Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 39, 28 September 1889 — Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

*£a Limakahi i haaheo ai ka Honna. Na hoa Ohia Khleawe o Aimiona Unuhila no Ko [lawnii Pne Ama. Helu 99 I'oko o ia manawa i ala ae ai ua ui nei, a hoomak%'xkaa iho la iaia, a pūka aka la iwaho kahi oka iiio Leina Hia e noho mai aiia. Oiai ka ui eku mai ana rae kona makaukau o ka manawa no hoi ia i oiii mai ai o ko laua nei hoaloha ma i 1 a hookahi ko lakou nei kamailio 1; ana. Ia manawa i pane aku ai ka mauu, pehea kakou. O ko kakou mauawa keia e hele ai wahi aka ilio Leina Hia i paoe aku ai. Mamoa ae oka o ana mai ona kukona malamalama o ka la maluna o ke aupuni Nani, aia lakou ke lele ala no na kaiaulu o ka lewa. Oiai lakou nei e lele ana, ua liuli ae la ka ilio Leina Hiu a pane ae la i kona hakd Meleuwila, inahea kakou e helo ai? Ip manawa i.paneiho ai ka ui, e he le kakou no ke kahua o ke aupuni Dia ika ipoana, a malaila kakou e kali ai no ka manawa, a malīa o hoea ae ua aupuni nei malaila. lloko oia manawa i hoohuli ae ai ua ilio Leina Hiu nei i kona ala hele, a le'e aka la no ka hikina. Iloko oka manawa pokole oko Ia kou nei lele ana, ua hoea aku la lakou iwaena o kekahi moana kai akea lipo lipo. He mea haohao nae iko ka manu ike ana aku i kekahi pouaha keokeo nui iwaena o keia moana. Ia manawa i pane aku ai ka manu me ka ninau ana, heaha hoi ke Bno o keia mea keokoo nui iwaena o keia moana? Ia manawa i huli ae ai ka ui a pane aku la ika manu, o keia mea nui akea au e ike nei, aole ia he mea e, aka o ke aupuni Dia no ia. Be mea kupanaha maoli hoi keia i ko'u noonoo wahi a ka manu i pane hou aku ai. He mtfa oiaio kau e olelo mai nei, ua hana ia keia inea e a'u me ko'u mau lima ponoi, O keia mea keokeo au e ike nei, he one ia i hoolilo ia e a'u me ka mana o kuu pahi nei. 0 keia ke aupnni kahi i oili aku ai o keia poe i paapio mai nei ia kakou, a mai keia wahi i pakele aku ai lakou mai ko'u mau lima aku. 1 ka loh-i ana o ka mauu i keia mau ole!6 aka ui, ua'pau ae la kona mau manao kanalua, a o noho ana hoi mo ka hoomanao i ka mea e hoea mai ana ma ii hope iho» Oiai no lakou nei e hoolai ana, aia hoi, ua hoopuiwa ia lakou nel i ka ike %na aku ika ooloku mai oka moana, ahe nanaina ano e hoi ika lakou nei hoomaopopo aku, Me kēia mau auo kamaliao, ua koke māi la ka hoomanao ana iīoko o kn ui, u<« kokoke mai paho ka mnuawa e hoea mai ai ke aupam Molemole. Oiai nae ka ui e nahi ana iloko ona. ua pane ao la ka ilio Leina Hiu e kuu haku, o hoomnkaukau ia oo iho, no ka mea ke kokoke mai nei ka mauawa e hooko i i ai kou makemake.

