Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 46, 16 November 1889 — Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELE O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELE O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Ka Limakahi i haaheo ai ka Honua, Na hua Ohia Keluawe o Aimiona Unukiiano Ko Hawaii Pae Aina. Helu 105 'iOiai ka lio i nalo aku ai iloko o ka Ws, ua kamoe aku la kona alaliele no papaku elua. *laia i hiki aku ai i na papaku elua, tfk haawi iho Ja oia i kekahi peku ana ffia ia papaku, a bolo aku la ka nakolbkolo a lohe o Piuke ma. fa manawa i huli ao ai o Kaonohio#ala a paoe aku la ia Piuke, aia ka lio §-ka papaku ekahi i keia manawa, a he i&ima aku i koe— Aole i pao pono ae ka ia nei olelo nakolo hou ana no ka elua oka %anawa. Auwe! aiā aku la kā ika elna o na 3>spaku, ahe eha papaku i koe, alaila loaa aku ke pio. Ua haawi mau ka lio i hoailona e hiki ai i kona haku ke ike i kona wahi e hele ai. Aka, i kona hiki ana ika papaku eono, ua waiho a maka aku la ua lio nei, no ka nui o kona luhi, aole hoi e hiki iaia ke hele aku imua.

I ka manawa nae a na uina nakolokolo e halulu ana no eono ma'nawa, ua holo aku ka lohe a na pahu kani o ko mau pepeiao. A iloko o ia manawa, aia oia iloko o na manaolana o ka hauoli no kona pakele: I ka uina hope loa oia ka eono me he la eia mawaho o kona wahi e noho nei 3 e pane ae la oia i keia mau olelo: Eia no au iloko nei kahi i noho ai me ka ehaeha, a ina !oe he elele no ke ola s e hoopakele mai la'u, i kau aku ai au i ka hoopai weliw4li maluna o kuu enemi. I ka pau ana nad o ka ianei mau kamailio ana, ua nolio iho la keia me ke kali ana no ka liopena e hiki mai ana maluna ona. Ua loihi ko ia manawa o ke kaH ana, aole he wahi jtnea i hoea mau a noho iho keia me ?sa nalv\ ana iloko iho ona. He mau kupua W palia e liakaka ana ka mea nona kela halulu a'u e !o he nei. Ke ike ae Ia kakou « na makamak» heluhelu i ko ka ui |k!Eeleuwila mauao kohokoho mo ka inaojpopo ole iaia, a e kakou iaia pola» a e huli ae lioi kakou e kamailio hou no Piuke ma o kali ana no ka hopeiia o ka laua liana ana. j I ka hiki ana hoi o ka lio i ka eono o na papaku, ua kaH aku !a laua nei maliopo o ia manawa me ka manao hauv>li. ! Oiai laua nei o kal! nnn, aolo lie hoailona e maopopo ai nd uo ka loaa aua o ka laua mea 1 makemaŪe aiV lioko o ia manawa i huli aku ai ua opio nei a pano ak4 la ia Piuke» ke ike u«i au, me he mea la ua poino ia ka lio. Ia manawa 1 ninad akn ai «a r?uko nei, ko aha ala hoi? | Ko k«». mea, wahi a ua opio nei i paak** ai, ke kokoke aeuei e pau kowa' aua i kauoh?\ īaai uei iaX a: ius e oi aku mamua o ia m.au*\vA, alaho mea m&opopo ua halawai i» o!a aafe ka poiuo. 1 '

