Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 47, 23 November 1889 — E HULI ANA I KA MEA E OLA AI. [ARTICLE]

E HULI ANA I KA MEA E OLA AI.

Ua nui na d*la i hooliloia o keia au'puni no ka malHioa sna r me ke kokua ana i lepera. No kekahi manawa loihi i hala ae nei, ua hooikaika na poo aupuui o kela ame keia au o ka. noho ana hooponopono aupuoi aua e hookaawale ika poe mai mai ka poe ola aku, a e haua i e oluolu ai, e iiko me ka mea hiki, ma o ka noho ana o ka poe i i ka mai ma na wahii hookaawale ia ho lakou. Oka hapa nui uae o na kokua ena ma ke ano lapaau ana, ua hana wale ia no ma ke ano e hooemi ia ai ka ehaeha o ka poe mai, no ka ua maoao na Aha Kuhina a me ka Papa Ola he mai keia i ike ole ia kona moa e ola ai;

Ua hoao ke Aupani i pau'iho nei e imi ia ke kumu o ka-mai, me ka mauao ina e loau ke kunou o kn mai, alaila ua hiki no e huli ia a lona ka mea e ola ai. Ua oe ia aku o Kauka Arniūg, he Kauka Geremaina akamai loa e nana pono i ns moi lepera a e hali no ina mea a pau e pili ana i ka mai Is. pera, aka, maoaua o ka pnu pono ana o kaHa imi ; aoa, ua loaa keknhi kuee mawaena opa a tue ke aupuui, a mamoli oia kumu ua lioi oia me ka pau ole o kana hana. Alnila hiki mai o Kauka Goto opio mai lapana irai ma ke ano lapaau i ka mai lepern, i olelo ia ua lawelawe ia me Ua holo pono loa ma lapana no kekahi maa inukHhiki loihi e kona makaakane. He mea akaka loa iloko o na makahiki elua a ekolu paha a Kauka Gcto i lewela\ie ai ma K&kaeko, ua nui ka pomaikai me ka olaolu i loaa i kekaki poe moi he lehuleha, aka aole 1 lawa ka loihi o kona noho ana maanei e hiki ai e hoike maopopo aku i ko kakou aupuni be ola maoli io no keia mal ma kana lapaeu ana. He hookahi haole kahiko ann i lapaau ai i olelo ia ua ola loa, a ua olelo ia aka oia e hoi i kona w&hi ponoi, aka no ke kau no o na aliaa o ka mai ma kona kino ua lawe ae oia i kona o!a iho, m*i kon* ai ana ika laau make. Ua olelo kekahi paei aole i loaa keia haele i ka mai lepera | aka he mai okoa no kona. Mnlia p3ha he oiaio oo ia olelo a lakou, aka he mea, no hoi ia e maopopo ai he inea maikai | e loaa 1 na kauka e hoao aaa e i i ka mai lepera, uo Sta me», uiaha paha' he nai uo Ua p>e i losa ole i ka mai lepera uiaoli i hoihoi ia ma na wahi hpokaawale mai, a ioa e loaa ia lakou na lapaau ukaui ā aa i e hiki no e hoihoi hoa ia uiii ma na ohana o lakou.

Ua hele aku o Kauka Got> uokamaUemnko e iuii a huh bou aka i ka ike ma Lgdaoa a mawaena no hoi o na mai lepera ma loia, Ila makemake no ke auponi e noho noi e noho hou iho no oia maauei, aka paa koua minao ka hele» u-» olelo u:u oia o hoi hou mai ana no. j Mnliope iu!ii nei o koua hele ana, u& kau uui aku kft o ko Aupuni i ua Kaukn ma i knulnaa i be akamai i ko lapnau i ka mai ma ka ili o ke k-maka, Oia uo ka iuna i hele uitii kī o Kauka Aruuig e unua i ke auo 0 ka oiai ma kei«i pae «ina. Oia ao hjoi ka aiua a kekahi hnole mai Maui maj. i lawa aka ai i kana kaiknmāhiue 1 nia> ia ua !ois i keia'mai, a malaila dia 1 l»paau i* ai e Kauk* Uuua n*e ka maikai loi uo kn uiea i ka mnuawa J a kooa mAkuaknue J hoi m»i ai i līuwiii nei, uh noho nkn no ua noi ma CK>retu«vtUH ē Uooihhuho ia jāī no ka mea uslow.vle loa na helehjdleoa o k" wai, M*inuH o keia ana a K%eka Cm\a i ioia kAiksxushkjō t ua koke kn Paps 01 * i kana nolnpaau. l\a hoomnka koke ia «io

ka hooliakalia ole ke kakf»q leta ous īaia, a o ka hua i loaa mai maoiali p ia kukai leta ana ma keia kauka kaupma, aa hiki'mai uei kekahi haumana a Kauka Unna 1 Hawaii uei, o Kaaka Lutz koiia iuoa, ma ka mokoalii "Australia" mai Kapala&iko mai, a na hoolimaiima ia oia eka Papa Ola e hanr« oia me koaa ike a pau loa e imi i ola aoua mai lepera pilikia o kakoo. Aole e w'aiho aua ka Papa Ola i kekahi mea e holo pono ai kaoa haoa, aole e aaa īa ana ke dala a e oluohi ~ai kana Laaa a e holo pono bi hoi. Ua we mai nei o Kaaka Lutz 1 na bake he oui wale e pili ana i ka mai lepera a me na mea hana a me na laau lapaau ikupouoi kaua hana. Ma ka Poakahi iho nei, ua lia aku oia i ka £apa Ola a ma ia manawa ua hooholo ia « hele aku oia e i naua i na kahua mai lepera Kalaupapa | me Kalawao ame ka hala mai ma Ka j lihi i kumu e maopopo pono ai iaia ke > ano o ka haua ana e hana aku ai.

