Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 37, 14 September 1889 — Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Ka Limakahi i liaaheo ai ka Honna Na hua Ohia Kelkawk o Aimwna Unuhiia no Ko /īawaii ? Jf te A 'na. ■>'* Hela 97 T- manawa i pane hou aku aiua 'ma n aei, e wiki kakou, a ina e hala ana ' a marawa kupono, alaila e lioka ana sakou. Iloko oia manawa, me ka hakalia ole iho, ua kuu pau aku la ka manu i kona mama lele, a pela no hoi ka ilio LeinaHiu. Oiai lakou nei e lele ana, a iloko 6 na minute pokole wale no, ua ike pono loa ia aku la ua mea nei a ka manu i ike ai. Iloko oia manawa, wahi a Leina Efiu i pane ae ai, ei aku lioi ha la ua wahi mea nei au i ike mai nei, a l r e ole au e kuhihewa, o Leina Hipa ma ao. Pane aku la ka mana, he mea oiaio kau e olelo mai la, aka, he mea kupanaha ko kakou hoohoka mau ia. "Wahi a ka manu i pane hou aku ai, iloko.A/ keia mannwa, e loli ano e ana ka mea a kakou e alualu nei i kino okoa. He mea oiaio e na makamaka, ao!e i liuliu mahope iho, aia hoi, ua le iho la ka mea a lakou i ike ai. A e lele ana hoi ika lewa he ekolu mau ao opua keokeo i like loa ko lakou mau ano a pau. Na keia mea i hookuihe nku ika manao o ka manu, a m®na manao hoo uluku i pane ae ai oia. He mea kupanaha loa keia i ko'u noonoo ana, a akahi hoi mea nana i hookoka mai ia'u mai kinohi mai <ihiki i keia wa. Ika manawa i loli ano e ae ai ko Leina Hipa ma ano, ua pane koke aku la ka ilio Leina Hiu i ka manu me ka ninau ua aku. Owai o keia mau ao opua ekolu ka kakou e koho aku ai o Leina Hipa ma ia? Ia manawa i pane aku ai ka manu, aole he mea e ae e hiki ai ia kakou ke koho aku ia lakou.

Aka ua hiki ialakou ke hoomaopopo ma o ko lakoa honi an;* aku i ka hoho no pka hulu, a oia wale no ka inea e hiki afla kakou ke koho o lakou no ia No ka mea, o kela hulu a kakou e honi nei ika hohono. aole oia e haalele ana ia lakou ahiki i ka loaa aoa aku ia kakou. A oia ko kakou ala polelei, a iaa aole oia, he m«a maopopo aole e loaa ana o Leina Hipa ma ia kakou. Iloko o ka manawa i lilo ae ai ke kino o Leina Hipa ma i mau ao opua keokeo, me he ao naulu !a hoi e hoohaehae ana, Ia manawa i huli ae ai ka. ui Meleuwila a pane iho la i kana ilio Leina Hiu, ika ninau ana iho, auhea o Leina Hipa ma? Aole oia ma kona alahele i keia wa, aka ua loli ano e aenei oia, a aia oia ma ke ano he mau ao opaa e lele nei i ka lewa. Ia manawa i nana ra ai ka ui a ike aku la oia ina ao op i ekolu e IIV ana laken ma ko lakou mau alahek pakahiiho. A mamuli oka ike a me ka hoo uiaeiwpo aua aua ui nei, ua koho iho la oia, aia o Leiua Hipa raa iloko o ke mo opua mawaena.

