Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 48, 30 November 1889 — KA MANA KOHO BALOTA. [ARTICLE]

KA MANA KOHO BALOTA.

lioko o ua 1« i hala hope bc a hoea mni no i keia maa la, ua uui na kalai olelo ana a kekahi mau napepa a me kekahi pee kanaka no na mea e pili ana i ka mana kobo baJota o na kanaka Hawaii, a na nui a lehulehu na hoakaka ana maluna o ia ninau auo nui.

Ua oleio ae kahi mau nupepa, ua kaili ia kela pono mai na kanaka Hawaii aka ma ka aoao e loaa ai ia lakou ka mana koho i na Alii, a ua belu papa mai lakou 1 kekahi mau olelo e hookahua ia ai ka pololei a mo ka oiaio o ko lakou mau manao, aka, aole loa nae hookahi o lakou i waiho mai i na hoohaiike ame na papahela e hiki ai ke hoopau ia ka manao kanaluao ka lehuehu. Ua helu wale mai no lakou maluna o ko lakou mau manao kphokoho eae ka olelo mai, no ka mea he aupunī hoomaemae keia, a he aupuni no na mieionan", a he mau Kuhina pili misionari, nolaiia, ua kaih ia kela kuleana mai na kanaka Hawaii aku, O keia ke ano oka lakou mau kakaolelo, ma ke ano he mau kumu kupono ia no ka hookahuli ana jke ano aupuni uana e hooponopouo a e hookele nei i keia manawa, a e kukulu ae 1 aupuni e like me ko lakou makemake a malalo hoi o ko lakou mana. He mau olelo i nele i ke kahua a me ka pono, Aole loa lakou i waiho mai i ka mea oiaio, aka, ua kapae lakou ia mau mea, a ua hele wale no mawaho.

I mea e pau ai ke kuhihewa a me ke kanalua o ka lahui Hawaii, a i hiki ai ia lakou ke hoomaopopo i ka mea oiaio © pili nu& i ko lakou kulaaa uiauakoho i &a Alii, ua hoomakuukau ia lio, pupahelu lioiko o k« heluua o • kela a me keia aao « auho nua ujh keia Paemoku, a i loaa hei keia uiaua koho ia iakou, a ua iuii ia ka averika pa-keueta o ka huiua o keU a me keia, a ua loaa ka iioike maopopo eia uo i ka poholima o ua Hawaii ko lakou maua koho Alii, | oiai, ma ka hoohalikelike aua, o Ukou | uo ka heluua uui- Ua ioaa keia mau huahelu aoio uia ke kohokoho wale iho o iite koi uie ua kohokoho a k« poe e olelo uei ua kaiii ia, aka, ua loaa uiailoko mai o ua moohelu leholehu, a me ka Iwua uui i iuii īa *i ka mea oiaio. He mea uui keie he muu hoike moakaka hoi a he mea oi.iio uo, a i loaa ai ka pomaikaī i ka Uhui Hawaii, e

lawe inai aua makoo a hoopuka aku ia maa mea maloko oka kakoa pepa. Ua ake uui makou e loaa na hoakaka oiaio i ka lahui, a oiai, oia ka makoa i hooikaika mau ai i na wa a pau, nolaila, he tflea : hanoH no makou.ka haawi aua i ka luhi a me ka hooikaika no ka pomaikai o ko makou lahui. Ke makemake nei makou e olelo ae, oka pōe e kamailio ana maluna o kekahi niuau auo nui i pili i ka pono o kela' a mo keia kaa&ka f e like la lioi me keia,—kekahi o na ninau bi\:i a £;lipaa i ka pono o ke kanaka Eawaii —ho mea pono. ia lakou e akaheleloa, e kaupaona akahele, a e imi ika oiaio mamua oke kamailio wale ana me ka maopopo ole, oiai, lie kumu ala mai ia oka popilikia nui, ke oiaio ole ka lakou mau hoakaka, ake hīlinai a maoaoio ka leholehu ia mau alakai hewa, e like la me ka poe e alak&ī hewa mai nei i kahi poe ma keia kumuhana. A he pouo no hoi i kela a me keia hoamakaaiuana ke aka_ele a uoonoo pouo, mai pnpuahula i ka maaaōio a apo wale aku i na kalaiolelo a na poe alakai hewa. He mea nui kfeia ia kakou a pau—ka mana koho— a e waiho aku aua makou i na hoakaka> oiaio a makou ī hoike aenei malokp o ka kakou nupepa, a e pau uo aaanei ke kuhihewa o ua poe kohokpho manao lili a me ke kuhihewa o bn poe i alakai hewa ia.

Oka nui oka poe kupono ike koho lanamakaaiuana a puoi ka Pae Aina holookoa, he 14.598. Mailoko mai o keia helona uai, ua mahelehele ia na lahai like ole kapono i ke koho penei: Hawaii 6me Hapa Hawaii, he 9336; na keiki a na makua haole, he 189, na America t he 806; na Beritania, he 670; ha Pukiki. he 2812; na Geremania, he 443; na lahui e ae, he 342. No ka poe kupono ike koho alii a puni ka Pae Aina, penei: Na Hawaii a mena Hapa Hawaii, he 1065; na keiki a na makaa haole, he 135; na America, he 660; na Beritania) he 550; na he 143; na Geremania, he 259, na iahui e ae, he 185. Haina nui oka poe kupono i ke koho alii, he 2997.