaina ieholehu o H>twtiii nei. A keia Poalua iho, eku mai ai,ka mokuahf -"Oceunrc" nnnHuiiōlūla nei mai Kapalakiko mui. Oka ninau nui naua e hoonioni nei i kekahi hapa o ko Honolulu nei pee, oia ka ninau hoohaiki pake. Oka waiwai io o ka Hui Telepone Mutual i keia wa e ku nei, he $86.823 - 65, a o ka aie, he $86.500. Ua manaom, e hoi uuai aua o Adioanrala Kim«bale ma ka uaokuhhi "Alh"mēeU" o keia Poalima ae, mai Samoa ! mai. ■ ."i Oka hale hana hau o Huuululu nei kahi aui o na kanaka t3aw.tii e paahfaina mau nei, » loaa no hoi ke ola o ka noho ana. He piha ohua nui ka ke "Kinau" i hoohikihiki euai ai i ke kakahiaka Poakolu nei, he 69 ohua k»pena a_rne 164 ohua oneki. O na lilo o ka hn:3 aupuui Kuapipanui a me ke kahua, he 891.219.20. Pela no 1 pololei ai ke kupaiu ana o konu inoa o Kuapapanui. Ua o-e īa kekahi maka o ka wiliki oka Mahiko o P«hf>la e ka pipi waiu, oiai oia e kulou hana ana nie ka ike ole mai o kapoe ho-a pipi.

p na hui Hopolulu r. me Hoka, ke paani ana i ka hura 3:30 o keii Poaoao, no ka hooikuiku «ma i īkeia ka mea oi o iaua. Ikala 5 b SapHtebaabi, nia Kohala Akaa, Hawaii, ua hoōhuiia ma ka tnare ē : EeY. A. Oatrom, o Kiukn Eiaaiauiina Brßond me M sa M. M. llenton. He 503 paoua kupe i huop .ein ao ms Hilo nwū ua eiun © naai ma ka U. 7 o Sepatemaba r,e't. Nele paha o Koua i ka kope, oiai ke.kii ia la ke kope i'na aina mamao. 1 keia Poalua ae, e uōoliaiia si ma ka mare o Mr. Oaarles Croighton, Hope Ilamaka elua, me Mss Is»bella Liehman, maloko oka luakini o Kaukaano, Ua loaa mai ia makou kēkahi palalapala pekapeka no kekahi kaikamahine e manaoia ana e hoihoi i ke kala hanai. Maoao makou, aoleo mukoa kuleana ma keia mea, Ua kukoluia ma ka apana paia ala o Paaa i i(a Hala, he ekolu mau hhlekaia hponai ike hou loa. Ke hoike mai nei keia i ka makaala o k» Papa lloouaauao ma kaua apana haua ame ka pii mai o ka hanauna hou m.a ia pea o ka aiaa.

"Ua lohe wale mui makou, iua aole eaea keakoa, alaila ua hala loa aku U ka Moi i Kaa, ma ka Malulani o ka Poakolu nei. Ina io ua holo aka la, alaila e piha aua paha ka iualaaia laia ma Kona ame Kau maiuua o kt» hu'i hoi aua mai i ke kul nakaahale nei. Ua lohe wale i», eia na aiua hanai holoholoua o Hononlinli a me Knhuku m» Odhu nei m» ka mnkoke kahi e iuii nei 1 hoa 'kuhi. Oka ewalu haueri taueani dala no lana a elua, he kuoiukuai makepono kela, no ka uieu me pouo a paii maluea iho oua mau aina !a. Ma ke sSabnti, fc>epHtemnb-» 8 akt» nei« «a hoonohoia o B'et S L Dt»sha (Kiwi fii) 1 kahn oo ka ek»les>a o H «ili, H»wa)i, i mua o kekahi anaina nui. Ke o!tlo la na mea a pao, ua 1 >as ia lakon he kahu natja e kokua i k«knlu hoa ana e pulpui kaekaleei* na raea a pau. Makawao, 6—Hou Jeo U Kawainui—Aloha uuf—p*io uo ka po&o a me ka htx>mau ia o ke kalaI» o koo ain», a o kou l<*hui s uo ka poao o kau mau mauio a iue ka*a, a uo ko Hawaii kuokoa m*u loa. E kokua ka poe aloha ia Hawaii i na nupep% » p*u 6 kokua ana i ke kulaaa aupuni maikai. O ke kauikau o Ki halepaua, ke mele ao \Taioshuli ame ke uiHle Uooheuo o KalikoUhua, aa paa i ka loaa mai ia uiakoa, ak* aole u-ia i hooa.aa pa ia osai ke a uoUiU i Uoopa.va oie ia *w I (uea e «kaka «i kt uko, ke haiia koke k*uīkvA, hē #1,40 ko ke eaele o WHioHhe.li, s he ko ke mek hoolieuo Kalikole» im».