Ia manawa i holi iho ai ua Meleawila nei a pane itto la i kana ilio Lei|na Biu, e hookele aku oe Iko kaua | ala hele no ke ao opua e lele alā maI waena.' No ka mea, na roaopopo ia'u »>ia iloko olai a kahi i noho ai o Eeiiia Hipa ma. ! Me ka hakalia ole iho, ua hoohuli ae la ka manu i ko laua alahele no ka hi a ka ai i inakemake ai. I Ao ka manu hoi ua he e aku la no hoi oia ma kona ala hele no ke kolu o na ao opua Uoko o keia mauawa a lakou nei e iele nei, ua pau ko lakou nei ike ana i kekahi me kekahi a e aluala ana hoi lakou me ka manao e loaa aku o Beina Hipa raa Ua manao o Leinaelia, e pakele ana kana keiki mai iia lima aku oka ui Melouwila Ak > he ia manao ana ona pela no ka mea, aole iOl aku kona inana a me ka ike i loaa iain mamua o ka ilio Leina B ; ,u. Iloko o keia manawa a Meleuwila mae lelenei u* hookokoke loa aka la laua nei i ke ao opua A oia no hoi ka manawa aka ilio Leina Hiu i pane ae ai i 'iona haku ka ui Meleuwila. E kuu haku, ano ka manawa au e hoomakaukau ai i kau aupuui Uwea, a i ka m&nawa au e ike ai ua kupono ka hookomo ana mai iloko, alaila e hoohamama aku oe i ka waha o ke aupuni Uwea, a o ka pau no ia o ko kaua luhi Ika lohe ana oka ui i keia mau olelo, ua hoomakaukau iho la keia iaia iho, a e paa ana ma kona lima ke aupūni Uwea. Iloko nae o ka manawa a ka ilio Leina Hiu e a'oa'o ana i kona Haku, aia no hoi ka uhane o Reinādia e a'oa'o nna i kana keiki. Wahi a Reinadia i pane aku ai e kuu keiki, e hootnakauk«ia oe ia oe iho, no ka mea aia o Meleuwila ua makaukau. B paa i kau opu dia ma kou lima, a e noho me ke kali ana no ka manawa a'u e pane hou aku ai

Ia manawa i hoomakaukau koke ae ai ua Eeina Hipa nei, a noho iho Ia oia me ka makaukau. Oiai o Eeina Hipa e noho ana ma ka makaukau, aia hoi ua hoopuiwa loa ia oia ika lohe ana i kekahi haluiu me he makani mii ikaika la. lloko no hoi oia manawa hookahi no i pae mai ai kekahi leo, me ka ole--10 ana mai penei; Ano ka manawa e hoohuli ako oe i ka waha o kau opu hipa no kahi a Meleuwila ma 6 lele mai la. A o keia mea au e lohe a'a ika ha lalu. aole ia hō mea e aku, aka oka ikaika ia n ke aupuni Uwea e ume ala ia kikou a poholo aku iloko. Ilono oia manawa, me ka hoohnka lia ole iho, ua hoohuli aku 1a oia ika waha o kana opu dia no kahi a Meleu wlama e lelele mai ana, a omo mai la hoi ua opu 'ia ika makani e like me ka ikaika i loaa i ia Iloko oia manawa Ua hookuihe ia ko ka ui Meleuwila manao, no ka mea aote he wahi mea a neeu mai o ke au puni Uwea. No ka maopopo ole oke ano o kei« raea, nolaila ua huli iho la oia a pane i kana wahi ilio. E kwa Lesii& Hivi, hoi km mea e neeu ole mai nei o ke ao opua a komo mai iloko nei oke aupuni Uwea. Oke kumu oka nee ole ana mai o 11 *o la, ua paa ika mana oka opu di& a eia ke aumeume nei ko laua ikaika, aole nae i waopopo ia*u owai la o laua ka mea e lanakila ana. Aohe hoi he olelo ana ina o kaua ko lanakila, aka ina e haule pio ana kaua, alaila, e weae ae oe ike pani oka "hale paahao oka manawa hop« loa mahop® oke kumu o kau pahi. a na kona mana auahei o hoolilo i pio wa kaua. Oiai uo laua nei e kainailio ana, aia aoi ua maopopo' iho Ia ika ui, iua e hala he mau miuute mahope iho, o lilo ana laua i pio na Kēina Hipa, uolaila, nio ka eleu ua ui M«leuwila i weho ae ai i kana pahi s a hofini ae kma ke kumu o ua pahi la.