liloko o ia mauawa i huo.-r>alcaukau ilip ai k,a ui, a iloko o ka manawa pokole xxa makaukau ifac & oia. A oiai no boi ka moWna e ooloku a»a » e haki aua hoi na ale oka moana, a iloko oka pouli ake ehukai, na ike ia aku la kekahi mea hulali e anap» mai ana. Me ka hikiwawe ka ilio Leina Hiu i pane ae ai i kona haku, eia k i mea a kaua e huli nei, e paa oe a paa i kau aku ai kaua l'una o ua aupuni la. Iloko oia uianawa i kuu pau aku ai ka ilio Leina Hiu i kona mama lele me ka manao e kau ana laua ilanao ke aupani Melomele. t 'Mamua ae oko laua hehi ana aku j iluna o ua aupuni la, via nalo hou aku la ke aupuni Melemele iloko o ka lipo lipo o ka inoana. Mamuli oka ikaika loa o ko ka ilio Leina Hiu lele ana me kona haku, nolaiīa, ua poholo pu aku la laua ilpko o ka moana, Oiai laua nei i komo aku m ma kahi ake aupuni Melem ele i nalo akū ai, ualoaa mai la laUa i ka milo ia eke au, a lawe ia aku la i na papaku oka hphonu. ' , Iloko o keia mau»wa ua ano uaho mai.k.H ui Meleuwila, aua p« i hoi kona jnanaolana no ke ola. A oiai ka ui me ka manaolana poho, | aia hoi, nobo ana o Lola ka ia nui. a hoopoholo aku Ia ia laua nei, aole nae i ike ae ka ui i keia mea. Ika manawa aka ia i moni ai ika ui ame ka ilio Leina Biu, ua waiho ;do aku la ka ui me he la ua hana i ke kahi hana nui a ua luhi . Ao ka ilio Lema Hiu lioi, ke r Ju ala oia i.ka wai o kona hulu me ka nana pono ana i 'ona hnku. . Ma keia wahi e na maka uaka h lu helu e waiho kakou i ke kamailio ana no ka ui a me kana ilio e neho ana ilo ko o Lola A e nana ae hoi kakou ika manu, ka he iloha hoi o ka kakou ui Meleu wi a a me ka i'io Leiua Uiu o ke aupuni K eahialoa Oiai o Meleuwila ma e kūu pau nei iko laua mama lele no kahi nupuni Melemele, ua ukali mai la oia mahope rae ka manao he pono keia. A oiai no hoi oia e kuu pau mai an i kona mama lele mahope, ua hookue mi hope ia oia, ma o kona ike ana aku ua komo kona mau hoa iloko o ka poino. Iloko o ia manawa, u& kaohi mai la ka manu i kona leleana, a hoolai malie iho la. Me na maka e halo ana mt o a maa nei, e ake ana o ka īke hou iho i kona mau hoaloha. He neo nae ka ianei mea i ike a u, aka aole nae oia i pauoha 1 ko kiai ana malaila a hiki i ka poeieele ana. Ua manao ka manu e noho oia e ki ai, a malia o lana ae iluna oka ilikai, alhila, ua loaa iaia ka mana ia wa e hoola hou ia laua ma ia wahi. Aka ika hala ana oka manawa kupono ana i m«nao ai, ua i iho Ia oia iloko ona ua make ia laua. aua pau 1 ka pihi nui o ka moana, Ika uhi ana mai oka po maluna o ka moana, aua pau hoi ka pono o ka imi hou ana aku i na hoaloha. Nolaila. ua pane iho la oia me'na huaolelo hope, a huli hoi aku la oia no ke aupuni Keahialoa. Oiai ka manu e hoi nei, aia iloko o kona manao na noonoo an», pehea la e loaa hou ai kuu mau hoaloha. tie elua po oko ianoi lele huli ana i ke aupuni Keahialoa, a i ka lua o ka la, ma ke awakea ponoi, ua halawai mai la me ianei na hoailona e loaa ai ke aupuui Keahinloa. Ua hoomau aku la no ka manu ika lele ana ma ia ala hele, a1 ke kani ana o ka hora 8 o ua aliiahi'ah, ua hiki aku la keia no ko ianei home uia ke aupuni Kealiialoa. laia i hiki aku ai ma kona home, u:i hu mai la kona aloha i koua mau hoa hrfe, aka, aohe iiae he waiwai, uo ka mea ua hahi ka pnulena a ia i fhto. ua imi aku la ia papalauahi. M-liopo iho o kona maha aua a ka pau aua o koua paiua ana, ua hoi aku la keih «o ko ūmoī rumi moo, no ka hooluolu ana no ia kooua po, uio ka ualo ole no o na &ua i kona mau hoa.