'Uō Tobe CQBi tti%ko-n, tia* hoao ia ka Luoakanawai apnna o Waieluii e ,kefeshi haole pnana enemi mna e kipn i feekahi po a,fca nei ma Waialuō, aole oae i bo. ■ Ua lohe wale ia, eaa mai ania ka Hai Einipopo Nipa'e i kekahi ona htii kaeaea o Hooololo nei. Aole ia e pakele akn i ka Hawaii ina e paani hoopono ana ia Hui. " I te kakahiaka Poak&hi nei i.ku mai ni ka moku knuH DexiUiaa "Oaīōline" - mai Kilio, Kile mai, ma koūa a!a e hoi āua no Honokaoha e uku ai i na kanaba a kepa hou i mau kanaka. Ke koi nei kekahi poe, e hooloihi īa aka ke alaiiui Hotele ahiki i THmati Koeß, e hoomaka «nn mni alanai Pnowains aku alnki i ka hnina o na alanui Alapai a tne lana. Ame he mea la, e ko io akn ana no. Ua uahke uaa Honokaa, Hnmakna H-iwaii, 1 ka lu 8 o Sepf.temhbi nei, ke kaikuahiae o Mr. W. H. Eickard Luna nai o ka mahiko o Honokaa, oia o Mrs E MeMalieū, ī ke 39 ona makahiki o ke ola ana. Ua waiho iho oia mahope nei, he kaoe a he auka. Ua hooheheeia iho nei ka pou'hoe ulī kelenwe oka moku kaua poino Ntps c, ma ka hale haeia hao o HonoInla nei a na pau, o fea hoomaikwi ia kela e anai ia mai nei ena lima hana a lilelile hionhinH. Ika hoomaopopo aka. he mnu paona keleawe kai hoo heheeia no keia pou hoe. Ua hela aku h.e Kuhina Kaiaiaina ma ka MKlalani o ka Pualua nei, no na Kooh, um ka hana e n«na i na aina kapono no ka hookmeana ame na aioa aapuni, e like uie ke noi a na palapnla he nui i hiki mai i ke Keena Knlaiaina. £ hoi mai aua no oia ina ka. Mhlulani.

