Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 44, 2 November 1889 — Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Ka Limakahi i haaheo aī ka Honua. Na hua Ohia Keleawk o Aimiona Unuhiia no Ko Hawaii Pae A ina. Helu 103 Ua hoopuiwa loa ia ka opio Lobiona ika ike arta aku i keia kino kanaka i like me kona ano. A wahi aua opiō nei i pane ae ai, he kanaka no kā oloko o keia kookoo, he keu ka mea kupanaha. he oiaio ka na mea a kuu makualiino i olelo mai ai mamua aku noiīloko o keia manawn, ua nana pono aku la keia i ua akn nei a hiki i ka nalowalo loa ana. Mahope iho oia manawa, ua lilo 1 mea na ka opio Lobiona e hōomanao mau ai, a wahi ana iloko iho ona. Ēe manao nei au, ! aole kela he mea okoa me he la o ko'u makuakane no i ike aku. nei. ?To ka &'fts*if~hahftlli ana, ua hoomanao koke au i ko'u makuakane, ahe mea oiaio ua ike au i

kekahi mea i like me a'n. Me keia mau manao pono ole iloko oka opio, ua hooholo iho la oiā iloko ona e hele hou aku e ninau i kona makuahine no kana mea i ike ai. Oiai ka opio i hiki aku ai imua o kona makuahine, ua ike mai la oia i kana lei e ku aku aiia me na helehelena o ka hauoli. . Ia manawa i pane mai ai kona mama, nani ka hauoli o kou mau helehelena i keia Ia ma ko'u ike aku, me he la he nu hou kau. Ae, e kuu makuahine, he wahi mea hou io no ka'u. | Ia manawa i ninau aku ai kona makuahine, heaha kau mea liou au e hoopunipuni mai ai ia'ii? Aole au e hoopunipuui aku ana ia oe, aka e hoike aku ana au ika mea oiaio. Ua ike au he oiaio kau mau mea i hoakaka mai ai mamua aku nei, no ka mea, ua ike au i ko'u makuakane. Ika lohe aoa o*ka ui Manu Mele mele i keia ma\i olelo a kana keiki, \m ninau aku Ia oia, pehea oe i ike ai? Ka kela kookoo i hoike mai nei ia'«, wahi a ka opio i pame aku ai, Pehea kona ano? wahi a kona maku ahine i ninau hou aku ai. Aole i maopopo I6a ia'u kona ano, aka lie ui oia a nani hoi kona mau na naina, a e noho an4 hoi oia ma!ui\a o kekahi moa hinuhinu e onapanapa mau ana.

No koia mau hoakaka kana koiki s ua maopopo iho la iaia, aole ia he mea e akn, aka o kaua kano 110. Nolaiia, ua hoopulu ia kona mau papalina © na kuluvjraimaka a ke aloha k&ua. I Oiai nao o M&uu MoloniMo o uwe iuia, ua pauo mai la kaua keiM, o «wo iuiaoo iko 4vlia? ( E uwo aku ana hoi au ia oi\ no ka uieakeiko c<*j au ua pna kou nao uo ka liolo, a o paaleiīo mai ana ce> ia'n omoho liookaliiL e like mo ka kou makuikaoo i hamvWai ai. I ® loho ana o polnona i koia inau 010l kena niakua|imo» ua uiuau aku la o», ho oiaio anoji kau moa o 01010 mai ikoi ? ( A«i» iI» oono o ke u uiau mahina ilo ko o*tt, ao ka lolhi 310 hoi ia oko maua noho pu ana» haalol i uxai k oia ia\u