He mea oiaio e na makamaka lielukela ka ka opio e olelo uei ia Piuke, 110 ka mea, ua iko kakou i ku loaa aiia 0 ka lio i ka poiuo ma be kolamn i hala ae la. Nolaila, i ka hala ana o ka manawa u ka lio i kauolia, iho ai* i koua Iuiku, ua maopopo iho la ia Kaonoliiokala ua poino koua lio. Xa iaanawa koke no i liuki ae ai ua opio i kana kookoo, a liou aku la 1 kana kookoo imua no ekolu manawa. Iloko no hoi o ia manawa, me he •olapa ana la na ka uwila, aia hoi ku ana imua o kona alo kekahi lio eleele | nani, i 0 kona. hulu, ua like ia me ka waij liula e anapa ana i ka la, a me na h'iiai olelo i pane mai ai oia. : A me na huaolelo i .pane mai ai ua lio iiei; heaha ka huaolelo a kuu haku a'u ehooko aku ai? I kauoha ia aku nei oe e hele maij a e hoike mai ia maua ina palla ua ike oe i kahi i hoopaa ia ai o ke pio. , Ua ike au ia wahi, i pane aku ai ka lio. A auhea kou kokoolua, ua ike anei oe iaia? . Ua ike no au iaia, a ma kona ala i hele ae nei, malaila no au i hele mai nei. Uaike au i kona pilikia, aka aole nae ia ho mea poino ai. I ka lohe ana o ua opio nei i keia mau olelo, ua pane aku la oia, ina pela ke kauoha nei au ia oe e hele e huli i ka mea i hoopaa ia ma na . papaku eono, a e loaa ana, alaila hoihoi mai imua o ko'u alo. i Kai no he olelo kau e kuu haku eia ka aole, a o ka manawa no ia .i nalo aku ai o ua lio nei ma kahi a kona mua i hele ai. ; Aole i liuliu ilio ko laua nei noho ana, halulu ana kekahi inea me he olai la e hoohaalulu aua i na papaku o ka moana. Mahope iho o-keia mea ano e. ua nakolokolo mai Ia me he leo la no ka hekili pamalo, Iloko o keia manawa i huli ae ai o Piuke a pane aku la, heaha la ke ano 0 keia mea< Pane aku la ka opio, he mau hoailona ia no ko kaua pomaikai, a mai ka lio eleele mai kela mea a kaua e lohe nei..' , O ka hoohaalulu ana iho nei me he olai la, he hoike ana mai ia aia oia mawaho o kahi 1 hoopaaia ai o ke pio. . O ka halulu hoi me he hekili la a kaua i lohe iho nei, he hoike ana mai ia i kona haawi ana i kana peka rn.ua loa no kahi i hoopaa ia ai o ke pio. : A he mea oiaio iloko o na peku ana eono, e lilo ai ia hale paahao i mea ole. . . ! Ma keia wahi e na makamaka helulielu, e TYaiho kakou i ke kamailio ana no Piuke ma, a e nana ae hoi kakou no kii ana o ka lio i ka ui Meleuwila. ., Oiai ka lio i nalo aku ai, ua liiki aku la oia i ka eono o na papaku, a pa kona aoo kupua, ua loaa aku la laia kahi i noho ai o kana mea i kii ai, a no ia niea i haawi ae ai oia i ka hoailona like me ka kakou i ike nialuua, 1 Kaapani ae la ka lio i ua walii nei me kona nana ana i. k» puka, aole nae he wahi mea a loaa iki. i Ua hoonoho ia keia hale me na akoakoa o ka īnoana ma ke ano hnīnaha, n*na hoi ke akea o 00 kapuai kuea, a he paa maoii no i ka nana aku. ! No ka loaa ole ia ia nei o ka puka kahi e komo ai nalaila, ua hele akn la oia a ma ke kihi hikina o ua papu la, ka iho !a ua lio nei me ka auku ana ao C kona poo i o a ianei, me he la « noi hou ana i kokua noaa. j Aole i liulin iho o i» wa, ua haawi akvi la ua lio nei i k-a p«iku «aaUaaaliaua ma ke kihi hikina o v\apapula, 1 lloko o keia peku ana a ka lio, aole oia i ike aka ua «au<? ae ua papu la aka ua hooman akn no oia i ke peku ana me kona mau kaamaa uwila. ! Iloko nae o ka eono o na k ua \io elwle nei, ua akaa pu ia aku la kekahi o ua papxi nii a ana ilalo.