Ua lohe m%i maioa» m hoopilikia in Uo Kailua, Akau, nl&pai e hiki oku ai i ke awa pae o k<i waupa i Uo 006, ma o ka holo loa ana ae o ka pa pipi a ka haoīe a pani i kahi bele mau ia ma kahaooe. īna be oi«io keia, nlaila ]Qe mes pono i ke Kohioa Kalaiaioa ke hooponopoao koke i kei« heoiahōma 110 ka pooo oka lehaleha. . Ke uema mai oei ka L9O o ka Lahui i fea Waeaolelo kploko "he.mea paani na kamahi.'" Ao!e keia he mea hou, aka "'he mea mau no ia ia halekuai." Pela no i nema ai i ke Alahao o Oahu i kela mau Ia mua loa eka nei, nka i ka holo ana ibo nei o.ke kaa ahi, pau na naka, ua oki i hoike ana i ka ;holo ana oke kaa ahi mua. Aohe nema aku i ke kawo ia ana o ke alahaka o Ewa. Ua waiho ae o Mrs. J. H. Brown, ka Puukao ka Ahahai Hoouaauao Liliuokalaui Mahele Akahi, i kana hoike no ka makahiki e hoomaka ana i Okhtoba 10.1888, a e paa ana i Sepatemaba 1, 1889, penei: Mai ke koena (fela mei e waiho ana ma ka lima o ka Pauku i ka hoomaka ana oka makahiki ame na loaa eae a pau iloko o ka makahiki, he $330.95. Ukuia no ka uku kula o ekolu kaikamahiue i ke kula hanni, me ua lilo moe, bāia, a pelaaku, he 5143.50. Koena uia ka w#ihoua, heslS7Js. I ka hor« 4:30 kakahiaka Poalima i hfilH, ua loaa hku ma ka mahi laiki o Hopper ma Pawaa, iloko o ka hale lioolei moka, ke kino oka pske nona ka. iooa Doog Chiu, e lewalewa aaa au& make. He pake keia he m&kahiki» a he eha wale uo mhlauaa o koua uoho haua au& malaila, Ua uoho ke kiure korcueio, aus hooholo, ua make oia koua kaawe ana i«»ia iho. U« tu&uaoia, oka haua iuo ia o kana wahiue mare &me kana ueiki ma Kiua, eka makuahine kolea, ke kumu uaua i hoooaluea i kona noonoo a lawe ai i koua ola,

Ma ka "MHlulani'' oka Poaiua aei i huh h>n pu hku Qdi o D. Makaiuai e uolio i K.atuakttla alelo i>eri t*oia uo Kailaa, Kou* 4kau, 0 keia keiki ka hua pouoi a oukou « K.OGa # b» to a he iwi 110 ka aiua kai kaulaoa» £ booui«u8o, o keīa ka pooiaikai ok& oaauno. £ pouo e hoouua nui i ka oukou »aau i ka u&auao i loaa k& uiakua, a o wakou kekahi e msk%lo uei i kei» k*jkt o ka &ica a hoi aku oei t>aoi koūn uiau lioa kaa&ka. E ike mai e na kioi p Kona īaia. Ika Po*lq& nei v aa wakaikn kiao •ka wakou 1 kek»hi ipuhao hoouio* ko w*!wh taona ote o k* nqi, i hoohehea ia ni ka Bale Haua Hao o Houolak bm. O tt« ipuhao !a» ijo ka mahiko ! * aua aiau«oi*, u * hiki aku i koua koikai ika i*akalua paha I I:- s «oln? uaakou e lofce hewa, uk«j oe we.»Ja okn ipoluo m>a ko nai oiua J W 1 hsusis 03* Hoaolula uei, £ | mak*u£*u a&* paha k«ia ipuhao uo ka \ «**>»«* am i ua la ivop« o k«ia (ualaoia . & i 0.0 .a «i kouio aaa p*ka i 4sla uiaiaI «ft« *ka.

