Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 45, 9 November 1889 — Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Ka Limakahi i haaheo ai ka Honna, Na hua Ohia Kkleawe o Aimiona Unuhiia no Ko R<maii Pae Aina. Helu 104 Oi, ka i'a nui Lola e hookolo ana maho eo ua meheu o kana mea i ike ai, a e iioomanao ana hoi oia iloko ona me ka ninau ana, owai la keia rnea a'u i ike iho nei. Me keia mau manao enu ana iloko oua Lola uei, ua maalo hou ae Ia no ua mea nei ana i ike mua aku ai. A mahope aku ona, he heluna nui o na i'a e ukali ana me he pualikoa la i ka nana aku. Iko Lola ike maopopo ana i keia mea kupanaha, ua ili iho la ka eehia maluna ona. A mamuli o kona ano kilokilo, ua ike iho la oia, aole kela he mea e aku ; aka, oke keiki no a kona hoaloha Piukeona. f Nolaila, ua ukali aku la oia mahope me ka manao e loaa aku aua ; aole nae oia i halawai iki a hiki ika nalowale loa ana o ua opio nei. Noka loaa ole ana ia Lola kana mea e huli nei, nolaila, ua hoohuli ae la oia i kona ala hele no leahi o ke aupuui Melem^le. na huaolelo hope loa i pane ae ai x> a Lola nei, he mea oiaio, e naueue ana na papaku oka moana nei ke hiki mai kou mau la. la manawa, ua hu ■'ka aku la na Lola uei e holo me ka mama Moaa iaia no ka lawe ana i kana mau puolo a hoopae ma ke aupuni Melemele. Oiai ua Loia nei e ahai ana ka pupuhi i ka ipuka o ke aupuni a no na minute pokole wale no, ua poholo aku Ia keia iloko o ka moanakai Melemele.

A aole no hoi 1 liuliu iho, noho ana o Piuke a me Kaonohiokala iluna o ka aina maloo, ma.kahi no hoi aka ui Meleuwila i ku ai. Nana ae la o Piuke maoa maanei, a aa hookahaha ia kona manao ika ike ana aku he melemele wale no na mea a pau. A oiai nae o Piuke e m.lu aua iloko iho ona pela, ua paiie mai la ka i'a hui Lola penei Mai hoopahaohao i kou mau noonoo no ka mea, o ka aina au e ike ala o ke aupuni Melemele no ia. Ika lohe ana o Piuke ina olelo a kona hoaloha, ua huli ae la oia a pane aku la ia Kaonohiekala, eia ianei ka kaua mea i hele mai nei e huli. Heaha la hoi auanei ka hewa, ua hiki mai la hoi kaua i kahi oka ham*, a ka mea wale no i koe, o ko kaua lioohaua aku. Iloko nae o keia mauawa a laua nei e kamakamailio ana s ua ike aku la o Piuke i kekahi mea, uie he kumu la no kekahi kookoo. la manawa i hele aku ai ua Pioke nei a ku iho la ma kahi o ke kookoo e ku aua. Huli iho la oia e nana, a iloko oia manawa i hoohikilele ia inai ai kona mauHO i ka ike aua iho, aole ia he moa c, aka o ke kookoo no a I.ion* Ulaula, Ku iho la oia me ka ualu ana Uoko ;■ ona, jx-hea la i loaa ai keia kookoo, a |L. nawai la i lawe mai maileko mai oka 1% Btti Lola?