1 Mo ka oteu a n\e k:i hikwawe t| Mo akn ni ua \iv-t uei līoko a \<x\a aku ] k u\ Melonwila e wniho mai aua ! Jm« kiuo J

Oīai ka li > i hiki akn ai imua oka ai Meleuwilna hoopaiwa loa īa oia i ka ike ana .iku ī kekahi ho e kn maī ana imaa o I:ona a!o. Me k« leo oka eawaliwali i pane aku ai oia, be kokoa aeei oe; a i ole he elele paba bo ka oiake. Xa meuawa i paae aku ai ua lio nei, he kokua. ao nou i hoouoa ia mai nei o kuu haku, a ano ko kana mauawa e hoi ai. Ika loha ana oka ui i keia maa eaea, ua haupu koke ae īa iloko ona no kana kane, ano ia mea, ua hali ae la oia a ninau hou aku !a i ka iio eleele. Owai ka inoa o kou haku? 0 Kaonohiokala, ka hanai a ke kupoa La, wahi a ka lio i pane aka ai. Ika lohe ana o ka ui Meleuwila i ka inoa, ua hioio iho la kona waimaka ahe mea haohao hoi ia i ka manao o ka lio. , Mahope iho o ka pau ana oko ka ui Meleuwila uwe ana, ur pane hou aku la oia i ka lio īna he hiki iaiā ka wehe ana ae Ina kau!a d*umii ana i kona mau lima me na wawae. Ia manawa no hoi ka lio i nee aku ai a kokoke, hamama ae la kona waha a La īho la ma na lima a me na wawae 0 Meleuwila. Iloko oka man&wu pokole, aia hoi ua mokumoku ae Ia na kaula a pau i hoopaa ia ai ka ui Meleuwīle 3 a e noho ana oia me ke kmo lanakiia. Iloko o kona manawa i hemo ae ai mai ua umii ana ana kaula keleawe, ua hoomanao koke ae Ia oia i kana omole laau waiola, la manawa i wehe ae ei oia mai kona poli ae, ā hookulu iho la ma kopa mau wahi i poino, a hoi hou mai la hoi kona ikaika e me Ka mua. Ia manawa i ku ae ai ua ui nei iluna a nana ae U ma o a maanei, bole ana mea eae i >ke ai, oka lio eleela wale 00. Noiaila, holi at la oia a ninau aku Ja ika Jio, aia Ja ka au i hea kahi i noho ai i keia wa? Pane mai Ia ka līo, eia oe ma na papaku eono o ka moana kahi i noho ai. Nawai i haua īa'u e hke rae keia t 1 ninau aku ai ua ui nei, me ka pii pu anaae oka ula ohelohelo o kona mau papalina, me he mea ia e hoike mai aoa i kooa ioaioa piha. Aofe i maopopo ia'u, wahi a ka lio malia paha, na kou enemi no. Ae, nana no } o lilo ana nae oia i pio na ka ui Meieuwila, a e ike no oia i ka hopena o kana hana. Me keia mau huaolelo oia i pane ae ai a ninau hou aku Ia oia, aia la ka ihea kuu Leina Hiu? la maoawa i p&ne aku ai ka iio, e kau mai maluna o'u, a ua'u e fawe aku ia kaua ilaila. . Ia mauawa ma ka eleu a ma ka hikiwawe o Meleuwila i kau &ku ai a lele aku la iaua uei uo ka ak&u, kahi a ka Ilio Leioa Hiu e uoho mai aua. Ia iaua nei ī hiki aku ai, ua halawai *ku la laua nei me kekahi nui, a aia īloko oua pali la kahi i noho ai o kai* .aiua Hiu. la ma&awa 1 huli ae ai ka tio a paue aku la īka ui Meleuwiia, aia iloko o ! keia pah kabi i noho «i ka ilio Leina | Hiu. | Aua oi aku ke mo o koua wahi 1 1 hoopaa ia ai mamua o kou, uo ka mea, 1a« maoao īa, mamuli ona i loaa ai ia oe ke aupuui Melemele. Ama Jkeia wshi t ke kauoha aku nei au ia oe» -a paa oe a paa, a i hiki aku kaaa mamua oka puka, e makaala ioa oe. 1 kohi mauawa peku ai ika pok» a i hemo mai aua nei kek*bi mea, e haki «a oe i hookahi hulu o kua huelo a &oortei iako, - —™ A o kou m&u&wa no hoi īa e umii ae ma kua aoao, a ua'u a»a,oei ka haua ie«" 110 fe<* ola manawa i lele ae ai laua oei ituoa a ka hapalua like o tfa pati a?i ai *a lio »» ka ike oka puka la» ua haawi aku la oia i kekahi peku 1 oi aku ka ikaika *ko k* gi*na paua». Ao ka ma»&ira ao ia i hamaiaa ae ai ka wah* ona aaa h, a ike ia ak« h j lioi k*kahi aiau aWo ahi o oiti mai ana wailokw mai o ua pali ia. i