Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 47, 23 November 1889 — Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Ka Limakahi i haaheo ai ka Eonua, Na hua Ohia Keliēawe o Aimiona Utuihiiq np Ko Eawaii Fae A ina. Helu 106 Oiai na ula alii i oili mai ai me ka e i'olapu īpai ia laua nei, oia uo ka ma»;awa a ua ui Meleuwila nei i hopu ibo ai i kekahi hulu oka huelo o ua lio e like me ke kauoha. ; A o ia manawa i hoolei nku ; ai ma kahi oke ahi e oili mai ana, | umii ae lagma ka aoao o ka lio ~ Ika jca|»awa aka ui i umii ai ma ka aoap oia lio, ua maopopo iho la[. iaia kana hima, aokokalio i aku ai i kona -māiāa lele!, &me ne" imo ana la no ka maka, no!ao ana laua nei imua oke alo o Piuke ma. He manawa maliope iho, noho ana ka Ilio Leina Hiu, mamuli oka hoopakele ana a ka lio eleele, a hui aloha iho Ia lakou nei. , Iloko nae oka manawa aka opio Eaonohiokaia i ike aku ai i ka ui Me - leuwila e kau mai ana maluna o koua lio Elele, aole e hiki iaia ke hoomaopopo oia kana iiiea i hele mai ai 6 huli. . 1" No ka mea, aole oia i ike i kona mau helehelena mamua, aka ma kela iauoho wale no e hiki ai iaia ke ike . , Eia nae, oka ui Meleuwila. ua hiki loa iaia ke hoomaopopo o ksna kane hoopalau no keia, ka mea hoi a kona puuwai i haule ai iloko oke kuko a me ka lia ana,

lioko no nae o keia manawa, me ka ehaeha ame ka inokumokuahua o ka naau ike aloha keiki i hopu aku ai 9 Piuke i kana kaikamahine/ a uwe iho la i ka ua mea he aloha. Mahope iho oka pau ana o ks, laur. nei uwe ana, ua huli ae la ka ui Mele-1 uwila a ninau aku la ia Piuke, owai j keia e ku nei, ō ko'u kaikunane anei? j Ia manawa i pane aku ai aa Piuke nei, aole keia o kou kaikunane, aka he malihini keia i hele mai nei e liuli i kana mea i makemake ai, Huli a owai kana mea 1 makemakh ai? wahi aka ui Meleuwila i uiuaU aku ai i kona makuakane. Ooe no, no ka mea, ia'u ma ko aupuni Muliwai Mate, ua hiki raai la oia, ia ua hui iho ta maua ma ke anlo malihini.

Mj& kaua iioike ia'a ma na .mea a, pau, «a hiki ia'a ko hoomaopopu* oc j no kana raea e helo nei o liuli* a s:ift kana uoi, ua ae ajvu au iaia o lielo raai inaua. ! | Ika lolie aua yka ui Meleuwila i keia mau olelo a koua uiaikuakauo, un huli ae la oia a paue aku la mo ka o\4loanaakn penei: ! lua pela, alaila aok Lia ho uioajc aku. o kuu k&ne m » koia u l[o aupuui lluua, ka uioopuua i ,01 a La. j 0 maopojpo ai b oia wahi a Piuke i niuuu aku ai i kaip* kaikamahiue. , j Ua iko uiua au i k\>ua ittsw boloholfj ua oiai oia e t haia jnaltu o kot,ia wahi moo, a o kaua pua punahelo, ejia noia\i ! QWu makaua hoi iaia> oia Keliahi maaw o kuu mau iauoho n»i» i nUkai a i kuliikuUi pololei hoi, > kiki «1 wji» ke iiuh a h»ki i kuu loaa ; uia *ma, waki a Meiouwila i &ku M -

Ika lolie ana o Piuke ina olelo a kana kaikamahine, ia manawa no i huli ae ai oia a pane aku 1r i ka opio Kaonoliiokala. He oiaio anei o keia kau mea e huli nei ? Ia maiiawa i pane mai ai ka ox>io, aole i maopopo ia 1 u ke ano o ka'u mea e huli nei, aka, ke hilinai nei nae au ma ka mea o like ana me ka'u hoailona e 'paa nei. Ika lohe ana o Piuke ina olelo a ka opio, ua hoomanao koke ae la oia i na olelo a kana kaikamahine ina minute mamua iho. Nolaila, ua pane hou aku la ua Piuke nei ika olelo ana aku, auhea ua mea la au e paa nei?