Oiai ua Piuke nei e nalu ana iloko ona no ia mea, ua lohe ne la oia i kekabi leo e pae mai ana, me he hanehane la i ka nana aku, Ika lohe ans ouu Piuke nei'i keia mo'i, 'ūa'ku ilio Ia oia 100 ka lioolono nua, a o kana mau olelo i lolie ]>ono aku ai, oia keia E Piukeona—e, e huki ae i kena kookoo, a e loaa no he i>uka o hiki ai ia oe ke iho aku a loaa kau kaikama Uue, Ika iohe pono ana o Piuke i keia mau olelo, ua huli ae Ia oia a pane aku la i kona kokoolua. Auhea oe, ua pomaikai kaua, no ka mea, eia ke ala kahi a kaua e hele aku ai e huli ika mea a kaua i hele mai nei e huli. A eia waie no ka mea apiki, pehea la auanei e hemo āi keia kookoo, oiai ua pau ka wa pono e hiki ai ia'u ke hana ina liana kupanana, a o ko'u ola i keia wa, eia wale no ma ka hilinai ana maluna o ka'u ili Lekeoha. Aolie waiwai nui a kQia ili, aka nae ua hiki loa iaia ke huki aku ia kaua ina papaku oka moana nei e like me ko kaua makemake.

I ka lohe ana nae o Kaonohiokala 1 keia mau olelo a Piuke, ua pane aku la oia, ua kaulana hoi oe ika wawahi ana Ina pani paa o Aina Po, a pehea la hoi i hiki ole ai ia oe keia. He oiaio kau e olelo mai la; na keia mau iima i hana ia mea, wahi a Piuke 1 p&ne aku ai. Aka aole ia mau haawina ia'u i keia manawa, no ka mea, ua kii mai no ka mea nana i haawl mai ia'u a lawe aku no oia. A lohe o Kaonohiokala i keia mau olelo, ua p«ne aku la oia, ina pela 4 e hoao iki aku au i ka'u wahi pono, a ina e hiki anaua pomaikai kaua. lamanawa no i ani ae ai ua opio nei i kana kookoo i ka lewa no hookahi manawa, a pahu aku la imua, a o ka manawa no ia i ike ia aku ai kekahi lio ulaula e hp° "nai ana mamua o kona alo. Me ka hoohakau -le iho, ua pane aku la ua opio nei, i kauoha ia aka nei oe e hele mai e hoiks mf ka oiaio a oia keia. Ua ike no nae paha oe i kahi i huna ia ai o ke pio eka mana o manu Melemele? Ae, ua ike au iaia. E hiki ana no anei ia oe ke kii a hoopakele'mai iaia? Oka hooikaika no paha ka mea e loaa ai. Ia manawa i paue aku ai ua opio nei, e hele oe e huli ahiki ika loaa ana, alaila hoihoi mai ahiki imua o ko maua alo.

Kunou mai la ua lio nei, a pane mai la, 1 ka!i oe ia'u a Lala Ba hora elua, a i hiki oie mai au, hoomanao iho oe, ua poino ia au, a aole hoi he olelo ana ke hoea Liai au ia manawa. Ika pau ana ona olelo aka lio, o kona manawa no ia i lele ae ai iluna a kupono iho la ma kahi ake kookoo e ku ana. Ia m&nawa koke no i liaawi aku ai ka lio i kekahi peku malianaiiana i ua kookoo la, a uiaa pu ia ae la na papa akoakoa o ua aupuni Melemele la, A. oka manawa no hoi ia oka lio i nalo aku ai makahi oka lua e waiho hamama mai ana. O keia halulu oke peku ana aka lio, ua holo aku ia a puni na papaku o ka moana, a hoea aku hoi i na pahu kani o ko Meleuwila mau pepeiao. Wahi aua Meleuwila nei i pane ae ai iae ka leo iiawal'v,ali, owai Ia hoi keia kupua. A ina ooe o Leina līiu kuu ilio e huli wai ana ia'n, i mii ke aho a loaa mai au ia oe ma keia >vahi, Aka hoi, iua o keia halulu a'u e loha nei oka hopena ia o kuu ola, nlaila na ka mea i ike ole ia aku e hoola hou mai ia'u, Aka, me he mea la, ma ka'u hoomaopopo aku i ke ano o keia halulu, aole ia he elele 110 nake, ake\ he kokua paha uo'u. He mea oiaib kaua i hoomanao ae la, aka aole nae i maopopo iaia owai la keia kokua otm, no ka mea, aolo ona hooninna-i mai uo kana kane hoopslau, a me he la o Va mea a koua nmuho e luupuupu mau aua o kaua ilio Leiua Hiu uoAole i pau.