M&mua na« okona haalele aua mai īa'u, ua pane mai oia, q laela ana 110 6ia a hoi mai ko loaa kana mea i makemako ai. Ana uana no hoi i kauoha iho ia'u i"»oho" au a i hanau o mamua o kona ':oi ana mai, u ina he keikikane e kapa nb au i kotia inoa o Lobio«a, a ina ho kaikamahine, o kapa no au ma ko'u aoao, Nolaila, na kou makuakauo no i kapa aku i kou inoa, o Lohiona, a ao!e na'u. Na kou makuakane no i haawi mai i kena kookoo, me ka olelo ana mai, a nui oe, alaila haawi aku ia oe. A e like me kana kauoha ia'u ; aw i hooko aku ai ia oe ina mea a pau. Ahe naui ae la hoi ia ua noa ao Ia no ia oe na mea a pau a kou makuakane, nolaila ke kauoha aku nei au ia oe e hoao hou ae oe i ike hope aku ai au i kona kino aka, wahi a kona makuahine. * Ika lohe ana oka opio ika moolelo e pili ana ika haalelo ia ana o kona makuahine, ua pii ae Ia ka nla o ka inaina ma kona mau papalina no na hana a kona makuakane. A wahi aua opio nei iloko iho ona, o make loa oe ia'u ke halawai au me oe he alo a he alo. A no ke noi hoi a kona makuahine ua liooko aku la ua opio nei, ma ka uhau ana ae i kana kookoo ika lewa no ekolu manawa, Ia nianawa no i pii ae ai ka punohu uwahi a kau pono #aamua o laua nēi, a i ka mao ana ae/ aia hoi, ua ike aku la laua nei i kekahi kanaka maluna & kona waapa, a e liookokoke aku ana hoi i kekahi aina. I ka ike ana o ka ui Manu Melemele ike kino aka o kana kane, aohe o kana mai aka ehaeha o kona manao ke hōomanao ae i na la i hala o ko laua noho pu ana. 'manao, a kulou" na £a waimaka 110 e hiolo. Mahope iho oka pau ana oka uwe ana a kona makuahine, ua huli aku la ua opio nei a pane aku la.

Ē kuu makuahine, ke manao noi au, he elima la i koe mai keia la aku, e haalele iho ana au ia oe, a hele aku au nia ke ala e halawai ai me ko'u inakuakane lokoino. : Auw©! e kuu lc3Īki, i elua anei mea a'u e noonoo ai, oke kaoe, ao oe hoi e ke keiki. Ee manao nei au aole oe e hele, no ;ka mea, aole i kupono kou kino no ka ihele ana ma kahi loihi, a aole no.hoi i lawa kupono ka ikaika ma kou aoao. la manawa i paue aku ai ua opio i nei, he mea 010 ia mau mea a pau ia"u :ke loaa ia oe ke kokua aua mai i ala no'u e hele ai. No ka nui paakiki o kana keiki, nolaila ua hooholo iho la oia iloko ona e hookuu i kana keiki e like me kona makemake. No ia mea, ua hana iho la oia i waapa kupanaha no kana keiki, i alanui hoi nona e bele ak\i ai ma kiv«iv huakai hele. | Ke ike ae la kakou eua makamaka helulielu ika manao paakiki o keia opio, a ua hooko ia hoi e like me kana i manao ai. Nolaila, ika piha ana ona la elima e hke me ka ua opio ne? i manao ai, a oka la liope no hoi ia o oili a\ ke aupuni Melemolo ilana o ka ilikai, o like

uie ka moololo o i& anpnni. Aole i manao ka ui Mann Melemele e halawai ana oia nie kokahi nlia, a o kana hoi i manao ai, aia a ho®a kona anpuni ika ilikai, alaila hookuu akn oia i kaoa koiki o holo ma kona alaholo, Oiai ka ni o noho ana mo ia ma* aao ona, ua iko oia ka poino o hooea maisana, nolaila na hoi hou aku la kona aupuwi i na papakn, a ua ike kakou ika hopona, oia ka paa pio ana oka ni Mēlouwila, Mahopo ibo o ka paapio ana o ka ut ua pano aku la ka ui Manu i kana kwki» nsauao axt, o koia ka taanax» kn pouo au 9 ai» a $ hoota* hoi i b vnoa au l makt»mako ai, a 1 makomak* 0 j noho ana. na hiki no it Vo iko n\ o koia Inokoi».