Oiai ka mano c kaia ia ana e ka bia moe, ua lioohalawai ia aka !a oia me ka uhane o koaa mau hoaloha. Ma kona iko ana aiiu ia laua, un ku oia ika woliwoli amo ka makiu, 110 ka mea. eai ia ana laua 9 kbitahi ia nui i maopopo ole kona ano. Ame ia maa haawiaa ano e i uwa ae ai oia, ai ka puoho ana ae eia ka he moeuhane. Wahi aua mana nei i pane ae ai. he mea oiaio, ua pau io olua 1 ka ai ia eka pihi nui oka moana, no ka mea ke hoike mai nei olua ia'u ika mea oiaio. Oiai no ua manu nei e nalu ana ilo ko ona no kana moeuliane, ua lioea mai la ko kauoha ia ianei e hele no kahi o kona mau hakn, Iloko oia manawa, ua eleu koke ae la keia, a kamōe aku la no kahi o kona maū haku me ka manaolana oka hauoli. Eia keia ina liora wanaao e hele nei, ai ka malamalama ana, ūa hoea aku !a keia mawaho o ka hale o kona mau haku. Ia ianei i hiki aku ai mawaho oka ha!~, oa hala>7ai mua aku la keia mo na helehelena o Piuke v Ia manawa no keia i pii aku ai 5 luna o ka lanai, a me na huaolelo o ke aloha kakahiaka i Dane aku ai. I ka iko ana mai o Fiuke 1 ka mauu, ua mahamaha mai jU oia, a ninau mai la. auhea aku nei ka hoi ko mau aikane? . — Ua lilo ke : a niuau a Piuke i mea kamahao loa i ka manu, peh a la i ike ai o Piuke. Mahope iho o kona noonoo ana ua paneaku la oia, he oiaio kau e olelo mai nei. Ke hai aku nei nae au ia oe, a mai kaumaha nae kou mahao no ia mea, wahi a ka manu. Heāha hoi paha ia mea, wahi a, Piufee i ninan ako ai. ' Oka mea au i uinau mua mai nei ke hai aku nei au ia oe, ua make laua i ka moana. Pehea i maopooo ai ia oe ua make laua? O.makou pu aku nei no hoi kai hele a hiki iko iaua poholo ana iloko o ka moana, a pakele mai nei au, He manao ko'u, wahi a ka manu i* pane ae ai, ua pau laua ika alapoho ia e ka pihi nui oka moa.ua. No keia olelo a ka manu, ua ha upu ae la o Piuke no kona hoaloha Lola. Nolaila, ua ninau aku la o Piuke, pehea oe i manao ai ua alapoho ia e ka pihi nui? Ia manawa i pane aku āi ka manu* 0 ka hopena ia o na mea a pau, ina lakou e haule iloko o ka moana, o ko la kou luakupapau iho la no ia. Ama ka pc nei nae i hooiaio loa ia mai ai īa'u e like me ka'u mea i manao ai. Ua halawai au ma ka moeuhane me ko laua mau uhane, aua ike au ia laua e ai ia ana e kekahi ia n»i. Ua puiwa ae la au a puoho ae la. eia ka he moeuhane, a hiki ae nei hoi ke kauoha, a oia ko'u mea i hele mai nei. Ia manawa no i pane koke aku ai o Piuke, ina pela aole laua i make, aka ua loaa ia laua ka maha, No ka mea, wahi ko moeuhane e hoike mai nei, e ai ia ana laua e kekahi ia nui. No ka po wale no ia mau hoailona, ao ka mea e loaa mai ana ike ao, Ke j lanakila. ■ ; j A ke ole au e kuhihewa, aia laua iloko o ka opu o kekahi ia nui kahi i noho ai me ka lanakija, A oia hoi ka'u i olelo mua aenei, ua loaa ia laua ka maha, a lie kokua kole hoi oia no ka popilikia. lioko o ka manawa a Piuke e kamailio aua, ua auo kanaluū mai la īia m:\ nao pihoihoi oka manu, ame he la ; aia koua inau hoaloha ma koua mau 1 auao. ; i Oiai uo laua nei «| k?>mailio an>\, ua komo uiai ia hoi na ai olua a ka kakou Piuke, oia hoi na hua ohia keiAiwe o Aimiona, f A ika iko aua iUa laua mau| xks uwa hoolohe hoi, ua pane ao la lui \ mo ka olelo ;uia mai, ua hiki i©ai tu'i ka oe, } Ao)d i paa, .