Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 7, 15 February 1890 — NA MANAO O KA ENEMI, UA HOKA WALE. [ARTICLE]

NA MANAO O KA ENEMI, UA HOKA WALE.

I I kau P«e Ainn, ! Weliaa a oai: - | Ua iknia ka Loka wa!e oDa maoao o |ka eneoai roai ka wa kahiko loa mni. II ka B. C. 510 oke ao nei, ikeao e | ooho alii aun o Ahf>Baoro maiuaa oua j aiua o luia a u>e AitiopiH; o H «maua | hoi, be puuahele oia ua ke alii, a o l Moredekai a me o» Iad?»io a pnu, oi'i j ka na Hamaoa nei i haba lo» si. » imi ' īho Jh oia i mea e inake ai o Moredek«i !ame na lud»io a p«u. No ia mnnao lili iloko o kouft puawai, aa hnna oia i amaoH ii kauaka i mea e hookoia ai | kona mau m«nao enemi, Ao k« ninau nui wale no: "Pehen la ua ko i anei ka oka enemi?" Haiua : "Uahoka." Ou» Hnmana 1« uo kai mannua na WHwae ilnua o ka auuaua aua i hoomakaukau ai uo hal. Ma ia aoo oo i ka B. C. 580 o ke ao nei, i ke'ao e n<iho alu huh o NebukaneZa ma Bsbnlona, he ekolu mau k&uaka o ka lahoi ludHiio i iuniua uuiia, uo o lak ou hoomana ia lehi»Ta ko lakou Akoa. Auo ia mea, ua iir ibo la kekaui poe i uiau kauawai e p, .uo ai kela mnu kannkn ekotu, me ks hfl« aua «ku imua oke alii, a 1 aka la, e baua ia 1 kanawai a oia hoi keia; "0 ua kauaka a puu o ke alii, i ka vra a oukou e lohe i ai ika leo oka pu, ks ohi', ka lira, U ; hokiokio, ka TtoSautni, ke dukima a uie na oaea kaoi a paa, a e hooui.Hua aku i ke aii! gula a Nebakaoei>i ke alti i kukuiu ai: «o ka mea i moo ole ilalo, a hoouiaua ole akn, ia lu>ra uo e Uooleiia aku ai oin iloko o ka umu ahi oaa aw."

Ak«, o Baderaka, Mesaka, a me Abedeopg > aole lakoa i kaknli a h >oman« kkd ike alii g a Nebak«Dez i ke ahi i knkuln ai; ano lakoa no hoi kein KaiiHWai i imi hala ia a', me ka m&uao o keia p<;e eūemi, e maks ana o Saderaka ma ika īmu ahi i pahiku ia kona eoaeūa. : O ka omaa: Uh ko aoei ka mauao o k« eoeuii? U» hoka !aa hok» mau !'• Nolaila. o oa manao o ka ouemi ua hoka wale. Ma ia lalani hookahi no j ke au e no ho alii aqa o JDiriu maluoa o ke aupuoi o ka poe Kaledea; ua imihtla ia o Dauiala e aiake i ka Wah-i o ua 1īoq«, Ua ko anei? He hoka ka men i ike I ka B. €. 4004 o ke ao nei, i ka Ēla kaulana o ke ao holookoa, li«riau laai 1h ko kakou Haku leau KfftiBto, a o Her. de ke alii.

Heaha kaoa ninaa maalea i nmnu akn ui i m kahuo.a nui a ma na poe kakauoleln? Eia: "'Aia la ihea kahi i.hauau ai «> ka Meeia?" U » hai ia aku aia i I ka mnopopo aoa iaia aia i Betelehotx>a, <>lt 1 > nku la oia i na mßgoi mai ka aina hikiiia mai: "Ou haele oukou e imipouo aku i ua keiki la, a loaa hoi, alaila o- h ii mai ia'u i hele aku hoi au e kuku h hoomaikai iaia.' H» kukuli hoomaikai io anei ka Her d' ī manao ai? Aole! O kooa maiw.o, » loaa o leso laia, a o kooa pepeM i•ia a make. I ka ike ana o He■r d•, ua hoka koua mauao, ia mauawa i>>>, v iaka aka oia i aa hiapo kaoe a t«i'v <> Betelebeooa oao kooa h'»a ki-i uj i keia luku ana e loaa ai la o I 80 iaia. Aka, oa boka ia mfin »o haa kei oua, ahiki wale i kona make ana. He eai na mea i hoike ia m<i a ka euemi i haua ai, a ua hoka wale no; ke huli a nana aka m&i ka mua a ka hopo oko kakoa Buke Moolelo k&ulau'i a ke ao holookoa, uh piha a ua lawa ia Buke me na hooia e pili ana i na manao o ka enemi, ua hoka wale.