Ua hoopaiia o Manuiug, hulipihu o ka mokoahi "Iwalaoi" i mua o ka Aha Hoomala ika Poakahi uei, he $20. a a>e $1.30 koioa, no kona hoeha ana ia Mere Kealoha iluna o ke kaa hao huki lio ika laSabrsti aku nei. JHe haaa hilahila ole maoii keia a kela haole i kau aku hii kona lima kaKauha maluna o kela whhiue Hawiii. Ua lohe mai makoa, ua noi ia iho nei ka Inakioi o Kaumikapih e kfk'ihi poe ē makemake ana e malamn i halawai makHaioana. Aka, ma o kekihi mao poino Ik i Ioh» i kekahi noho ma 0 kekahi halawai makaniuana la 1 malaaīH rnua ia maloko oliila, me he mea la, ua hooie ia paha ke noi, a i ole ia ke nooooo ia nej paha, a ī ole ia e kali ana pnha no ka hoi mai o ke kahu. Ua waiho o Mr. I Q. TdwksburY i koo« kulaaa Kiaī flule Papaa o ka Hale Dute ma ELoaolala no ke omaimai, a ua paoiia o Mr. F. B. McStncker, hunooH a Mr. C. Afotg, ma kona waLii. Da hoopania ko Mr. W. J, Bheldon noho kiai awa anii oo Kaliului, a ua hookohuia o J. T. Aluli ma ia wabi. Oke kumu oka hoopauia ana o keia luna aupuai hope. aole i maopopo, malm oka Luna Dute nui no kai ike. M'i ka ualnWHi a k'a pue kue pek?, oia hoi na uiikHnika hnole, i mulamaia 1k» po Poaba nei, ui hoi'<ein mai, ua hiki aku ka noi o ka poe "kakKii' moa ma H<m'>lula oei, no ka apono aua i ke kahei hou ana i ahaolelo kuikawa i ka 825. Nolaila, oa kohoia h'e feomit" elima lala no' ka hoolala ana e kihea i Hihwai MHkaaiaena, a e hoike enai i ka hoxjeurt o ka "lakoa' haoa ma ke ahi»bi Poak«bi «enei.

Ke ike uei wekoo i keia bqhu !h 4 o oa huu aoo eankamnkn i piu i kn Paeaina paka U i k« Ih mamai īho, <>ii ku kn Leu o kn Lihui e hamu mai «i i k« la mni. Ni'liiU be ni pnl« ma oou maopnpo kti leo oka l«faai oh k* PAEMNA oae ka bo<>bewtibewi» o(pi, Ū* bo<>kui pmepioe mao 1» eoakoo do k'pin mea e kekahi laon lawii o ka Leo o ka Lihui. Aule keia he noe-i Hknhi a ikeU » no ka me«, pela n > ke Alnkai 6 HHwaii i kouH maa 1«, be aiheoiu ika makou, a ke hooiiolo mai oei oo hoi keia oupepa bou ma 1« moHli. Ua loha m«i makoo, u* b»oa iho oei ka Luaa Nai ona mai leper» i aelike uo ka hoolako ana ina naai me ke pa ai, me Hoo. D. Kaheno, Hoo. J. Likikioi a me Napapa, no ka maoaWa he elaa makahiki e hoomaka ana mai Aagtte 11, 1889 aku. O ke kumukaai o ke pai, he 50 keoeta, a e kahu ia ma ka ima maoli ame ka mahu, a elike ka nui o ke pai ai e lawa ai o ka hebedoma elike me ka mea e hoikeia aku ana e ka Lnna Nai i kela a me keia wa.

Ma ke kahun o Makiki, i ka nei, ua hoopuhili hoo la ka bui kioipopo oki loa o keia kau, Kaiulani, e ka hui kinipopo oka mauuwa Nipsic t Oka lua iho la ia o ke auhee aua o ka hai Kaiulaoi i keia hui kiaipopo mauuwa. 0 1 alualu aku o Kaiulaūi a.moe okoa, a hoi uele aku la i ke kula o kahokahoka uo ka uuaī mauawa o ka paaoi aua 1 keia kau, He 16 puoi aka manuwa iioko o na komo ana ewalu, i ko Kaiulani he 13 wale uo i oa aomo ana eiwa. Ua hoomaopopo ia mai makoo, e hooneeia aku ana na wahi e ku ai o oa hale waapa ona flai Honolnla a ~ me Mainla, eoai ke awa aku o Koo, a i ke kaooo kai maliao oke awa lau o Ew«, me ka loaa pu ona «ioa ma ka hoolimalima uuku loa ko kekahi, a ma ka ha«wi lilo loa ia mai ko kekehi. Nolaila, he mea maopopo ma keia mao kahoaka, e lilo aku ana be swa o Ewa, i wahi puoahele i na ktiki waapa a 'hooikaika kioo wikani oka hoe. Oke kuuau noi nana i h»)awiwi i keia hoihoi īa ana i Ewa, oia no ka paa aoa oke Alahao o Oahu. Me he mea la ma keia mua aku, e pii bob o Ewa ma o ka oee ana aku o kekabi eoau haoa too e hoolalaia nei, no ka hoolilo aoa ia Ewa i wt.hi makahehi ia eko kakou poe a me na malihioi kipa.