Neliila, e kuu keiki, ke Lookuu oei au ia 06 e Lele © like m® kou m&kemake, a i loaa ia oe ka haupu no ko'a pilikia, mai poioa ika hoomauao aea mai tio ke ola o kou makuehine. Eia kou alanui a'u i Lioomakaukao aī, a o kau mau mea a pau i makemake ai, o Uooko ia no i ka manawa pokole loa. Naaa iho la ka opio i kooa alanai 'e hele ai, a ike īho la keia he ano like me ka waapa, a o kona loa ua oi iki akumamaa o kona wahi pauku kino, Wahi a kooa makuahiue i pane aku ai, o keia uwēa mimiki, o ka'u makana ia ia oe, a ua ike iho nei no hoi oe i ka waiwai o ia moa. Māhope oka pau ana oka Manu Melemele mau kamailio ana no kana keiki, ua hui aloha ae la laua, a he ma nawa hoi ia no ke kupilikii oka manao. I ka pau ana o ko laua nei hui aloha &ii&, ua haawi aku la ka opio i kooa aloha hope i kona makuahine, a pane aku la i koia mau huaolelo: E ia au ke hele nei, anakeau o ka m&nawa 9 hoohui hou ia kaua ma keia mua aku. Hopu iho la ua opio Lohiona nei i kona wahi waapa, hapai ae la a puka aku la iwaho no kahi o ka aekaī. Ia ianei i hiki aka ai ma ka aekai, huli mai la oia i hope e nana i ko laua halo, kahi hoi a kona makuahine e noho ana me ka naau kaumaha no kana keiki. Hu mai la kona. aloha no kona makuahme a me kona aina, aka, e like me ka paa 6 kona mahao, pela no oia i hoo ko akn ai. Hoolana aku la keia i kona wahi waa knpanaha, kau aku la keīa, ana 1 ala wale no ka hana ana. Ke ike nei keia ina mea a pan oka moana, ao na i'a nahu hoi keia oka moana, aole e hiki ia lakou ke nahu mai. ■ Ua Hkeka opio Lobiona me kekahi aiii noi ka ukali ia ena k&naka, pela no hoi na i'a e ukaiī nei ika opio Lobiona, Ha keia wahi ena makamaka heluhelu, ke ike ae la kakou i ka moolelo pokole e pili ana no ka opio Lobiona, mai kona hanau ana ahiki i kona hele ana. A i keia manawa a ua opio nei i hēle ai, ua piha iaia na makahiki eono 4 a na keia mua aka e hoike mai ia kakau i kana mau hana hookal» kupua. Nolaila, e na hoa kaunu 0 ka niooleio o Pinkeona, e waiho kakou ike Kamailio ana no Lohiona, no ka mea, aīa oia ke hele ala ina papaku oka moana. I A e hooipo ae hoi kakou me ka eueu Piuke a me ka opio Kaonohiokala ma ka laua huakHĪ imi Ika ui Meleuwila, ka mea hoi a kakou i ike ae nei ma na helu i hala i kona paa pio ana 1 ka ni Manu Melemele, Mai koho hewa ko oukou manao © na makamaVa he]nh?hi no Kaonohiokala, ke kane hoi a Laieikawai, he okoa no ia Kaonohiokala, a he okoa no hoi keia, Oiai o Piuke i aku &i iloko ok& waha o Lo!a ka i'a nui, ua x»poi ae !& kona a ahai aku !a i kana aikane hakn no kahi 1 makemake ia. Oiai na« ka ia nui Lola e kuupau ana i kena mama, a e uwehe ana hol kona mau halo^ Ua hookuemi hope ia oia 1 ka ike aku i kekahi mea hulali e maalo ae ana i ma» o kona mau maka.

No i« inea, ttft knohi mai !a oia 1 koBa ho)o ana ]qqqh, a hoohnli se 1a hoi uo k&hi ana i ike aka ri i hulaU nei, aolo ur« o ta nei ike Hto, UMiht U hoi ko *no o kei» moa a'a i ik© iho asi, e poao au & hookolo aktt u&hope 00, a īoa he kupua oe, e taaVe no oe i&'u e poeo ni, Me keia s*aa manao iloko oke kupua Lo!« s tta ukali »kn la oia mahope t me ke kuupau «na aku i kona m&ma i m »ka i ko ka maa. Hai hnohao ko ookou man&o o mu»a iho uo kei% n>£& 1 tq«*lo ae ma ka m& k« o lxvla, «ole 1* he mwi e, »ka ok% oj«o i.-ohiona no i« me koa* W4hi pa uuku, ka me* ho\ * V >vp*\ik pu koaakona ona aopnni Ākoako*. A o k*it ka hoopahaohii# mw* 104 su& 0 o& oiwo uw ia Lola, Aoki j**i.