Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 51, 21 December 1889 — Ke Aupuni. [ARTICLE]

Ke Aupuni.

( Hooa»huia.) He KuhinH o Buki i olepe ia a he hi L.ua h 1 i ka Elele » 'u'n» ip, a oīhi m kipaku i« Kua 2ain,.. : aku o Edea«, kahi e kahe aua ka waiu » uue ka meli. Ke uwalu nei laaa nei mnwnho pae ka ikaika a pnu e komo iioko, a e noho elike me oh ln mnmun; n oihi e h"oiiu!i ia aku aua k > ka<ou m-u h oio mku i Oa la mamuH, na ta h>*i a B iki a me ka Eiele ma ke kul»in>» honkele Aupuni o ūa makahiki poīna ole eooo. Heaha ka mea i loaa i ke Aupuni*H me kn lnhui ? XJ+ ike auh knmaHiua kakou. He au uhhhi ahe haalele ikn lnhui e wt>im«kM ina ujtnawi a pau, o na uwe a noi e hona ia ua alanoi, na uw»»p >, a pela aku, paa n'a pepeino o Boki, puu hoi ka leo oka Elele. Ke make hnaūou haaliki loa nei ka Elele ike kapa ina Kuhina i ke kipi no keia Kuikehipanai waiwai i hoolala la ena Kuhina o ka aupuni, e olelo ana he Kuikahi ia e poioo bi o Hawaii nei, e pau ai ke Kuokoa, a e hoohui ia ai o Hawaii nei me Aroerica. I Ma ko'u nana akahele ana i ke Kuikahi a me ka Olelo a na Kuhina mai ka mua a hiki i ka bope, 'iole au i ike i kekahi pea e lilo ai ke Kuokoa o ko kakou Aupuui; he mea ia e mau loa ei ke Kuokoa o Huwaii nei, kona Moi a me kn lahui. Ala iho n • ka men e pau ai keKuokoi 0 Hawaii nt i o ka Elele a me kona poai. Ke i'uni ka lahui ika ia nei mau apu ono pahee e pua mau nei a moni: E, he mea awaawn ia uia kona hopena! He mea mau he uui ua eiiemi oke Koikahi Panailike a ka Moi i imi kiuo ai, aa kue ae keknhi poe, me ka olelo ana, ina e hooholoia ke Kuikahi Paunlike, pau ke Kuokoa o Hawaii nei, a ma ke kau oka 187G, ka makahiki i hooholoia ai ke Kuikahi e ka hapanui o ka H u .le Ahaololo, e kue ikaika īa ana ua Kuikahi nei, tole wale eka poe oka ha!e ahaolelo, aKa o kekahi mau hou hauolinuo okn hale, i n >bo alnkai ia eua Hon G W Pilipo a me J Nawihi. I ka l.a i hoohuloia ai ke Kuiknhi, aa ku ae na hoa hanohano eono ko lakou nui, a p«ki 1 na noho ilalo a puka nui iwiho, a'u o hoomaoao nei i na iuoa: ua Hou. G W PUipo, J N«WHhi, S K Mnhoe. W L Kanealii, AĪWuhi, a me hookahi i poiua ia'u.

He 13 makahlki i hala ae nei f auhe« ka pilikia i hilii (oni in kikou mni dh mana noī iMii o Bfr>t iDĪa a peia aku ? Aole, «o!e loa! A beaba hoi ki keaupunio i hana m-ii ni in EUwaii oei? i hiKipilikia mai o A ueric-u N-s Bsritiniti m«o o Haku PauU'ke 1 kniii ka ke e« o ko kakou aiun i IY;b. 1543 a na Adiaiftrrtla Kimaki i boiboi mm ke ea okn ain». Na ke nupuui o Faraoi i wawnhi kn p-pa o Hooelulu i k» 1848 h haoH ioo ih ūh ip'.i Uau ahh 'ui ine kn Utn« uui i-i $20,000. A o Aruer:cij be hilu iu lie noeiue aole khkou i e mai mua oiai i hookuhi hena in«>, a be*ha ba kakou e mnkaa koma ole ai. O ka ea Ameiiei haua enuH iloko oA. D. 1820. He hoo nna mai i oa miaionan e *o i ka uaauao a'me ko pooo oke Akua, a o k* lakoo haua ia euai ia mau'iwn uiii, a ke hana nei no txie.k>i lakou iaau keiki, a ke holi ako nei kakou e haiiuku me ua haaolelo hailikli o m auo ino loa a polapela haalele toa i iia ui!sionari, ka lakoa mao keiki me ea moopun'i, a ia Americ« hoi.

Ke l»ua nei ko'o euanao, o ke Kuikabi Pan«i Waiwai i hoolala ia e ua Kuhioa a i w»iho ia aku no ko ka Moi kakau iooa an«, ioa e holopoao keia Knikahi me Aa3eric3, alaila ua ooipaa be kuokoa o Hawaii a me kooa noho Mii a'o e olelo ae nei, Pomaikai bu ke ike i ka hooholoia o keia Kui kuhi, alaīla pau k>» mHkau i ua hana lima niii a Beritsma a me Geremauia e_bßpnku uiai oei uh lima huluhulu ma ka hikioa me ia ma Ssmoa.

Aole iloko o keia kuikahi e pau ai ke kuokoa o Hawaii uei, aka aia i u» haoa hoalaala kipi a Buki e hookekeua nēi «me ka meōlelo o hoike e pih aoa ina blbia kipi e hookolokelo ia aei, maneop ka naau iuh hana kuaiakaia a Hawaii ia HnwBīi' } aole ua Ameri<}«, »ole na ua Kahiua, a aole hoi ua ha keiki •oa mi«iou«n, a aole uoi ua haole waiwai e hana mo ia kakou, aka B« kakon uo ka puui wale i ua alak»i a ka poe aloh» ofe \!» Hawaii uei a m» na ka " E!ete a me ka Baki aao nupepa. '