Maloko o ka nupep» nama BnleUn» 0 k« Poaha De? 4 ua ike ibo i k« huli ia ana o da ain» ooa kanak* R« waii 1 kuai aka ia hai, m«i k* 1576 mai, iloko oke Keeoa Kaksu K<-p a , a me ka papa inna o na aioa i mf>fa<ii« Ika poe inea dils, mai ka 1880 tn«i penei: Na dtla loaa o na kauaka Hawhii mai ke kasi «na l feo lakoei qirq aĪD«"Ia Jj B f, k« lS7d tnti, h« $3,433,367.50 d<l« loaa ina k«naka Hawaii do oa aio» i morakiia ia hai, mai ka 1880 mai, « © rn me ka pau pooo ole, he $%W9Mt .44 Hhlw paha, na pa« kekahi mnu aiu* i morakiia malnna neo?! i ka ho<«ko t«, a ua hookaa ia psbā aka ilae i hoUn ia ui«i na bnke aku oke KeenaKakau Kope.

Ua hookohuiao Hecry Lot Lnne i I Eiope Luoa Beln a me Aubau no Koo- | laoloa, Oahu, tna kahi o kon« oaakuakane i waiho oibi. O ke kii ppoa a Cher]es Pooloi o ka mokoahi Mikahaia e ka siia ma ke awa o Nnwiliwili, oia kekahi o na mea s makhikni aoi ia nei ma ka Unla Paikii o J.3. Willianaa a>6 kamahalo pa ia o ka mea kaha kii. —Iloko-o Ha la maa he aeūlkumat»a o luoe, ua aneaoe loa e elua oiiliooa ka poe i makaikai aku i ka hoikeike nui o Parisa a be 30,000 paha poe makaikai okala i ka Towera a E.iffel, a tnai ka 3000 a iOOO paha poe i pii loa a ka wimwini oua tawera la i kela a me keia la.

Mamulioka mnikai o ka malaeoa ia ana o ka waiwai o ka Moiwahino Emoin Kaloleōualani i make a.me.ka pii pu e* ka waiwai io o ka aina i keia wa, ua hoihoiia aku na loaa o ia w«iw«i i ka hwpaha i hala, ma kahi o ka $16,872 01 i ka Puoku o ka Halemii Muiwahiup.. A me he mea la, oa kokoke eo e p»u loa ua huiaa la malnna *e i ka hoaie ift, a ke ohi 'oei iks nku paoee. O ka I"fia mahuahua hookahi ana keia o na drla o ia ano i ka hookahi. Eia malalo itio ke kalaaa o aa Hii Kinipopo e ku nei i keia wa ahiki i ba l»i 7 o S j p»-teujhl>a i hale, amt keia Poaono e ike ia ai ka mea e lilo ai ka uuakana ekahi a me ka elua, aka ke p*a nei o k» makan'a ek ilu, a oia keia: liioa on» Uul | Paani | Eo. | hanle 8 5 3 Hnwau 8 2 6 Honoiulu 7 6 l Huku 7 6 1 Kaiulaui 8 0 8 1 kekahi ia o ka pule hope o Aog - te. ua lohe mai uaaknu, ua ku aku khhi poe makai o Wnihina e hopu ) kek»hi mai lepera ma Waiiaea. A i ka hopu bq* o kekani ) ka mai, o>ai k« o«i o uh i£i«k*i ua hooo< ho iu uia kekahi whhi, ><ia hoi ua ihu la ka mak«i tue k»« uiai n neino aku Ii ia, holu, « lele iloko oke k«i, au i ka moana. Ua h i> aku be wun me ka i lon», aka »ohe a»»e > loaa mahope oke uameueue an«. Iku hoi hou ana o fea wat i kula e kii i mau koku» hoo. na ao akn.la ka m»i ma kiaknhi w«hi okoa a Dae i ka aiha, mahoka i k» nshelehele.