He oui ka haaoli o ka Papa Ola i ka ' loaa uua mai uei o kekahi kauka iao , ia e kekahi kanaka kaulaua e like me Kauka Uuua, ke kanaka e haawi nei 1 koua nooooo a me koua ike a pau loa i keia mai a o keia mai hookahi wale no kaua e lapaau uei me ke ake nui e hoopom&ikai aku i ka poe i loaa i keia pilikia. īua aole i hoao ia e lapaau i keia mai ma na wahi ī ia aku ai ka poe mai me ka manao e ola lakou, aua malama maikai wale īa eo malaila me ka imi ole ia o ke ola no' lakoa, alaila ke malama wale nei no ke aupuoi he hale mai paahao no ka poe kauaka e make aku ana. Aka ioa ua hoomaka io' maoli lakou e huli ma na wahi a pau o ke ao uei e loaa na kauka akamai loa e olelo ana he ola keia mai ia iakou, alaila he hoike ana ia o ko lakou manao paa e kaohi mai i ke ola o ke kanaka a e hoohui hou ī na ohana i hookaawule ia ina he lawa ke dala īloko o keia aupuni e hiki ai e kuai nku ia mau pomaikai nui, Ke makemake nei lakou, ina he mea hiki e wehe loa ia ae a kiola loa ia a nalowale mau loa aku kela mauolelo e kau ana ma na puka o na wahi e hookaawalo ia nei ūa mar, he mau huaolelo keia aole ie no i kakau ia maīiila, aka ua ike ia

no e na mea a pia, a e i mai aaaia lakou, "Aole manaolaoa ni ka poe e komo ana maanei," He tnea pooo no e hoike ae mainei aia no nc o Kaaka Swīfb ke noho mai nei me ka poe mai ma Molokai a ke hana nei oia me ka maikai malaila, no ka mea aole oia i hauwi wale no i ka laaa e pau ai ka eha a e oluolu iki ai paha i ka manawa make, aka ke lapaaa maoli mai nei oia i ka poe ī ano nui loa ole ko lakou mai a mamuli o nsi mea i lohe hope ia 'mai nei mai ia wahi mei aa loaa he mau mea e hauoli ai ka naau mamuli o ka holopono o kaaa lawelawe ana. Mawaho ae oke kauoha ana aka a biki mai nei o Kauka Lut2 mai Gereoiania mai ke hoao uei ka Papa Ola e īmi ina mea e oluola a e maikaijai ka noho ana Jo ka poe mai, Ua loihi ae nei ka manawa i huli ia ai kekahi kanaka mai ole e hōi malaila e| noho paa ai a nana e malama i kela wahi me na kanaka. A i keia manawa ua loaa ua kaaaka la oia ō Mr. E. Evens, i noho hope Nakai Nui iho nei ma Lihaina, |

Ua makaukau ka hale nooa, e hoi aku ana oia e lawelawe i kaua hana ma ka la mua oka makahiki liou. Oka Home Bihopa i kukula ia no na wahine o ka Hon. C. R. Bishop, ua lilo keia| hale i pomaikai nui no na waliiue. I keia manawa, he kauawalu ka nai o na wanine e noho nei malaila malalo o ka malama ana ona kaikamahine kaiolika kela poe i haawi i ko lakou mau ola no ka pono o ka poe mai ma Hawaii nei. Pela no me ka home o na keikika-| ne,ua lilo maoli no keia liale i home. no na keikikane e Hke iue ka mea ihi ki e hana ia me ke dala ma kahi e! like me kela. I

Ke manaolana nei makou e hooniau! aku aiia ka Papa Ola ik& lakou baua' nui o ka malama atia ika poe pilikia, a iloko o ke kau kolio b&lota e liikv ( mai aiia, e hoohiki iia īnoho holo >alote o kela amo keja aoao e haawi a. nui ke <lala no keia hana maikai. A ra%luna ao o na mea a pau, e hoomau ka ]K»e aloha lahai i ka pule ana e hoopomaikai mai na Laoi i na mea e imi ia ana e ola keia o ka lahuikauaka. a e hoopan loa ia ai: hoi keia uuu īuku | ia Hawaii nei, 1

Ua lilo mai nm i ak BvU Hooholo Mokuahi o Waila ka mokuahi taau <*Dal Nort»M he 18 aeoei ma l ama I h»la t nona na tona he $27, oia' hoi he 150 ko Llkelike mau kma oit 4ko .keia mokiahi hou , t?a hoolimaWmaia ola e lawe m«i i aa* \»kf*na ij koe fktt i ka ma Kapalaki. to, % haalele aaa TS&p*takiko a holo p4ioiei a« no mal«la o Kapeu*;«}. A, luog* a |»ailaila mai i UouolaCu uei. O koua holo, heeiwa mile l ka &>ra. |