Ia manawa no i huki ae ai ua opio nei mai kona poli ae, a haawi aku Ia ia Piuke, me ka olelo ana aku, eia mai ua lauoho nei. I ka manawa a ka opio i haawi aku ai i ka lauoho ia Piuke, oia no ka manawa aka ui Meleuwila i hoowaka ae ai i ke aupuni Uwea. I ka manawa i makili ae ai ka waha o ke aupuni Uwea, oia no ka wa i pahola ae ai ke ala kupaoa o kekahi pua kupanaha. Iloko nae oia manawa, na hoopui-. wa ia ka opio Eaonohiokala i koua honi ana i ke ala o keia pua, i like loa hoi kona ala me kana pua punahele. Wahi aua opio nei iloko iho ona, he mea oiaio, aole keia ho pua e aku nooakeia ala a'u e honi nei, aka o kuu pua no, ka mea hoi i nalo mai ia'u aku no kēkahi manawa. loihi i hala aku. - . -

_ A akahi no a maopopo ia'u o 'oe io no ka ka mea a'u e huli nei, aoka mea hoi nana i hookupilikii mai i ko'u manao. — — lloko oia manawa, me na aa e hoomalule ana i kona kino, i puili aku ai ua opio nei ika mea aloha, a halawai iho la laua me na kuka ana. Mahope iho o ka pau ana o ka laua nei kamailio ana, aua maopopo ae la hoi ke ano o kekahi me kekahi, ua pane aku la ka ui Meleuwila i koha makuakane, heaha ka kakou hana i koe ma keia wahi? Ia manawa i pane aku ai o Piuke, aole paha a kakou liana i koe, malia paha he hana kau? Hookahi wale no a'u liana i manao ai oka huli aku ia Manu Melemele ko'u enemi. No keia olelo a ka ui Meleu>vila, ua pane aku la ka Ilio Leina Hiu, ma ; ko'u ike aole e loaa ia kakou ka 'ui Manu Melemele ma keia aupuni, ua hala aku oia no kalii a'u i ike ole ai.

Mahope iho oko kaua paa pio ana iaia, ua maopopo no iaia e hiki mai ana kefcahi kokua ma ko kaua aoao, nolaila ua hele aku oia no kona ola, aka he manawa no nae e hiki mai ana e hoaa hou mai ai oiu ianei. Ika lohe ana o ka ui Meleuwila i keia mau olelo, aole oia i hoolohe aku, aka, iuamuli o kona piha inaina, ua hele aku la oia no kahi o ka hale e ku mai ana,

īaia i hiki aku ai mawaho, ua ku 1 iho la keia me ka aua aku ia toko o ka hale. Ua l&na mai la na hooinanao iloko ona uo kona hoopoiuo ia mai, aka me ka naau wiwo ole i komo aku ai oia iiokooua hale la. Oiai oia i konao aku ai iloko, ua ike āōlakeia ina uiea uani oloko o ua iuuii la, ahe nani hoi a koua mau luaka e liiki 010 ai ke wae ae, Haalele 1110 la oia ia ruim, a komo &ku la keia no ka elua oka rumi, a naui o\oa uO hoi kona.

ls ia ikū I liomo .nku Uoko o i'uun ewln, ua Iko aku lt\ oia i kokahī kig>w«i a«i, a e ktt an» iwaoua kokahi almim p". Ku iiio V* ui me ka n&ua ana i ke &uv> o koia moa, maopopo iki iaia, Otai uao koia e n&lu *ua itok« oo« nokeia i ku aua k* Ilio Laiiin Hiu, I\okv> o k m «uawa 1 niuan iho *i ua ui noi i kaua iUo, hoalia ko ano o koia moa? ln mauawa i \v 4 u\o akn ai na ĪKHua Hiu lu'i, o kt>ia ko *U o hiki ai ituna knhi o ka rumi o ka ui Mam\ U\ a ho a\a hm\* koia c Mki o\o a\ i kokahi ko iko, koo wato wo o £Hu\<?\>tia