He haiiwii kaikawa kai uinlamaia i ka hora 12:30 auioa la Poakahi oe), e ka Hoi nai o uu Puali Kipipopo, i uo ho hoomalu ia e ka Per(ai(lpna Hon. W, F. Alloa. Ma ke ooi, ua'hooholoia e paam ua Hui Honolulu ameHoku i ka paaūi aoa a laua i pti ai a pai, i keia Poaono, 14. Ma ne ooi, ua kohoia o W. A. Kioocy, H. M. Whitofy jr, J. W. Wioter a m"e G, L. Desha, i komit3 e hali aka ioa paewaewa i hoohuoi ia ma ka paaoi o ka Poaooo i haln. X7a hooholo ia, oke kiaha ka!a i makaoa ia mai e Mr A. G Spaldiog, he makaoa ko mau ia na na moho oi; o ke kiaha kala hoi i makaoa ia mai e ka Hui Alahao Hawaii, e lilo loa i ka Hai Kioipopo elua eo ana iaia; a o ka makana popo gala a me na makana dala maoli, he ruaa makana lakoa no keia kau kioipopo.

Aole be mea maa ia makou ka pane wale aku i oa manao kakau ia m«l*lo 0 na īooa e like me J T Wa ilaoi oialoko o ka Leo o ka Lnhai o ka Poaha oei, aka oo kaoa ūinaa: "Pehen la i ikaika loa ai o Kawaioui ika huli ka noii, a hopuhopu wale i kela a me keia hoikaoaka 1 lohe w«le ia he bui kipi, a hoop-iaia ma ka hale pnahno, a bootaha ae ma kaoa uopepa i ko lakou mau iooti?'' Pane. Aole loa hookahi mea i hopu ia ma ke kipi o ka la 30 o lalai, o Kawaioui ka mea bai aku a hoike pah», Ua hoole makou mnmua, a fee hoole hou oei ia ee o ka lua keia. Ke kuhikuhi nei makou i» oe i k«lji e losa ai o ka oiaio, e hele i ka L 'io Kuhiua, a i o!e i ka llamuku, a e oiuau iaa he hoike kue o K«Wiioui uo ke<ahi oka kipi. 0 kahi i loaa mni ai ua iuoa o ka poe i hoopaaia uo ka hookolokolo i ke kau kiure, no ka h<ite h> o kolokolo hoouualu mai, h ua houlihi ia aia uh oupepa a ae o kein kaUmkHuh*le. £ Uke u*e ko makou lilo «>le i boik« kue i kekahi o uh kipi, peln u<i makou ī maoao ole aku hi kul<'at a 1 ka poe kipu aku » kipu mni, Av.be a mnkou pa i pa* ai m« ia peui uo ka m'iuou pu, & peU il «ko oua h»*uo4ele ekolu o ko K-vla'«uiH noho hln «ui, aole i p»*a i k& pu. lo>» a* uiake ka poe i p«a i kn iju ih 1h nlaila uoe h* m&» U« v>* j> it kikoo kel<* olelo, "o mea e l*we i k% pahikaun, e make om i ka p*hikauH." loh ike oo i k* poe uana ikii k t pu a make, biki ia oe ke hele e hoohiki 1 palapnla hopu. »o!e p*b* o kou hookekena raai ia makoo me ka ike ole i ka nsea naii» i kt, Aole los tn»kou ma kahi o na kipu w la e ike si.