Oa nee mai no ka hana oia au i hala a h iki i keia au oka Sloi Kalakaua I e nee nei. A eia ka'u e hai «e: Ma ke Sabati la 19 o January, ma Holualoa-uka, Kona Akau, Hawaii, ua hui ae bē m«u haolē ahe mao kanaka Hāwaii. Ua noho keia poe h«pa nuku wale no, a uā hookahoa lakou Ikn lakou hana māluna o na mauao oka enemi. O ka haua' a keia poe i hni ai malnila, oia keia: I—E noi ako ika Aha Kuhiua, a i na Lona Kanawai Kiekie o ke Aupuni, e hoonoho mai ia J, Uoapili i Lupa Kanawai ma kahi o 8. B, Kaalawamaka. 2—B noi ako ana ina poo oka OibMD*' Makai, e hoopāu ae ia J. W. Kilioahe mai kona ooho Hope Makai Nui ana no Koua Aknu nei, a o Nahale aka ka malaila. Ma kahi e pili aua i ka m iaao I—ua ike e keia p »ai e pau aua kn houkohu lu uakauawai o S B K ma ka U 20 o Ihnuari noi, a ua noho e aku la keia poai ma ke S ibati la 19, a aa pā ka lakou oapa iuoa o ua haua i hniia ae la m«luoa.

Me kn inaaHO o keia poai e hoihoi boa ne ia JG H ma ia noho, 1 hooko maa ia «i ka pooo ma ko lakou aoao, do na hihia e hiki ae ania imua o ka aha, oiai he ohumu mau keia poai i ka laankanawai SB K, no ka hooko ole ia o ko lakou makemake, nolaila pa oumi ka iuaioa iloko o lakou a hiki i ka laiaoawa e kokoke ai e pau ka hpokohu, oia ka wa maikai a lakou i mauao ai e hooko ia mai aua ko lakou mau mauao liilii. Akn, ua kc auei ? ua iiokn wale, a eia ka hoike no ia liokaana: Ma ke "W G aall" o ka la I 24 lauuen i haaleie ai ia Honolula» uh | loaa mai ka hookoiau iuaakauaj wai o S B KaalawamaKa, ka mea a ua poai la i mauao ai o uele aua ia upho a e iiio ae aoa ia J G Hoapili, Ua hookah.u bou ia mai uqu S B K i L K apttua, uo Koua Akau uei uia ka la 22 o lauuaii, 1890, noelua makahiki, a ke uobo uei oia ma ia uoho iloko o keia mau la. A uo ka uauao elua, he mea oiaio ua hoka ua poai ia. Ma keia huka aua, u-t kulou ko!1hkoo mau poo ilalo, me ka uoouoo juui ana i ka loihi o keia mau maknhiki eiua a iakou e kali ai, a e kokoke aku «oae {Mku, hoopii uai aku aua uo. Ma kein, ua o na mauno o kA euemi, ua hoka wale. A eia koe a pia.ae: M.h aa U;S4;»ti la i hni ai ua poai uei, !a 10 o I-iuut>ri noi ka onn r-itua i hau-iin ma ia la; a ua hookani koknlii $ji .iua pacjda, oo ka ooi o ka hauoli, uo ka liolopouo o kek oaa hMiii 8 Jakou. V ; He mau kauakn kekahi i oi aku o ka iwakalua i Uiki aku il*ila,e hapU pu ai me keia po*i t a ua uui ko la|iou uua uin ia ta o ke Akaa, uiai keia poai aku ko lakou uiea iuu i loaa au | Aeiaka uiUhu; iua uiHiioko aq a keia poai ua kau»ks o uoUo aku aua ī Lnoakaaawai a i Eotw Makai aa

kopouo nnei lakou e malauia i ta haua me ka ēw«ewn ole, oiai lakoa e haua ana i na hauā hailiai kanawai a kue i ka la Bibati. Mauao au aole. O ke kanaka naauao a i malauaa i ka malnhia oka la fSHbati, a i ka poiio o ke anponi, oia ka mea i kupono e maiama i ka hana. "Mai uana i ka naauao 6 ka mea ouh rttuuv, uo ka mea, he mea hehenain." Me ka mahalo. "' ■■ '■ - Hawau. tTan. 30, 1890.