0 kahi e hiki ai ke loaa ke Hlanoi e hele aku ai malana o keia wahi, eia oo a hehi iho malona o keia pohaku i palapala ia rae keia hua palapala, alaila e ike ia no ka pii ana ae o kekahi ala haka aiailoko oe o keia wai, a oia auanei ke ala o hiki ai no ke!a ala nui pii, wahi a aa Leioa Hia nei i pane aku ni. . Iloko oia manawa iku iho ai ua ui nei, a e noonoo ana hoi ī kana mea e hana aku ai. No kekahi manawa ko ianei ku ana, aia hoi, oa hele aku la keia me ka nanaana mao amaanei. A oiai oia e kilohi Dna, ua ike Bktt !a oia i kekahi pohaku i kuni ia me ka hua palapala M, hele akn la keia a ku iho la malaila. Ia manawa koke no i hehi iho ai kein i aa pohakn nei, a iloko o ka imo ana iho a kona maka, aia hoi e moe ana kekahi alanui nani malonaoua iīo wai nei, Nolaila, me na kapuai mama i hel© aku ai keia a kau ma kela aoao, kahi hōi a ke alanui pii oku ana. Oiai keia i hiki aku ai ma oa wahi nei, ua pii aku 1 a oia me ka manaō ō loaa aku ana ka ni Manu Melemele ia ia, eia ka aaanei, ua puhala hia mna kela. 1 ka uī Meleuwila i liiki aku ai i ka rumi oua eueo nei, aole oia malaila ae ku mai ana no ka moe me kena mau lako a pnu, a me he Ia o kona hele ana iho no ia. Huh ako la keia ma na wahi a pao o ua hale nei, aole he wnhi mea a loaa ikiiaia nei, nolaila ua hoomaaao ae la keia ina olelo a kana ilio i olelo mai ai iaia. Iloko o ia maoawa i huli aka ai keia «fc4atoi &o kahi a kona makuakaue ame kana ipo e noho mai ana me kona ma> naolana poho.

Oiai keia 1 biki aku at imua o laaa, ua hoike aku la keia iaa mea a pau aaa i ike ai iloko o aa hale 'la. Mahope iho uae o keia maa kamaiiio aua a lakou nei, ua pane aku la ka ai Meleuwila, puhea kakou e hiki ai ke hoi mai keia aupuui aku? Ia manawa i pane aku ai ua Piake nei me ka ninau ana aka t pehea ka oe i hiki mai ai 1 keia wahi? Na kekahi i'a noi i lawe mai ia'a a fcoopive ma keia wahi, me kun Leina Hia, waUi a Meleuwiia 1 pane aku ai. Ina peta, alaiia, ma ko ala no au i hoike mai la< malaila aku no kakou e hoi ai, wahi a ua Piuke nei i pane aku ai. - ■ Ika pau aua oka Piuke kamaillo ua hoomakaokau iho la lakou nei no ka hoi ana. V; | lioko oia mauawa, ua kt*hea ae la o Fiuke i koua hiMloha Lola īloko o ekolu mauawa e like me kaua rata uiau a kakou e ike nei.

Ika haiei aua o kekaUi tuau aekuua» ooloku «0 la ka uioaua kai Meleoiele» <j Uoike oi»i lioi, eia uisi ke keie&ea 0 ua woaua & biki nku. Ike kuu au« īho o keia ui&a ale e ooloku huB, nia Uoi, uku aua ke poo o Lola ma kahi a lakou uei eku aku , au«u A iu© ua huaolelo i paue ae ai, e wiki e kuu ha&u, » boi ae kakou. No keia mau oleio a Lola, ao!aila na komo aku ia lakou aei, a hao aku la boi o Loia i kona mauK A be iaao «a* a ka maka, ua haa'lele iho la lakou i ka moaua kai Mele--1 mefe, a aia Inkou ke beTe al"v uo ka f moaoa kni akea. ! Ok* lturau oko *iktiriki ana |oo ka hoi. uv> ka ae» ua haUw&i mai jola «w l»Vahi «uo ? m& ka moa-

w», h m »*««> ois, o ka ui H&uu no. Ho moa ois\o o na k«HI holo, oka oaea a LoK i maaao w»t<i |ni oia do ia, a mamuU o koaa he!e aua * %©ooko Ike kanoha, nolMla, so!e e hlki 1M» hookolo aku mahope. Oiai o Lo!a «a ka moaaa tkea aie ko«i» i»au haku, ai* oia ma ke a!a e hiln «i uo kahi aua i ike ai ika ui Maou lui* i HiV:\ ai ma !a wahu <aa hoolai iho U o\a ao tskahi oaau^wa» * * uwia ana hoi ow «a o a msMioi tw? k# kilo pouo nna no> kahi aka ui Msm\ i ak« ai ta*i U **hi aku. Aol* i p»«.