A me na huaolelo i pano ae ai oia e wehe i kou pani kupua eka make mau loa. Iloko o:ia manawa 1 lolie iho ai ua ui nei i keka* i halulu, ame ka nake ke ra« he mnn n?«ft panhmm la he nnm tausani. A he manawa ole, ua hamama ae la k pani oua hale Jpaahao la, ao ka manawa no ia i hoohuli akii ai o ua ui nei i ke ao opua. Mamua ae o"fte poholo aea aku 0 ka ui Meleuwiia ma iloko oka opu dia, aia hgi ua • poholo >n«i 1« ke ao opua iioka o ke kuoiu o ka pahi a !£ft ui Meieuwila. i'e mea oiaie ena makamaka heln he!u ua ho?ko īa ka mea akaui i wauann mua ai ma na helu 1 hala a he hookahi ana me v i koe e huh nku ai o ka ui Mauuuielemele Ma keia wahi ua i eae la kakou i ka paa ana o Reina Hipa nm i ka ui a e nana ae hoi knkou 110. ka manuje lele ala ma kona a!nhele uo ke ao opua una e alualu ala. Oiai ka manu e lele ana me kona mama nui, me ka manao e loaa aku ke ao opua, a i alawa ae ko iauei h«ua i hope, aolē ka ilio Leina Hiu me ka ui Meleuwila. Ua haupu koke ae la ka manu, me ka hoomanao ana, ua loaa - paha ika poino, nolaila. ua huli hou ae la oia i hope ma ke ala ana i hele mai ai no ka hnli hou ana i koiia mau ho'loha. Oiai nae ka manu e huli hou aua i hope, a e halo ana hoi oia ma o a maanei, aia hoi, ua J*ilawai aku la me ka ike a kona mau maka, kekahi mea e maalo. ana i waena 0 na ao. Iloko oia manaSva, ua hoom&nao ae la ka manu, me ka oielo ana iho, o | kuu mau.hoalolia pahi kela. i JJfo kekalii manawa ko ia nei nana , ana, aua iho la ia ianei, o | laua io no ka, e ukali ana lioi mahopo j o kekahi ao opua.

Iloko po hoi o manawa, ua hoo huli ae la oia i kona ala hele no kahi a kona m&u hoaloha e lele ala. Mamaa ae oka hiki ana aku oka manu, ua poholo mua aku o Beiua Hipa ma ilokoo ke kumu oka pahi kupua a ka ui, A e noho āna hoi 6 Leiha Hiu ma me ke kamailio ana no ka paa pio ana o Keina Hipama. ame ke koena aku o ka laua mea e hana ai. Oiai no nae laua nei e kimailio ana,* aia hoi ku ana* ka manu imua o īaua nei, me k& olelo ana mai e kuhi ana mi na poino olua a dia ke kumu o ko'u huli hou ana mai la ia olua. Aole maua e poino, aka ua loaa ia maua ka haawina poinaikai, wahi a ka tii i pane aku ai Heaha ia haawina pomai-āi o olua? wahi aka ra <nu i nin u fcn ai la manawa i pane hou aku a : ka ui Melenwila, oka maua mea hou e Imi akii ai ia oe', a he mea paha ia na kou manao e kanalua ai ke lohe oe ,• ua mea ho la. Alia £nha oe e manao pela, ua hiki no ia'u ke īke nkn ika oinio a me kn ole o kau mea e kamnilio mai ni 0 ka'u mea e kamailio aku ni ia oe oia keia na pna pio iho nei o Ēe ina Hiha ma ia maua, a eia 'akou nia lalo o ko hiaua mahi. 1 ka lohe ana o ka mftnu i keia-mnn olelo* a ka ni ua lilo ia he mea Joa i kon» rnan nob noo aoa. * Iloko oia mnnawa i pane akn ai' kn mnnn, na komo mna ka mana »iloUo o'a aole oe e hilinai ana ika oiaio'o ka'n mea e hoike aku ai ia 00, Aka nao, wahi roai nei no au, ua li»ki loa ia oe ka ike aha i ka oiaio kti ole. / E\f * paha a(i lie mea oko;> kau e olk • mai ana. eia kn o k« moa i htki ole ke hooia akn. I:i manawa i pane ho\i no ai ka ui •-010 h kakou hana hou ana aku no T\oiua Hipa ma, no ka toea na paapio ota h hookahi a kekon h«na i koe o k* imi ana i kahi o loaa ai o Manumolemolo. Ia mnnawa i paiul aku ai ka uuw.u, aole e loaa ana ia kakou i koia wa no fc» nu">a. aia oia ma na pspakn o ka moann, a aole ola ho iko man i na manawa n pait, ' Aole i p&u. :